به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، رییس سازمان صدا و سیما در شهریورماه سال ۱۳۹۴ بر اساس ابلاغیه‌ای که توسط رهبری به ریاست جمهوری و رییس مرکز ملی فضای مجازی ارسال شده، سازمانی را تشکیل می‌دهد به عنوان سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی که به اختصار ساترا شناخته می‌شود.

از زمان تشکیل ساترا تا به امروز، حواشی زیادی درباره این نهاد مطرح شده است؛ عده‌ای بر این باور هستند که ماهیت ساترا یک منشا نامشخص دارد و ماهیت وجودی آن را زیر سوال می‌برند. با وجود اینکه ساترا چندباری درباره این حواشی صحبت کرده اما واقعیت اینجاست که یک سری موارد تا امروز هم در هاله‌ای از ابهام باقی مانده‌اند.

محمدجعفر نعناکار کارشناس حقوق فناوری می‌گوید: شرکت ها یا خصوص هستند که مربوط به قانون تجارت است یا دولتی هستند که بیش از ۵۱ درصد سهامشان در دست دولت است ی دولتی-عمومی هستند که هرسه این موارد باید از مجرای قانونی ایجاد شوند. اگر شرکت هستید که چند سهامدار دارید و می روید در روزنامه رسمی ثبتش میکنید. اگر هم موسسه عمومی غیردولتی باشید ساز و کار خودش را در ماده۵ خدمات کشوری دارد. اگر هم دولتی باشید باید ردیف بودجه از مجلس داشته باشید و مصوبه هیات وزیران هم وجود داشته باشد. اما ساترا هیچ یک از این موارد را ندارد و کلی علامت سوال در آن است. معلوم نیست رییس آن از کجا تعیین شده و افراد آن طبق چه قانونی عمل می کنند. ماجرا بسیار پیچیده است.

این کارشناس حقوق فناوری ادامه می دهد: ساترا از مالیات من و شما و دیگر شهروندان برایش بودجه تعریف شده است اما هیچ از این موارد دارای ابهام، به آن پاسخ داده نمی شود.

ساترا مخفف سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی ایران است و یکی از نهادهای وابسته به صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است که مسئولیت تنظیم‌گری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی ایران را بر عهده دارد.

از زمان تشکیل ساترا تاکنون کش و قوس های فراوان و حواشی بسیاری بین این سازمان و پلتفرم هایی همچون آپارات و فیلیمو شکل گرفته و پلتفرم ها با وجود اینکه در عمده موارد مجبور به همکاری با ساترا بوده اند اما تشکیلات ساترا را دارای مواجهت قانونی نمی دانند.

دلیل اینکه پلتفرم ها خود را موظف به همکاری ساترا دانستند به زمان ریاست شهید سیدابراهیم رئیسی بر مسند قوه قضاییه برمی گردد که به دلیل همکاری و ارتباطات خوب صداوسیما با دستگاه قضا، ابلاغیه ای صادر شد که پس از آن ساترا سروشکل دیگری به خود گرفت و توانست بر vod ها عرض اندام کند.

از نخستین سریال‌های توقیفی نمایش خانگی را می‌توان مجموعه «عاشقانه» به کارگردانی منوچهر هادی دانست؛ مجموعه‌ای که بر اساس یک دعوای حقوقی و البته تنها در فضای مجازی توقیف شد. اختلاف مابین مالکان اثر و عرضه‌کنندگان نسخه قانونی آن در اینترنت، منجر به شکایت قضایی شد و در نهایت پخش این سریال در اینترنت با دستور قضایی متوقف شد.

اواخر شهریور ماه ۹۷ و در حالی که دو قسمت از سریال «ممنوعه» به انتشار رسیده بود، وجود یک سکانس حاشیه‌ساز که روابط نامتعارف شخصیت‌ها را تصویر می‌کرد، اعتراضات را برانگیخت و نهاد نظارتی را مجاب کرد که آن را توقیف کرده و اصلاحات مجددی به این اثر وارد کنند. «ممنوعه» در نهایت حدود دو ماه بعد مجوز پخش گرفت و به انتشار رسید.

