به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی، گفت‌وگوهای جهانی را به سمت مدیریت پسماند سوق داده است. مدت‌ها بازیافت در صدر این حرکت قرار داشت و نقش حیاتی در کاهش زباله‌ها و حفظ منابع ایفا می‌کرد، اما با نگاهی به آینده، رویکرد نوظهوری به نام «دفع زباله صفر» در حال شکل‌گیری است که بر پایه تولید کمتر پسماند است و ما را به سمت جهانی پایدارتر پیش می‌برد. در حالی که بازیافت همیشه بخش اساسی و جدانشدنی از مدیریت پسماند خواهند ماند، دفع زباله صفر نمایانگر جهش بزرگ بعدی است که هدف آن حذف کامل پسماند است.
موفقیت بازیافت به سادگی و پذیرش گسترده آن بستگی دارد؛ مردم در سراسر جهان ارزش جداسازی کاغذ، شیشه، پلاستیک و فلزات را درک کرده‌اند و با تفکیک این مواد در مبدأ از استفاده دوباره آنها اطمینان حاصل می‌کنند. شهرها برنامه‌های بازیافت را پذیرفته‌اند و متعهد به استفاده از محتوای بازیافتی در محصولات خود شده‌اند که این امور زنجیره تأمین پایدارتری ایجاد کرده است.
با این حال همه مواد را نمی‌توان به‌طور نامحدود بازیافت کرد و بعضی از آنها به‌دلیل آلودگی، مشکلات جداسازی یا محدودیت‌های اقتصادی هنوز هم به محل‌های دفن زباله می‌روند. اینجاست که جنبش دفع زباله صفر مطرح می‌شود؛ یک استراتژی نوین که نه‌تنها مکمل بازیافت است، بلکه دامنه امکانات موجود در مدیریت پسماند را گسترش می‌دهد.
دفع زباله صفر چیست؟
دفع زباله صفر رویکردی جامع به مدیریت پسماند است که هدف آن حصول اطمینان از فرستاده نشدن هیچ زباله‌ای از محصول، فرایند یا سازمان‌ها به محل دفن زباله است؛ در این رویکرد تولید زباله در مبدأ به حداقل می‌رسد، دوباره استفاده می‌شود، بازیابی می‌شود، کمپوست می‌شود یا به انرژی تبدیل می‌شود. اساس این رویکرد بر این اصل استوار است که مواد و منابع تا حد امکان در چرخه استفاده باقی بمانند که با اصول اقتصاد دایره‌ای همخوانی دارد.
برخلاف استراتژی‌های مدیریت پسماند سنتی که به‌طور معمول به ترکیبی از دفن و بازیافت وابسته‌اند، دفع زباله صفر بر هدایت کامل پسماند به چرخه مصرف تأکید دارد و به انواع پسماند از پلاستیک و فلزات گرفته تا مواد آلی و محصولات جانبی صنعتی مربوط می‌شود.
مزایای پسماند صفر
مفهوم پسماند صفر بر اساس نقاط قوت بازیافت بنا شده که با ادغام دیگر شیوه‌های پایدار تأثیر آن را افزایش داده است و در حال تبدیل شدن به جنبشی برای آینده است. پسماند صفر فراتر از بازیافت عمل می‌کند و مجموعه وسیع‌تری از تکنیک‌های مدیریت پسماند را شامل می‌شود. به‌عنوان مثال، کمپوست‌سازی می‌تواند زباله‌های آلی را مدیریت کند، در حالی که فناوری‌های تبدیل زباله به انرژی می‌توانند مواد غیرقابل بازیافت را به انرژی قابل استفاده تبدیل کنند. این رویکرد از مدیریت مؤثر تمام جریان‌های زباله اطمینان حاصل می‌کند و ردپای زیست‌محیطی را به‌صورت کلی کاهش می‌دهد.
حرکت به سمت پسماند صفر شرکت‌ها را تشویق می‌کند تا طراحی محصولات خود را از ابتدا با هدف استفاده مجدد و کاهش زباله انجام دهند که می‌تواند شامل استفاده از مواد پایدارتر، طراحی محصولات با طول عمر بیشتر یا ایجاد طراحی‌های ماژولار باشد که تعمیر، به‌روزرسانی و بازیافت محصولات را آسان‌تر می‌کند. شرکت‌ها می‌توانند با در نظر گرفتن کل چرخه عمر محصول، به‌طور قابل‌توجهی تولید زباله را کاهش دهند.
