ایلنا؛ در سال‌های اخیر، تعداد سامانه‌های مبادله ارزهای صادراتی میان صادرکنندگان و واردکنندگان افزایش یافته است. هرچند هدف این سامانه‌ها ایجاد شفافیت و رقابت سالم بود، اما در عمل به محدودیت‌هایی برای صادرکنندگان منجر شده است. این سامانه‌ها با تعیین قیمت‌های پایین‌تر از بازار، واردکنندگان را قادر ساخته‌اند ارز صادرکنندگان را ارزان‌تر خریداری کرده و کالاهای وارداتی را با نرخ دلار آزاد عرضه کنند. این وضعیت به زیان صادرکنندگان، به‌ویژه در حوزه کالاهای کشاورزی مانند زعفران، منجر شده است.

زعفران، این کالای استراتژیک، تحت فشار سیاست‌های ارزی آسیب دیده و الزام به فروش ارز با نرخ‌های پایین‌تر، انگیزه صادرات را کاهش داده است. برای مثال، آمار ۸۴ تنی‌صادرات زعفران افغانستان، درحالی‌که تولید رسمی این کشور تنها ۲۱ تن اعلام شده است، زنگ خطری جدی برای کشور به صدا درآورده است. شواهد نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از زعفران ایران به کشور همسایه قاچاق شده است؛ قاچاقی که نه تنها به برند جهانی زعفران ایرانی ضربه زده، بلکه هیچ ارزی نیز از این محل به چرخه اقتصاد کشور بازنگشته است.

زعفران امروز در آستانه تکرار سرنوشت فرش و پسته قرار دارد؛ دو محصول دیگری که زمانی افتخار جهانی بودند اما به دلیل سیاست‌های ناکارآمد، از جایگاه اصلی خود فاصله گرفته‌اند. احیای جایگاه زعفران ایران در بازارهای جهانی نیازمند تصمیمات هوشمندانه و حمایتی واقعی است. باید تدابیری اتخاذ شود که صادرکنندگان، کشاورزان و همه حلقه‌های زنجیره تولید و عرضه این محصول بتوانند از ارزش واقعی آن بهره‌مند شوند. شاید زمان آن رسیده باشد که به جای تکیه بر سامانه‌هایی که فرصت‌ها را به تهدید تبدیل می‌کنند، به سیاست‌هایی بپردازیم که زعفران را به جایگاه شایسته‌اش بازگرداند.

این چالش، آزمونی جدی برای سیاست‌گذاران است؛ آزمونی که شکست در آن، ممکن است به از دست رفتن یکی از با ارزش‌ترین سرمایه‌های ملی ما منجر شود.

محمدرضا اردیخانی، مدیرعامل نوین زعفران