مدیر طرح خودروهای وارداتی وزارت صنعت اعلام کرد که به دلیل نیاز به بازنگری در ارزش گمرکی، عرضه خودروهای تویوتا به طور موقت متوقف شده است. زمان بازگشت این خودروها به بازار هنوز مشخص نمی‌باشد.
از سوی دیگر این حذف در حالی اتفاق افتاد که برخی منابع به مستنداتی از سوی شرکت سایپا اشاره دارند که باعث ایجاد اختلال در روند واردات تویوتا به ایران شده است. اما آیا واقعاً پشت این تصمیم دلایل قانونی و فنی نهفته است، یا این موضوع بخشی از یک بازی استراتژیک پیچیده‌تر در بازار خودرو است؟
سایپا و مستندات غافلگیرکننده
در دو سال اخیر، شرکت سایپا همواره از واردات تویوتا به بازار ایران سخن گفته بود، اما تا به امروز نه تنها تویوتاهای جدید در دسترس قرار نگرفته‌اند، بلکه حتی نسخه‌های دست دوم این برند نیز با مشکلاتی مواجه شده‌اند. آنطور که یکی از سایت های خودرویی به نام اسب بخار نوشته؛ یکی از دلایلی که باعث حذف تویوتا از لیست واردات شد، مستنداتی بود که توسط سایپا به سازمان حمایت ارائه گردید. این مستندات نشان می‌دهند که قیمت گمرکی خودروهای وارداتی تویوتا از سوی شرکت‌های دیگر پایین‌تر از قیمت واقعی تعیین شده بوده است. این اختلاف قیمتی، وزارت صمت را به حذف تویوتا از سامانه یکپارچه واداشت.
اما سوالی که پیش می‌آید این است که چرا تنها سایپا توانسته است چنین مستنداتی ارائه دهد و چه دلیلی باعث شده تا سازمان حمایت به این مستندات توجه کند؟ آیا این مستندات واقعاً صحت دارند یا صرفاً بهانه‌ای برای حذف تویوتا از سامانه بوده است؟
آیا گمرک کشور اشتباه کرده است؟
در حالی که شرکت‌های مختلف واردکننده تویوتا، همچنان خودروهای این برند را وارد کشور می‌کنند، چرا تا کنون هیچ‌گونه تناقضی در قیمت‌گذاری گمرکی این خودروها وجود نداشته است؟ این که سایپا تنها شرکتی است که توانسته است خودرویی ارزان‌تر از سایر واردکنندگان پیدا کند، سوالات زیادی را در ذهن ایجاد می‌کند. آیا به واقع گمرک کشور در طی دو سال گذشته اشتباهات فاحشی در ارزشیابی خودروها داشته است؟
سایپا یک واردکننده صادق یا عامل ایجاد اختلال؟
با توجه به اعلام مدیر عامل سایپا در نمایشگاه خودرو مشهد ۱۴۰۲ که قصد واردات خودروهای دست دوم تویوتا از ژاپن را داشته، مشخص است که این شرکت هنوز نتوانسته مشکلات فنی و قانونی موجود در واردات خودروهای دست دوم را حل کند. حتی درست یا غلط گفته شده است که سایپا نمی‌دانسته که خودروهای موجود در ژاپن به دلیل داشتن فرمان راست، قابل استفاده در ایران نیستند.
از طرفی، با توجه به سابقه سایپا در عرضه نابهنگام و بی‌نظم کراس اوورهای چانگان می‌توان به این نتیجه رسید که رویکرد این شرکت در زمینه واردات خودروهای ژاپنی که البته بخش اعظم آنها در چین تولید می شوند، نیز موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
حذف ناگهانی تویوتا لوین و پرسش‌های بی‌پاسخ
یکی دیگر از موارد مبهم در این ماجرا، حذف مدل لوین از لیست سامانه یکپارچه است. با توجه به اینکه این مدل قرار نبود توسط سایپا وارد شود و هیچ مستنداتی نیز در مورد آن به سازمان حمایت ارائه نشده، پرسش‌هایی در خصوص علت حذف آن از لیست به وجود آمده است. آیا این حذف به دلایل فنی بوده است یا نوعی فشار از سوی شرکت‌های رقیب؟
آینده مبهم واردات تویوتا به ایران
با توجه به وضعیت کنونی، باید دید که تحقیقات سازمان حمایت چه مسیری را در پیش خواهد گرفت و آیا ممکن است دوباره تویوتا به لیست سامانه یکپارچه واردات بازگردد یا خیر؟ از طرفی، با توجه به سابقه سایپا در واردات خودروهای چینی و مشکلات موجود در واردات تویوتا، به نظر می‌رسد که این شرکت نتواند موفقیت بزرگی در واردات این برند ژاپنی به ایران به دست آورد. واردات تویوتا به ایران، اگر با همین رویکرد پیش برود، ممکن است با چالش‌های زیادی مواجه شود که در نهایت برای مصرف‌کنندگان نیز سودی به همراه نخواهد داشت.
∎