پسماند صفر به طور کامل با اصول اقتصاد دایره‌ای همسو است و محصولات و مواد را تا حد ممکن در چرخه استفاده نگه می‌دارد. اقتصاد دایره‌ای به جای مدل خطی «گرفتن، ساختن، دور انداختن» یک سیستم حلقه بسته را ترویج می‌کند که در آن پسماند به‌عنوان یک منبع با ارزش دیده می‌شود و به ایجاد جهانی کمک می‌کند که در آن هیچ چیزی هدر نرود.
استراتژی‌های پسماند صفر با دور نگه‌داشتن پسماند از محل‌های دفن، به کاهش چالش‌های زیست‌محیطی بحرانی مرتبط با زباله کمک می‌کنند که شامل انتشار متان، آلودگی آب‌های زیرزمینی و تخریب زیستگاه‌ها می‌شود. پسماندی که دوباره استفاده، بازیافت یا به انرژی تبدیل می‌شود، تأثیر بسیار کمتری بر محیط زیست دارد و در نتیجه این رویکرد به تمیزتر شدن هوا، آب و خاک کمک می‌کند.
شرکت‌هایی که به پسماند صفر متعهد هستند به‌عنوان پیشگامان پایداری شناخته می‌شوند و اعتماد و وفاداری مصرف‌کنندگان را جلب می‌کنند. این تعهد می‌تواند شهرت برند را افزایش دهد، مشتریان دوستدار محیط‌زیست بیشتری جذب کند و حتی منجر به صرفه‌جویی هزینه‌ها از طریق استفاده کارآمدتر از منابع شود.
حمایت مصرف‌کنندگان از دفع زباله صفر
مصرف‌کنندگان نقش حیاتی در پیشبرد جنبش دفع زباله صفر دارند و با انتخاب‌های آگاهانه و حمایت از شرکت‌هایی که به ابتکارات دفع زباله صفر اهمیت می‌دهند، می‌توانند شیوه‌های پایدار را ترویج کنند. انتخاب محصولاتی که به دفع زباله صفر متعهد شده‌اند، به‌ویژه شرکت‌هایی که برنامه‌های بازپس‌گیری و بازیافت را برای محصولات خود ارائه می‌دهند به افزایش تقاضا برای شیوه‌های پایدارتر کمک می‌کند.
افراد می‌توانند ذهنیت دفع زباله صفر را در زندگی روزمره خود اتخاذ کنند و قبل از دور انداختن یک کالا به این فکر کنند که آیا می‌توان آن را دوباره استفاده، بازیابی یا اهدا کرد. کمپوست زباله‌های آلی و حمایت از راه‌حل‌های تبدیل زباله به انرژی از راهکارهای کلیدی دفع زباله صفر است و مصرف‌کنندگان می‌توانند با شرکت در این برنامه‌ها و تبلیغ آنها در جامعه خود، به کاهش بیشتر پسماند کمک کنند.
آینده مدیریت پسماند
تغییر به سمت دفع زباله صفر نشان‌دهنده یک تکامل هیجان‌انگیز در رویکردهای مدیریت پسماند است و مسیری به سوی آینده‌ای پایدارتر را فراهم می‌کند. این رویکرد نه‌تنها تأثیر زیست‌محیطی زباله را کاهش می‌دهد بلکه نوآوری را پرورش می‌دهد، از اقتصاد دایره‌ای حمایت می‌کند و شرکت‌هایی را که متعهد به بهبود هستند، به شهرت می‌رساند.
با ادامه رویارویی با چالش‌های جهانی مرتبط با زباله و کاهش منابع، دفع زباله صفر یک راه‌حل آینده‌نگرانه است که فراتر از شیوه‌های کنونی به سوی جهانی حرکت می‌کند که در آن زباله به حداقل می‌رسد، منابع ارزشمند شمرده می‌شود و پایداری نه‌تنها یک گزینه، بلکه یک شیوه زندگی باشد. آینده مدیریت پسماند روشن است؛ دفع زباله صفر نه‌تنها یک هدف، بلکه مرحله بعدی در سفر به سوی یک سیاره پایدار است.