مجموعه «می‌خواهم زنده بمانم» محصول دیگری از فیلیمو بود که دچار مشکل شد. در آن زمان معاونت اجتماعی ناجا از پلتفرم پخش‌کننده خواست تا سریال را متوقف کند؛ مسئله‌ای که علت آن به صورت رسمی اعلام نشد، اما گفته می‌شد علت آن مخالفت این نهاد با بازنمایی کمیته انقلاب اسلامی در این سریال بود. «می‌خواهم زنده بمانم» حدود ۴۸ ساعت بعد، مجوز پخش را به دست آورد و به چرخه انتشار بازگشت.

«زخم کاری» دیگر محصول فیلیمو هم دچار توقفی کوتاه شد. به علت مخالفت سازندگان این سریال با ممیزی‌های اعلام‌شده از سوی ساترا، قسمت هفتم این اثر مجوز نگرفت و در موعد مقرر به انتشار نرسید؛ اختلاف نظری که به رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی کشید و با اظهارنظرهای کارگردان و مدیران ساترا ادامه یافت. در نهایت با تعامل طرفین، ماجرا ختم به خیر شد و پنج روز پس از این اتفاق، قسمت هفتم سریال به انتشار رسید.

مجموعه «جیران» به کارگردانی حسن فتحی، تنها سریال نمایش خانگی است که در پی یک دعوای حقوقی بر سر ادعایی مبنی بر سرقت ادبی، توقیف را تجربه کرده. این سریال اواخر تیرماه ۱۴۰۱ پس از شکایت مهرداد غفارزاده نویسنده سریال «آهوی من مارال» از سازندگان آن، با صدور دستور قضایی توقیف شد. «جیران» کمتر از دو ماه بعد، با دستور مجدد قضایی، رفع توقیف شد و برای انتشار به پلتفرم پخش‌کننده بازگشت.

مجموعه «روزی روزگاری مریخ» که در تابستان و پاییز ۱۴۰۱، به صورت مشترک در دو پلتفرم فیلیمو و نماوا منتشر می‌شد، پس از پخش اولین قسمت، با توقیفی کمتر از دو روزه مواجه شد. این سریال دو روز پس از پخش قسمت اول، به علت آنکه مجوز انتشار از سوی ساترا نداشت، با تذکر این نهاد از خروجی پلتفرم نماوا حذف شد، ولی کمتر از دو روز بعد، با کسب مجوز بار دیگر به این پلتفرم بازگشت. با وجود رفت و برگشت «روزی روزگاری مریخ» به نماوا، پلتفرم فیلیمو این اثر را حذف نکرد و به پخش آن ادامه داد.

سریال «شبکه مخفی زنان» از زمان انتشار در مواردی با وقفه در پخش همراه بود که هر بار شبهه توقف یا توقیف این سریال را در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی پررنگ کرد. با این همه تعامل ساترا، تهیه‌کننده و پلتفرم پخش‌کننده به روندی انجامید که پخش ادامه قسمت‌ها را به همراه داشت. توقف «شبکه مخفی زنان» آبان‌ ماه ۱۴۰۲ پایان یافت و پخش آن بعد از حدود ۱۰ ماه از سر گرفته شد.

مجموعه «غربت» در حالی به جدیدترین سریال توقیفی نمایش خانگی تبدیل شده که مبنای اعتراض‌ها به آن، شک شخصیت «فری» به همسرش «احلام» به نظر می‌رسد. «احلام» که مطابق قصه سریال، به زور به ازدواج شخصیت خلافکار «فری» درآمده، در همسایگی شخصیت «سیف‌الله» محبوب سابقش که درگیر اعتیاد است، زندگی می‌کند.

از اوایل شهریورماه در پی اعتراضاتی در فضای مجازی نسبت به تصویرسازی از شخصیت عرب‌زبان «احلام» و پس از حکم دادستانی، این مجموعه توقیف شد که در نهایت پس از ۴۰ روز توقیف به پلتفرم پخش‌کننده‌اش بازگشت و قسمت چهارم آن به انتشار رسید.

