به گزارش قدس خراسان، آبیاری فضای سبز شهری یکی از دغدغه‌های اساسی در مدیریت منابع آب در شهرهای بزرگ همچون مشهد است. استفاده از پساب فاضلاب شهری به عنوان منبعی جایگزین و پایدار برای آبیاری فضای سبز، نه‌تنها می‌تواند به حفظ منابع آب شیرین کمک کند؛ بلکه به کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از تخلیه فاضلاب نیز می‌انجامد. ایجاد تصفیه‌خانه‌های مدرن و کارآمد برای تصفیه پساب فاضلاب شهری، امکان استفاده از این آب‌ها را برای آبیاری فضای سبز فراهم می‌آورد. این اقدام، نه‌تنها به بهبود کیفیت زیست‌محیطی شهر کمک می‌کند؛ بلکه با افزایش سرانه فضای سبز و بهبود کیفیت زندگی شهروندان، به توسعه پایدار مشهد نیز یاری می‌رساند؛ اما با این حال دوگانه بی‌آبی و پایان یافتن منابع آب با داشتن فضای سبز دلنشین در منطقه آب و هوایی همچون مشهد، ما را بر این داشت به بررسی این اتفاق از منظر طرفداران و مخالفان فضای سبز با وجود شرایط بی‌آبی این شهر بپردازیم.
شهر مذهبی نمی‌تواند فضایی خشک و بی‌روح داشته باشد
استاد گروه مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با قدس خراسان گفت: مشهد پایتخت معنوی جهان اسلام است و نمی‌توان در این شهر یک فضای خشک، بی‌روح و سخت را به مردم ارائه کرد. شهر مذهبی باید فضایی آرام باشد که افراد از لحاظ روحی و روانی در آن آرامش بگیرند و ضرورت دارد در کنار حرم مطهر رضوی، فضای کالبدی شهر درست شود.
حسین انصاری با اشاره به ویژگی‌های خاص شهر مشهد افزود: در حال حاضر۲۴۰ میلیون مترمکعب در شهر تولید پساب وجود دارد که در حقیقت مالک آن مردم هستند و یک بار پول آن را به دولت پرداخت کردند و می‌توان به میزان مصرف فضای سبز مشهد، از پساب فاضلاب برای این حوزه استفاده کرد تا مردم شهر از آن منفعت ببرند.
وی با بیان اینکه کل مصرف آب‌های شرب و صنعتی ایران کمتر از ۵درصد است و بقیه آن دوباره در کشاورزی مصرف می‌شود، تأکید کرد: یک درخت نارون، سیب و گلابی در ظهر تابستان ۱۰۰ تا ۲۰۰ لیتر آب در روز مصرف می‌کند. در نتیجه ما باید میزان مصرف یک باغ میوه را در نظر بگیریم و تنها به دنبال خشک کردن چمن و گل نباشیم.
با آب باید همچون یک کالای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی برخورد کرد
انصاری گفت: افرادی که می‌خواهند درباره حوزه فضای سبز شهری، مصرف آب و افزایش قیمت تصمیم بگیرند، لطفاً با عدد، دانش و اطلاعات تصمیم بگیرند و نکته بعدی اینکه با آب به عنوان یک کالای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی رفتار و مبانی علم اقتصاد مربوط به این حوزه را پیاده‌سازی کنند که بسیار متفاوت از سایر کالاها همچون بنزین، نفت و برق است.
وی ادامه داد: از سال۱۳۸۰ برای استفاده از پساب فاضلاب شهری در آبیاری فضای سبز تلاش فراوانی کردیم؛ اما هنوز به نتیجه نرسیده است. در این سال‌ها شهرداری شبکه جداسازی آب شرب از غیرشرب را توسعه داده و مشهد در این زمینه جزو پیشروترین شهرهاست. برنامه ما این است کل آبی که در شبکه به جریان می‌افتد، پساب باشد که در صورت اجرا، بزرگ‌ترین پروژه زیست محیطی یک کلانشهر در دنیا خواهد بود.
آبیاری ۹۲ درصد فضای سبز با آب خام
به گفته شهردار مشهد حدود ۹۲درصد از فضاهای سبز شهر با آب خام آبیاری می‌شود و تاکنون بیش از ۶۷ درصد از رینگ اصلی و خطوط انتقال شبکه جداسازی آب شرب از آب خام اجرا شده است.
محمدرضا قلندرشریف گفت: تأمین منابع آبی برای آبیاری فضاهای سبز با توجه به کمبود منابع آب و اقلیم مشهد، یکی از موضوع‌های مهمی است که مورد توجه ویژه معاونت محیط‌زیست، خدمات شهری و سازمان پارک‌ها و فضاهای سبز شهرداری مشهد قرار دارد. بر همین اساس ایجاد شبکه جداسازی آب شرب از آب خام و همچنین تأمین منابع آبی از محل پساب با ایجاد تصفیه‌خانه‌های لوکال (محلی) در دستور کار قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه اکنون ۲۰۹ هکتار از فضای سبز مشهد معادل ۸درصد با استفاده از آب شرب آبیاری می‌شود، خاطرنشان کرد: خوشبختانه با اقدام‌های صورت گرفته ۵هزار و ۷۹۰ هکتار از فضای سبز به وسیله آب خام آبیاری می‌شود.
آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز ۲ هزار و ۶۰۲میلیون مترمکعب
شهردار مشهد مقدس با بیان اینکه وسعت پارک‌ها و فضای سبز مشهد ۶ هزار و ۸۹۰ هکتار است، افزود: میزان آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز ۲ هزار و ۶۰۲ میلیون مترمکعب بوده که در حال حاضر برای آبیاری فضاهای سبز تا ۲۵ سال آینده خرید پساب صورت گرفته است.
قلندرشریف با اشاره به پروژه انتقال آب از پرکندآباد گفت: این پروژه شامل تصفیه تکمیلی، مخزن ابتدایی و ایستگاه پمپاژ است و در افق ۱۴۲۵ شاهد افزایش ظرفیت انتقال پساب در خط لوله پرکندآباد تا نمایشگاه به هزار و ۲۵۰ لیتر بر ثانیه خواهیم بود.
وی ادامه داد: در حال حاضر تصفیه‌خانه چهل‌بازه (با ظرفیت ۵۰ لیتر بر ثانیه) در حال فعالیت است و در آینده تصفیه‌خانه آزادی (با ظرفیت ۱۴۰ لیتر بر ثانیه)، تصفیه‌خانه آفتاب (ظرفیت ۵۰ لیتر بر ثانیه) و دو تصفیه‌خانه سیدی (ظرفیت ۱۴۰ لیتر بر ثانیه) به ظرفیت تصفیه‌خانه‌های شهر مشهد اضافه می‌شود.
حداکثر در چهار سال آینده فضای سبز مشهد به منابع آبی پایدار متکی می‌شود
به گفته معاون محیط زیست و خدمات شهری شهرداری مشهد با توجه به محدودیت منابع آبی، شهرداری تأکید خود را بر تأمین منابع آبی پایدار گذاشت و توسعه فضای سبز را در دو کلان‌پروژه بوستان کرامت و جهانشهر محدود کرد. امسال چند تصفیه‌خانه در اعتبارات دیده شده است و حداکثر تا چهار سال آینده فضای سبز مشهد به منابع آبی پایدار متکی خواهد شد.
کالای نادر باید قیمت بالایی داشته باشد
رئیس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه کالای نادر باید قیمت بالایی داشته باشد، گفت: با این حال ممکن است در شهری مانند مشهد با توجه به عوارض و درآمدهایش مقرر شود روی فضای سبزش سرمایه‌گذاری صورت بگیرد چون در جذب زائر مؤثر است و از همین محل هزینه‌هایش جبران می‌شود. پس برایش معقول است که فضای سبز داشته باشد.
کامران داوری در پاسخ به این پرسش که یک شهروند چگونه باید متوجه بی‌آبی در شهر و رعایت آن با وجود فضاهای سبز فراوان بشود، افزود: این مسئله نیز با قیمت ارتباط مستقیم دارد. قیمت آب در تمام شهرهای کشور یکسان است در حالی که باید در شهرهای مختلف با توجه به شرایط اقلیمی، فراوانی آب و نوسان‌های آب و هوا تنظیم شود تا شهروندان نیز متوجه بی‌آبی یا پرآبی بشوند. اگر شهری دچار خشک‌منظری می‌شود، دلیل اصلی‌اش این است که قیمت آب برایش به قدری گران شده که مجبور است از فضای سبز دست بردارد.
منطق ایجاب می‌کند بی‌آبی، خودش را در یک جایی نشان دهد
وی با بیان اینکه منطق ایجاب می‌کند بی‌آبی، خودش را در یک جایی نشان دهد، ادامه داد: اگر آب نیست، باید گران شود و این مسئله منطق می‌خواهد و با موعظه و دستور قابل اجرا نیست.
رئیس پژوهشکده آب با بیان اینکه مقدار تخصیص آب برای چاه‌ها یک عدد و حجم معین است، تأکید کرد: با توجه به نوسان‌های آب در قنات‌ها و رودخانه‌ها، حق برداشت از چاه‌ها نیز باید کم و زیاد شود. اگر این اتفاق‌ها مدیریت شود، متوجه می‌شویم با این بی‌آبی چگونه رفتار کنیم. از طرفی دیگر، وقتی کوهشار و رودپارک داریم، هنگامی که شهر را توسعه افقی و عمودی می‌دهیم، این اتفاق‌ها به آب نیاز دارند و باید چاره‌ای هم برای آب اندیشید.