همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: جایزه جهانی ادبیات فلسطین جایزه جهانی ادبیات فلسطین در آبان‌ماه سال ۱۳۹۷ با تصمیم جمعی از تشکل‌های فرهنگی و اتحادیه‌های نویسندگی و نشری کشورهای مختلف تأسیس شد. این جایزه دوسالانه تلاش می‌کند از بهترین آثار منتشر شده درباره فلسطین تقدیر به عمل آورد. نخستین دوره این جایزه در آبان‌ماه ۱۴۰۱ (نوامبر ۲۰۲۲) در بیروت برگزار شد. با یوسف شقره، یکی از اعضای شورای سیاست‌گذاری جایزه جهانی ادبیات فلسطین درباره، ضرورت، جایگاه و چشم‌انداز این جایزه گفت‌وگو کردیم. یوسف شقره، شاعر و رئیس اتحادیه نویسندگان الجزایر؛ نایب دبیرکل اتحادیه عمومی ادبا و نویسندگان عرب؛ رئیس اتحادیه نویسندگان مغرب عربی است و در این گفت‌وگو بر اهمیت این جایزه در جهان اسلام تاکید دارد.
- ارزیابی شما از ضرورت وجود یک جایزه ادبی جهانی با موضوع فلسطین چیست؟
مسئله فلسطین به تمامی روش‌ها نیاز دارد، به سلاح‌های پشتیبانی نیاز دارد تا آن را به رویدادی جهانی تبدیل کند و وارد خانه‌های مردم جهان شود تا رژیم غاصب جنایتکار و همدستانش را رسوا کند. زمانی که این جایزه جنبه بین‌المللی پیدا می‌کند، وسیله تبلیغاتی و ترویجی قانونمندی برای معرفی این قضیه دیده می‌شود و نام فلسطین را در عرصه جهانی تثبیت می‌کند. همچنین توجه نویسندگان و روشنفکران جهانی به این مسئله، پیگیری و مشارکت آنها در این زمینه، در تقویت این حضور نقش مهمی دارد و به مسئله فلسطین و این جایزه، چهره‌ای جهانی می‌دهد.
- به نظر شما جایزه جهانی ادبیات فلسطین چه تأثیری بر آگاهی‌بخشی جهانیان از مسئله فلسطین دارد؟
وجود چنین جایزه‌ای با ابعاد بین‌المللی و با نام فلسطین و هویت ادبی آن، می‌تواند تأثیر زیادی بر حافظه زیبایی‌شناختی و معرفتی بگذارد و فلسطین را در ذهن هر کسی که به آن علاقه‌مند است، زنده کند. این تأثیر به ویژه زمانی بیشتر خواهد بود که تلاش‌های رسانه‌ای برای ترویج آن صورت گیرد، همراه با اقداماتی در حوزه چاپ و ترجمه و انتشار آثار به‌طور گسترده در سطح جهانی، به‌گونه‌ای که منجر به ایجاد یک قدرت نرم جهانی حامی قضیه فلسطین شود.
- آیا در مجموع جایزه فلسطین علی‌الخصوص در کشور شما، منجر به رونق تولیدات ادبی در حوزه مقاومت و فلسطین شده است؟
در الجزایر، مقاومت عقیده‌ای راسخ در قلب‌ها و وجدان‌هاست. بنابراین، تولیدات ادبی در زمینه مقاومت و فلسطین به طور طبیعی رونق دارد.
- در کشور شما چه برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی برای رونق‌بخشی به تولید کتاب با موضوع فلسطین انجام شده است؟
علاوه بر حمایت از نشر کتاب‌های مرتبط با فلسطین و برگزاری سمینارها و و دعوت از نویسندگان آنها، ما نیز برای جمع‌آوری نسخه‌های خطی نویسندگان فلسطین در اراضی ۱۹۴۸ و نویسندگان داخل سرزمین‌های محاصره‌شده اقدام کردیم. این آثار در الجزایر منتشر و چاپ شدند تا به شکلی نمادین محاصره‌ای که بر آنها تحمیل شده است، شکسته شود. همچنین، در این ماه کتابی گروهی شامل ۳۰ داستان کوتاه در مورد جنایات صهیونیست‌ها در غزه منتشر کردیم که نویسندگان آن شامل نویسندگان الجزایری و یک نویسنده از غزه محاصره‌شده است. این کتاب با ابتکار نویسنده الجزایری زین‌الدین بومرزوق و همچنین کتابی از نویسنده عبدالکریم ماروک تحت عنوان «جنایات اشغال اسرائیل در نوار غزه پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳» منتشر شد. این تنها بخشی از ابتکاراتی است که به‌زودی به مرحله اجرا خواهد رسید، هرچند با کمبود امکانات مالی روبه‌رو هستیم.