حالا و در جدیدترین کشمکش های بین فیلیمو، آپارات و ساترا پخش برنامه «اکنون» در فیلیمو و پخش گزارش فوتبال توسط عادل فردوسی پور در آپارات توسط ساترا توقیف و غیرقانونی خوانده شد.

دستور توقیف برنامه «اکنون» با اجرای سروش صحت بعد از انتشار اولین قسمت در شبکه نمایش خانگی، صادر شد. این برنامه به تهیه‌کنندگی و کارگردانی محمدرضا رضائیان و با حضور علیرضا قربانی به عنوان اولین مهمان، انتشار خود را سه شنبه صبح در شبکه نمایش خانگی آغاز کرد.

ساترا در نامه‌ای خطاب به محمدجواد شکوری‌مقدم مدیرعامل فیلیمو، دستور «غیرقابل انتشار» بودن برنامه تا تعیین تکلیف را ابلاغ کرده است.

در متن این نامه که توسط شکوری مقدم در فضای مجازی منتشر شده است، دلایل توقیف برنامه «اکنون» اشاره مجری (سروش صحت) و مهمان (علیرضا قربانی) برنامه و همچنین اشاره در بخش‌های جنبی صحبت‌های محیا ساعدی و همچنین احسان عبدی‌پور (که در نسخه ارسالی به ساترا این بخش‌ها وجود نداشت) به برنامه «کتاب باز»، عنوان و تاکید شده است که مالکیت معنوی این برنامه متعلق به صداوسیماست.

همچنین نامه ساترا به تاریخ ششم آذر ماه، این نکته را یادآوری کرده است که پلتفرم پخش‌کننده برنامه تعهد داده است که اشاره مستقیم و غیرمستقیم به برنامه «کتاب باز» نداشته باشد.

مدیرعامل فیلیمو علت این امر را تنظیم‌گری صداوسیما بر سکوهای پخش‌کننده فیلم و سریال دانسته و در بخشی از توییت خود نوشته است: وقتی رقیب نقش داور و رگولاتور را داشته باشد همین می‌شود که به خود اجازه دهد چنین نامه‌ای بزند و «اشاره» را هم جزء حق مالکیت حساب می‌کند.

ساترا همچنین پخش گزارش فوتبال با صدای عادل فردوسی‌پور را در پلتفرم آپارات خلاف ضوابط پخش اعلام کرد.

محمدجواد شکوری‌مقدم، بنیان‌گذار آپارات، فایل صوتی تماسی را در حساب کاربری «ایکس» خود منتشر کرده که در آن، کارشناس ساترا می‌گوید: «بازی‌هایی که عادل ‌فردوسی‌پور گزارش می‌کند، خلاف ضوابط پخش است».

شکوری‌مقدم این برخوردها را غیرقانونی و از سرزورگویی ساترا و صداوسیما دانسته و نوشته است: «اصلا فرقی نمی‌کنه محتوا چی باشه؛ از نظر ساترا و صداوسیما کلا هرچی دیده بشه توقیفه!»

ساترا نیز در واکنش به توییت شکوری‌مقدم به بند ۴ ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» اشاره کرده که طبق آن، تولید و «پخش زنده» برنامه‌ها و نیز صدور مجوز و نظارت بر «پخش زنده» در فضای مجازی در اختیار سازمان صداوسیما است. ساترا می‌گوید آپارات مجوزی برای پخش زنده این برنامه‌ها دریافت نکرده و دلیل توقیف این برنامه، مطالبه سایر سکوهای دارای مجوز از ساترا و انجام تنظیم‌گری عادلانه بوده است.

در توضیحات ساترا آمده است: لذا نظر به اینکه سکوی آپارات اقدام خاصی برای اخذ مجوز پخش زنده از سازمان صداوسیما انجام نداده است، برنامه‌های پخش زنده این سکو از جمله برنامه عادل فردوسی‌پور غیرقانونی است.

