به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم ، فرار مالیاتی یکی از مسائل جدی اقتصاد ایران است که تأثیرات منفی زیادی بر اقتصاد و سیستم مالی کشور دارد. کسری بودجه دولت همواره یکی از معضلات جدی اقتصاد کشور بوده است و فرار مالیاتی می‌تواند آن را تشدید کند و از سوی دیگر افزایش درآمدهای مالیاتی موجب کاهش فشار کسری بودجه خواهد شد.

در دهه‌های اخیر به دلیل سازوکار غیرشفاف و غیرمتمرکز پایش درآمد افراد از سوی سازمان امور مالیاتی، راه‌های فرار مالیاتی توسط برخی اصناف و کسب و کارها گسترش پیدا کرد اما با اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان در سال 1402 تلاش شد تا از فرار مالیاتی جلوگیری شود.

قانون پایانه‌های فروشگاهی در ایران با هدف ارتقاء شفافیت مالی، کاهش فرار مالیاتی، و بهبود نظارت بر تراکنش‌های اقتصادی ایجاد شد. با این حال، این قانون با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه شده که باعث عدم موفقیت کامل آن شده است.
 
* سوءاستفاده از کش‌لس برای فرار مالیاتی

پس از اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی، برخی اصناف و فعالان اقتصادی با هدف فرار مالیاتی به جای استفاده از پایانه‌های فروشگاهی، افراد را مجبور به استفاده از راه‌های جایگزین پرداخت مانند کارت به کارت و استفاده از دستگاه‌های کش‌لس کرده‌اند.

دستگاه‌های کش‌لس برای سهولت و سرعت در تراکنش‌های مالی طراحی شده است اما با استفاده نادرست به ابزاری برای فرار مالیاتی تبدیل شده‌اند. ترویج چنین فرآیندهایی برای فرار مالیاتی مشکلات بسیاری را نیز برای مردم و نظام بانکی کشور به وجود آورده است.  
 
* پیامدهای فرار مالیاتی و سوءاستفاده از دستگاه‌های کش‌لس

بخشی از پیامدهای فرار مالیاتی اقتصاد کلان کشور را تحت تاثیر قرار داده و بخشی از آن در صورت تداوم به یک معضل بزرگ در جامعه تبدیل می‌شود. در ادامه به برخی از پیامدهای فرار مالیاتی و سوءاستفاده از دستگاه‌های کش‌لس اشاره می‌کنیم؛

کاهش درآمدهای دولتی: فرار مالیاتی منجر به کاهش درآمدهای دولتی می‌شود که می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر بودجه و تامین مالی پروژه‌های عمومی و اجتماعی داشته باشد.

افزایش نابرابری اقتصادی: فرار مالیاتی باعث می‌شود که فشار مالیاتی بیشتری بر افرادی که به صورت قانونی و صحیح مالیات خود را پرداخت می‌کنند، وارد شود. این موضوع می‌تواند به افزایش نابرابری اقتصادی و اجتماعی منجر شود.

تضعیف سیستم مالیاتی: گسترش فرار مالیاتی می‌تواند اعتماد عمومی به سیستم مالیاتی را کاهش دهد و موجب تضعیف این سیستم شود. در نتیجه، انگیزه برای پرداخت مالیات در میان شهروندان کاهش می‌یابد.

رقابت ناعادلانه: کسب و کارهایی که از دستگاه‌های کش‌لس برای فرار مالیاتی سوءاستفاده می‌کنند، می‌توانند قیمت‌های خود را پایین‌تر از رقبای قانونی تعیین کنند. این موضوع منجر به رقابت ناعادلانه در بازار و تهدیدی برای کسب و کارهای سالم می‌شود.

این معضلات ناظر بر پیامدهای فرار مالیاتی بود اما صرف استفاده از خدمت کارت به کارت و دستگاه‌های کش‌لس مشکلات دیگری را نیز به همراه دارد.

افزایش هزینه‌ها و اخلال در نظام بانکی: فرار مالیاتی با سوءاستفاده از خدمت انتقال وجه و همچنین استفاده از دستگاه‌های کش‌لس موجب افزایش هزینه مشتریان و شبکه بانکی می‌شود. در این سازوکار کارمزد به جای اینکه از فروشنده کسر شود، از حساب مشتریان کسر می‌شود و از سوی دیگر این فرآیند موجب افزایش تراکنش انتقال وجه در شبکه بانکی شده و با توجه به اینکه بخشی از کارمزد این خدمات بر عهده بانک‌ها است، در واقع هزینه بانک‌ها نیز افزایش یافته است.

افزایش فعالیت‌های مجرمانه: با افزایش تراکنش‌های انتقال وجه عملا امکان رصد و پایش فعالیت‌های مجرمانه در تراکنش‌های انتقال وجه سخت‌تر شده و از سوی دیگر عدم نظارت سازمان امور مالیاتی و بانک مرکزی بر فعالیت دستگاه‌های کش‌لس، فعالیت‌های مجرمانه از قبیل کلاهبرداری، قاچاق و پولشویی در این بستر را افزایش داده است.

کلاهبرداری: ساختار دستگا‌ه‌های کش‌لس به گونه‌ای است که امکان شبیه‌سازی دستگاه اسکیمر (کپی کردن کارت بانکی) به شکل آن‌ها، به آسانی امکان‌پذیر است و چون برخی از این دستگاه‌ها در حال حاضر بدون متصدی در اماکن عمومی قرار داده شده‌اند، مردم در معرض خطر روش‌های مختلف کلاهبرداری از طریق این دستگاه‌ها قرار گرفته‌اند.
 
* سازمان امور مالیاتی کجاست؟

گسترش فرار مالیاتی با استفاده از راهکارهای جدید علاوه بر مشکلات مختلفی که دارد، اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان را با چالش بزرگی مواجه کرده است. در این میان با اینکه وظیفه نظارتی سازمان امور مالیاتی در قبال چنین رخدادهایی بسیار سنگین است اما نقش نظارتی آن اصلا به چشم نمی‌خورد.

عدم پیگیری سازمان امور مالیاتی درباره تخلفات صورت گرفته، اقتصاد کشور را با هزینه هنگفتی رو به رو خواهد کرد. سازمان امور مالیاتی باید با تقویت نظارت و بازرسی، ارتقای آموزش و آگاهی‌بخشی، استفاده از ابزارهای نوین، اعمال مجازات‌های سنگین و راهکارهای دیگر از فرارمالیاتی از این مبادی جلوگیری کند.

سوءاستفاده از دستگاه‌های کش‌لس برای فرار مالیاتی یکی از چالش‌های مهم اقتصادی است که اگر در زمان مناسب برطرف نشود، عواقب سنگینی به همراه دارد.

حل شدن این مشکل نیازمند توجه جدی و اقدامات موثر از سوی سازمان امور مالیاتی و نهادهای مرتبط است. باید از تاثیرات منفی این راهکارهای جدید فرار مالیاتی بر اقتصاد و جامعه جلوگیری کرد. همکاری نزدیک میان دولت، کسب و کارها و شهروندان در کاهش فرار مالیاتی و تقویت سیستم مالیاتی کمک کننده است.

انتهای پیام/