- چه الگوها و روش‌هایی برای جریان‌سازی در تولید کتاب با یک موضوع مثل فلسطین وجود دارد؟
سؤالی مهم و اساسی است و انتشار و توزیع آثار به صورت الکترونیکی اهمیت زیاد و هزینه کمی دارند و چنین اقداماتی باعث جلب توجه پژوهشگران و علاقه‌مندان خواهد شد؛ اگرچه خطر سرقت علمی در این حوزه وجود دارد. این به معنای نادیده گرفتن ترویج کتاب‌های کاغذی که به مسئله فلسطین پرداخته‌اند نیست، اما حمایت مالی از سوی افراد متمول و نهادهای حامی این قضیه ضروری و مؤثر به نظر می‌رسد.
- موفقیت یک جایزه ادبی برای تأثیرگذاری بر مخاطب جهانی چه الزاماتی دارد؟
برای موفقیت جایزه ادبی و تأثیرگذاری بر مخاطب جهانی به نظر من باید عواملی فراهم شود که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:
۱. توجه به ارزش مادی جایزه برای مشارکت هرچه بیشتر نویسندگان از قاره‌های مختلف.
۲. تبلیغ جایزه با تمام رسانه‌های به‌روز شنیداری و دیداری و الکترونیکی و...
۳. تجلیل از برندگان در مراسم‌های بزرگ تا جایزه در میان مردم جهان شناخته شود؛
۴. چاپ آثار برنده و انتشار و توزیع گسترده آنها.
- این جایزه تا چه حد بین کشورها و ملت‌ها شناخته شده است؟ چه پیشنهادهایی برای تقویت جایزه و دیده شدن و موثر بودن هرچه بیشتر آن دارید؟
در ابتدا باید اعتراف کرد که جایزه در ابتدای راه است و قضاوت درباره این دستاورد مهم اکنون زود است؛ اما کاری جدی است و شایان توجه و تحسین است. اما پیشنهادهایی که معتقدم مفیدترند و می‌توانند جایزه را تقویت کنند و آن را مؤثرتر سازند، به شرح زیر خلاصه می‌کنم:
- برگزاری مراسم به صورت چرخشی بین چند پایتخت در جهان و پخش تلویزیونی رویداد با توافق و همکاری مؤسسات رسانه‌ای بزرگ هم‌زمان با تبلیغ از طریق فضاهای شبکه‌های اجتماعی مختلف؛
- معرفی سایت جایزه و جذاب کردن آن برای مخاطبان در جهان؛
- برنامه‌ریزی شب‌های شعر با دعوت از برندگان در دانشگاه‌ها و مناطق مختلف جهان؛
- ترجمه آثار برنده به زبان‌های مختلف با توافق مؤسسات و نهادهای تخصصی و ناشران بین‌المللی و توزیع رایگان الکترونیکی آنها.
- روایت مظلومیت و حماسه ملت فلسطین و ظلم و تجاوز رژیم صهیونیستی، در کنار جنگ نظامی مجاهدان تا چه اندازه اهمیت دارد؟
بر این باورم که جنگ‌های مدرن به شیوه‌های مختلف و به صورت یکپارچه انجام می‌شوند. روایت مظلومیت و حماسه ملت فلسطین و وحشی‌گری و تجاوز رژیم صهیونیستی، این میکروب شریر که در جسم امت اسلامی کاشته شده است، کامل‌کننده جنگ‌های مجاهدین نظامی، سنگ‌های کودکان غزه و دیگر روش‌هاست؛ زیرا این‌ها همه شیوه‌هایی یکپارچه هستند که به یک هدف واحد می‌انجامند و آن چیزی نیست جز پیروزی. مبارزه هم نظامی است، هم فرهنگی و هم رسانه‌ای؛ در نهایت، پیروز کسی است که در ضمیر و روح افراد و جوامع در سراسر جهان به پیروزی دست یابد.
- میزان تاثیر این جایزه در ترغیب نویسندگان و ناشران برای تولید کتاب در زمینه فلسطین را در کشور خودتان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بدون شک، جایزه جهانی فلسطین با ارزش‌های عقیدتی و مادی و رسانه‌ای خود و به عنوان نشانه‌ای از حمایت از مسئله فلسطین، می‌تواند نویسندگان را به خلق آثار جدیدی که از فلسطین دفاع می‌کنند، تشویق کند. همچنین ایجاد جایزه‌ای برای بهترین کتاب‌ها در زمینه فلسطین، موجب رقابت میان ناشران خواهد شد و آنها را به تولید بیشتر کتاب‌ها در این زمینه ترغیب می‌کند.
اعضای شورای سیاست‌گذاری جایزه جهانی فلسطین
میثم نیلی، رئیس شورای سیاست‌گذاری
طراد حماده، نائب رئیس شورای سیاست‌گذاری
محسن پرویز، عضو شورا و دبیر جایزه
محمد الحورانی، عضو شورای سیاست‌گذاری
یوسف شقره، عضو شورای سیاست‌گذاری
مازن الزیدی، عضو شورای سیاست‌گذاری
علی ضاهر، عضو شورای سیاست‌گذاری
دینا یولیانتی، عضو شورای سیاست‌گذاری
بدیع الصقور، عضو شورای سیاست‌گذاری