همچنین ایمان میثمی تهیه کننده و مدیر آپارات اسپورت در گفت‌وگو با ایسکانیوز مدعی شد: صحبتی که ساترا در مورد آقای فردوسی پور مطرح کرده کاملا غیرقانونی است و حتی خود این مجموعه هم غیر قانونی اداره می شود و تأسیس این سازمان در شورای عالی انقلاب فرهنگی یا مجلس به تصویب نرسیده است. حتی ساترا اساسنامه ای ندارد که بخواهیم به آن رجوع کنیم و این مجموعه حق ندارد که فعالیت آپارات اسپرت را غیر قانونی تلقی کند.

اظهار نظر ساترا درمورد فردوسی‌پور غیر قانونی است

حالا و پس از توقیف پخش برنامه «اکنون» در فیلیمو و «پخش زنده» گزارش فوتبال در آپارات توسط ساترا، که هر دو مجوعه متعلق به شرکت صباایده و تحت مدیریت محمدجواد شکوری‌مقدم است اختلافات وارد فاز جدیدی شده تا جایی که صداوسیما به صورت رسمی از شکوری مقدم به مراجع قضایی شکایت کرده است.

در شکواییه سازمان صداوسیما موضوع، «انتشار عکس و تصاویر و مطالب خلاف عفت عمومی و تحصیل مال از طریق نامشروع» عنوان و در این ارتباط از آثاری چون جوکر، آکتور، بی‌گناه، نیوکمپ، سقوط، تی‌ان‌تی و رهایم کن مشخصا نام برده شده است.

شکوری‌مقدم که پیشتر عنوان کرده بود هرگونه برخورد صداوسیما با شخص وی و پلتفرم پخش کننده را رسانه ای خواهد کرد، در مطلبی جدید با انتشار متن شکایت سازمان صداوسیما، در شبکه اجتماعی ایکس چنین نوشت:

«اکنون ابلاغیه شکایت صداوسیما را دریافت کردم. معاون آن سازمان از قوه قضاییه تقاضای تعقیب بنده به دلیل پخش مسابقات فوتبال و پخش جوکر، آکتور، رهایم کن، سقوط و سه سریال دیگر را به همراه حذف این سریال‌ها از فیلیمو داشته!

طرف اصلی ما صداوسیماست نه چیزی به نام ساترا. رقیبی که نظارت، داوری و انحصار رو باهم می‌خواهد!

قرار بود شما در جریان باشید...»

سامان مرادحسینی رئیس شورای راهبری مجمع رصتا در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز با بیان اینکه ما به عنوان یک مجمع صنفی به ساترا مشاوره می‌دهیم گفت: چون ما از ذینفعان شکل گرفته‌ایم می‌توان گفت که یک مجمع صنفی هستیم و به عنوان یک مجمع صنفی طبیعتا سمت پلتفرم‌ها هستیم.

وی ادامه داد: فیلیمو به عنوان یک پلتفرم داخلی بسیار قوی، در حال کار کردن است و باید همه ما تلاش کنیم آن را تقویت کنیم اما نکته این است در این زیست بوم چندین پلتفرم دیگر داریم که می‌توانند موفق باشند و رقابت باید سالم باشد.

مرادحسینی اظهار کرد: در حواشی که جدیداً به وجود آمده است اصلاً ماهیت این اختلافات محتوا نبوده و مسئله این است که پلتفرم‌ها باید تابع قانون باشند. برای مثال قانونی در ساترا وجود دارد که پخش زنده برای هیچ پلتفرمی مجاز نیست.

وی در خصوص پادرمیانی بین ساترا و فیلیمو در اختلافی که پیش آمده است بیان کرد: در هفته گذشته چندین جلسه داشتیم و هر روز با تماس‌های مکرر موضوع را پیگیری می‌کنیم. اختلافی که این روزها به وجود آمده را بررسی کردیم و متوجه شدیم ریشه اصلی این اختلافات پخش زنده بوده است. البته اشتباهی از سوی اپراتور ساترا به وجود آمده که اشتباهاً دلیل جلوگیری از پخش زنده را حضور آقای عادل فردوسی‌پور خوانده و شکل پیام را اشتباه بیان کرده است در صورتی که باید می‌گفته طبق الزامات برای پخش زنده شما نیاز به مجوز دارید.