شهرهای موفق در دستیابی به وضعیت دفع زباله صفر
تاکنون چندین شهر به وضعیت دفع زباله صفر دست یافته‌اند و بسیاری دیگر در مسیر آن قرار دارند که نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل‌توجه در مدیریت پسماند و شیوه‌های پایداری است. در ادامه به چند شهر برتر اشاره می‌شود.
کاپانوری، ایتالیا
کاپانوری یکی از نخستین شهرهای ایتالیا است که به سمت وضعیت دفع زباله صفر حرکت کرده است. این شهر با راه‌اندازی سیستم‌های جامع تفکیک زباله، آموزش مستمر شهروندان در زمینه بازیافت و پیاده‌سازی سیاست‌های تشویقی برای مشاغل محلی، توانسته است نرخ بازیافت را تا بیش از ۶۰ درصد افزایش دهد. افزون‌بر این، کاپانوری کمپین‌های مؤثری برای کاهش زباله‌های پلاستیکی و ترویج استفاده مجدد از مواد دارد و با اجرای برنامه‌های گسترده و متنوع بازیافت، به‌عنوان یک شهر با دفع زباله صفر در جهان شناخته می‌کند. این شهر به‌شدت بر کاهش پسماند و افزایش آگاهی عمومی تمرکز کرده است.
کیل، آلمان
کیل با اتخاذ استراتژی‌ها و سیاست‌های نوآورانه، نخستین شهر آلمانی است که موفق به دریافت گواهی‌نامه دفع زباله صفر شده است و بر مدیریت منابع، بازیافت و کاهش پسماند تمرکز دارد. این شهر برنامه‌های آموزشی را در زمینه بازیافت و مدیریت پسماند برای شهروندان به‌ویژه در مدارس اجرا کرده است و اقدامات بسیار متنوع و گسترده‌ای را شامل راه‌اندازی بسترهایی برای بازیافت مواد مختلف، توسعه ایستگاه‌های جمع‌آوری پسماند و برقرار کردن مراکز تبادل کالا برای اجناس دست‌دوم انجام داده است.
میلان، ایتالیا
میلان با دستیابی به نرخ بازیافت ۶۰ درصدی برای کاهش بیشتر زباله از طریق مشارکت فعال شهروندان و استراتژی‌های جامع مدیریت پسماند متعهد است. این شهر برنامه‌هایی برای ترویج استفاده مجدد از مواد و کاهش زباله‌های غذایی دارد و پروژه‌های مختلفی را با تمرکز بر کاهش زباله‌های غذایی راه‌اندازی کرده است. رویدادهای آگاه‌سازی، ایجاد ایستگاه‌های تفکیک زباله در سراسر شهر و تشویق رستوران‌ها و مشاغل به استفاده از بسته‌بندی‌های قابل بازیافت از جمله اقداماتی است که در این راستا انجام شده است. میلان همچنین برنامه‌های همکاری گسترده‌ای با جوامع محلی برای توسعه بانک‌های غذا و استفاده مجدد از مواد غذایی دارد.
آوکلند، نیوزلند
آوکلند بخشی از ابتکار شهرهای C۴۰ است که به دنبال کاهش قابل‌توجهی در تولید پسماند و استفاده از محل‌های دفن زباله تا سال ۲۰۳۰ است. این شهر برنامه‌های همکاری با کسب‌وکارها و جامعه محلی را برای ترویج شیوه‌های پایدار در بسته‌بندی و حمل‌ونقل اجرا می‌کند و با اجرای کمپین‌های گسترده آگاهی‌بخشی در مورد بازیافت و استفاده مجدد، ترویج سیستم‌های مدیریت پسماند پایدار در سطح جامعه را به عهده دارد.
جزیره بورنهولم، دانمارک
جزیره بورنهولم، شرقی‌ترین جزیره دانمارک است که در دریای بالتیک واقع شده و هدف خود را برای تبدیل شدن به یک جزیره بدون زباله تا سال ۲۰۳۲ تعیین کرده است. این جزیره اقداماتی را برای دستیابی به این هدف اجرا کرده است، از جمله سیستم تفکیک زباله که امکان دفن و سوزاندن زباله را به‌عنوان گزینه‌های مدیریت زباله حذف می‌کند. تمام زباله‌های این جزیره تا سال ۲۰۳۲ به‌عنوان منابع در نظر گرفته می‌شود و با توجه به تفکیک صحیح، بازیافت و فناوری‌های جدید، این جزیره در گذار به یک جامعه بدون پسماند موفق خواهد شد. افزون‌بر این، بورنهولم یک کمپین آموزشی را برای افزایش آگاهی درباره شیوه‌های بدون پسماند میان ساکنان و گردشگران راه‌اندازی کرده است.
