جوان آنلاین: علیرضا قزوه میگوید اگر استعمار انگلیس نبود، امروز زبان اول دنیا «فارسی» بود و ما گویشور اصلی در هند بودیم. انگلیس برای نابودی زبان فارسی در هند ۳۰۰ سال کار کرده و از ما جلوتر است.
علیرضا قزوه، شاعر پیشکسوت کشورمان که پژوهشهای خوبی بر شبهقاره هند دارد درباره تأثیر منفی انگلیسیها بر زبان فارسی به این نکته اشاره میکند: انگلیسیها روی فارسی بهطور جدی کار کردند، بعد کمکم زبان اردو را رواج دادند و به مرور فارسی را کمرنگ کردند. بعد از مدتی هم هر دو زبان را زدند؛ هم فارسی و هم اردو را. شما در دوران «بیدل» میبینید که زبان فارسی هنوز رواج دارد. آن موقع نخستین گروه انگلیسیها که میآمدند و به دربار «جهانگیر پادشاه» میرسیدند، جهانگیرشاه راهشان نمیداد و میگفت «اینها یکسری ماهیگیر از جزایر دورند! برای چی به اینا راه بدم؟ من پادشاه هندم». در دوره «ابوالفتح جلالالدین محمد اکبر»، معروف به اکبرکبیر میآمدند، او هم انگلیسیها را تحویل نمیگرفت. انگلیس چه کار میکند؟ به اسم اینکه ما میخواهیم هدیه بدهیم، در دوره «شاهجهان» کمکم نفوذ و در دوره بعدی کمپانی هند شرقی را تأسیس کردند و سیاستهای استعماری خودشان در مورد زبان را به واسطه همین شرکت پیش بردند.
کاملاً بابرنامه آمدند
قزوه در ادامه عنوان میکند: کاملاً بابرنامه آمدند. الان ما هرچقدر زبان فارسی را آنجا تبلیغ کنیم، پول هم نگیریم، باز مردم نمیآیند، ولی برای زبان انگلیسی بچهها را از کودکی به کلاس میفرستند. خودمان هم همین کار را میکنیم. امروز کاری کردهاند که مردم به آموختن زبان انگلیسی نیازمند هستند. برای این کار استعماری هم ۱۵۰ سال وقت گذاشتهاند. ما نمیتوانیم در چند سال آن را خنثی کنیم.
در یک دوره شاعر بزرگی مثل «قالب دهلوی» شعرهایش را بیشتر به فارسی مینویسد و کمتر به اردو میپردازد. حکومت اهمیتی به شعر فارسیاش نمیدهد. او گله میکند و میرود تا در دانشگاه فارسی را درس بدهد، اما رئیس دانشگاه به استقبالش نمیآید و او هم در نهایت ول میکند و میرود. در شعرهایش ناله میکند که چرا کسی به شعر فارسی من اهمیت نمیدهد. حالا قالب دهلوی متعلق به چه دورهای است؛ دوره ناصرالدینشاه! شما نگاه کنید که از دوره قبل از فتحعلیشاه و اوایل آقامحمدخان و اینها، کمپانی هند شرقی به هند آمده بود. در طول ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال چهکار کردند؛ به جایی رساندند که دیگر فارسی و اردو فایدهای ندارد. از مردم و شاعران، زبان و آداب و فرهنگ انگلیسی میخواهند. به قالب دهلوی که بزرگترین شاعر آن زمان است، میگویند بیا در کالج دهلی درس بده. قالب فکر میکند حالا که قرار است در دانشگاه دهلی درس بدهد، رئیس دانشگاه به استقبالش میآید، ولی خبری از استقبال نیست. به او میگویند باید با آداب انگلیسی درس بدهد.
میگویند سبک انگلیسی این است که تو بروی آنجا بایستی و از دانشجو و استاد وقت بگیری و خلاصه مثل انگلیسیها درس بدهی یا «صهبایی» که یکی از استادهای بزرگ هند بوده و از شاعران بزرگ فارسی در آن روزگار بوده، انگلیسیها او را کنار رود جمنا به ضرب گلوله میکشند. خلاصه اینکه انگلیسیها در هند خیلی ظلم کردند و ظلم میکنند. چندین برابر نادرشاه از پادشاه اَوَد جواهرات و پول میگیرند. پادشاهان اود از نیشابوریهای ایران بود که آنجا حکومت میکرد. همه ثروت اود را میبرند. اسم نادرشاه بدنام میشود، وگرنه انگلیسیها چند برابر نادر از هند ثروت بردند. همه را میبرند و بزرگترین صدمه آنها هم نابودی زبان فارسی بوده و هست.
انگلیس بزرگترین ضربه را به زبان فارسی زد
مسلماً اگر انگلیس دخالت نمیکرد، امروز زبان اول دنیا، فارسی بود. انگلیس بزرگترین ضربه را به زبان فارسی زد. اگر استعمار و حیلهگری انگلیس نبود، الان در هند باید گویشور اصلی ما میبودیم. زبان دیوانی در هند فارسی بود. شما نگاه کنید، حتی تمام پادشاهان هند شعر میگفتند و نویسنده بودند. بزرگترین شاعران ایران به هند میرفتند و پادشاهان به همه آنها بالاترین مقامها را میدادند. انگلیسیها خیلی ظلم کردند. تا همین امروز هنوز بعضی از خانوادههای اصیل هند در هدایایی که برای عروس میگذارند، یک دیوان حافظ هم میدهند. وقتی من به ایران میآمدم، چندینبار مجبور شدم برای بعضی از این خانوادهها که خیلی اصیل بودند و آدابی داشتند، دیوان حافظ ببرم که در کابین عروسشان دیوان حافظ بگذارند.