رئیس شورای راهبری مجمع رصتا با اشاره به اینکه ما تذکر شورای راهبری رصتا را به ساترا اعلام کردیم تصریح کرد: ما توقع داریم الزامات را همه پلتفرم‌ها رعایت کنند وگرنه رقابت سالمی شکل نمی‌گیرد و همه پلتفرم‌ها امکان رشد را نخواهند داشت.

وی با بیان اینکه ساترا یک نهاد ناظر است و صرفا می‌تواند پیام را ابلاغ کند و توان اجرایی و توقیف اثری را ندارد و استفاده از کلمه توقیف درست نیست و بیشتر جنبه رسانه‌ای دارد گفت: هر برنامه یک حقوق معنوی دارد و همه پلتفرم‌ها زمانی که امضا می کنند تا مجوزی را بگیرند مکلف می‌شوند حقوق معنوی سایر آثار را رعایت کنند و این موضوع در خصوص برنامه «اکنون» وجود داشت که حقوق معنوی برنامه «کتاب باز» رعایت نشد.

مرادحسینی با اشاره به اینکه مجوز برنامه «اکنون» در حال صدور بود و فیلیمو پیش از صدور مجوز اقدام به انتشار این برنامه کرد ادامه داد: در طول این مدت مجوز برنامه‌های زیادی همچون جوکر و.... توسط ساترا صادر شده که در کنار اختلاف نظرها این مورد هم باید دیده شود.

وی خاطرنشان کرد: نکته این است اگر ما سازمان تنظیم گر را قبول نداریم یک موضوع دیگر است اما اگر قبول داریم و برای گرفتن مجوز از آن اقدام می‌کنیم پس باید به تمام قوانین آن نیز پایبند باشیم. هر دو موردی که پیش آمده که یک مورد مربوط به پخش زنده و دیگری مربوط به حقوق معنوی یک اثر می‌باشد که در این دو مورد قانون توسط پلتفرم رعایت نشده است.

رئیس شورای راهبری مجمع رصتا در خصوص قانونی بودن فعالیت ساترا اظهار کرد: آقای سعید مقیسه به عنوان معاون آقای جبلی فعالیت می کنند و نظارت بر رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر به صدا و سیما واگذار شده و آقای جبلی به عنوان رییس صدا و سیما این موضوع را به معاون خود محول کرده است. آقای سعید مقیصه معاون رئیس سازمان صدا و سیما در مجموعه ای به نام ساترا فعالیتی که با آن محول شده است را دنبال می‌کند. اینکه چرا نظارت بر رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر به صداوسیما واگذار شده است یک موضوع دیگریست اما اینکه ساترا نظارت بر پلتفرم‌ها را بر عهده دارد موضوعیست که توسط نهادهای بالادستی تصمیم گیری شده است و ممکن است روزگاری تغییراتی به وجود آید و این نظارت بر عهده وزارت ارشاد واگذار شود در هر صورت تحت نظر هر دستگاهی که باشد پلتفرم‌ها موظف به رعایت قانون هستند.

اینکه ساترا به عنوان زیرمجموعه سازمان صداوسیما که در رقابت با پلتفرم ها است به عنوان نهاد تنظیم گر عمل کند موضوع عجیبی است و وجود ابهاماتی در خصوص فعالیت قانونی ساترا که تاکنون جواب قانع کننده‌ای به آن صادر نشده موضوع دیگریست که باعث می شود اختلافات به وجود آمده بین ساترا و سکوهای نمایش خانگی به راحتی حل و فصل نشود و تا زمانی که این ابهامات وجود داشته باشد باید شاهد بروز این اختلافات باشیم. همین آش و همین کاسه!

انتهای پیام/