خانه بدون زباله، ملبورن، استرالیا
خانه بدون پسماند در ملبورن یک مثال الهام‌بخش از چگونگی دستیابی به زندگی پایدار است. این خانه ۸۷ متر مربعی در یکی از معروف‌ترین مراکز ملبورن در میدان فدراسیون واقع شده که با استفاده از مواد بازیافتی ساخته شده است و به‌عنوان یک سیستم خودکفا و تولیدکننده انرژی عمل می‌کند، به‌طوری که تمام زباله‌های تولیدشده در محل به‌منظور تولید انرژی برای تأمین برق خانه دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خانه دارای سیستم کمپوست، سیستم آکواپونیک، محفظه زغال‌چوب، سیستم اکسیژن‌دهی آب و باغ سبزیجات است که به کاهش پسماند و ترویج زندگی پایدار کمک می‌کند. رویکرد بدون پسماند این خانه نشان‌دهنده نقش غیرقابل‌انکار خانه‌ها در رسیدن به هدف پسماند صفر است.
کامی‌کاتسو، ژاپن
شهر کوچک کامی‌کاتسو در دل کوه‌های جزیره شیکوکوی ژاپن در حال انجام اقدامات چشمگیری به سمت دستیابی به سبک زندگی بدون پسماند است. کامی‌کاتسو در سال ۲۰۰۳ به‌عنوان نخستین شهر ژاپن متعهد به هدف پسماند صفر شناخته شد و از آن زمان شیوه‌های دفع پسماند خود را از سوزاندن در فضای باز به یک سیستم دایره‌ای مصرف و دفع تغییر داده است. این شهر تاکنون پیشرفت قابل‌توجهی داشته و بیش از ۸۰ درصد از هدف پسماند صفر خود تا سال ۲۰۳۰ را به دست آورده است.
کامی‌کاتسو یک سیستم سخت‌گیرانه تفکیک زباله را پیاده‌سازی کرده است که از ساکنان می‌خواهد زباله‌های خود را به ۴۵ دسته مختلف تفکیک کنند، حتی کاغذها به ۹ روش مختلف تفکیک می‌شوند. برای تشویق شیوه‌های پایدار میان ساکنان، این شهر یک برنامه تشویقی را راه‌اندازی کرده است که به افرادی که در زمینه بازیافت تلاش می‌کنند، امتیازاتی برای خرید محصولات دوستدار محیط زیست به‌عنوان پاداش می‌دهد. کامی‌کاتسو یک فروشگاه دست‌دوم برای شهروندان دارد و یک سیستم اشتراک‌گذاری خودرو را راه‌اندازی کرده است که حتی شهردار نیز به‌عنوان کاربر در آن ثبت‌نام کرده است.
زوئرسل، بلژیک
زوئرسل قرار است نخستین شهر بلژیک باشد که طی سه سال آینده گواهی دفع زباله صفر را دریافت می‌کند. زوئرسل در فلاندری، نزدیک آنتورپ واقع شده است و تاکنون موفق به کاهش پسماند به ۸۱ کیلوگرم به ازای هر نفر شده است که به‌میزان قابل‌توجهی کمتر از میانگین فلاندری یعنی ۱۲۸ کیلوگرم به ازای هر نفر است. این شهر سفری برای دریافت گواهی شهرهای بدون پسماند را آغاز کرده است که ابزارها، راهنمایی‌ها و حمایت‌های لازم برای کاهش قابل‌توجه پسماند باقیمانده و مدیریت پایدار پسماند را فراهم می‌کند.
این شهر یک طرح نوآورانه پرداخت مالیات بر اساس زباله را با استفاده از تراشه‌های نصب‌شده روی سطل‌های زباله خانگی معرفی کرده است که منجر به کاهش تولید زباله‌های باقیمانده به ازای هر نفر از ۱۰۱ کیلوگرم به ۸۱ کیلوگرم از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ شده است و در نظر دارد این عدد را به حداکثر ۷۰ کیلوگرم به ازای هر نفر برساند.
