به گزارش خبرنگار ایرنا، بخشی از هر جامعه انسانی را معلولان جسمی و حرکتی یا ذهنی تشکیل می دهند و حقوق معلولان و ایجاد شرایط برابر برای رفاه آنها به حدی اهمیت دارد که مجمع عمومی سازمان ملل سوم دسامبر را در سال ۱۹۹۲ به عنوان روز جهانی معلولان نام نهاد.
این روز در تقویم ایرانی برابر با ۱۳ آذرماه است و البته طبق رسم مالوف، یک هفته را برای گرامیداشت و اهمیت این قبیل مناسبت‌ها در نظر می گیرند و امسال با همت اداره کل بهزیستی استان اردبیل، تور خبری بازدید از مراکز نگهداری معلولان در این استان برگزار شد.
مرکز نگهداری کودکان اوتیسم، نخستین مکانی بود که روز یکشنبه برای بازدید به همراه خبرنگاران وارد آن شدیم. مدیرکل بهزیستی استان اردبیل جلوتر از ما با هدایت مسئولان مرکز وارد حیاط شد و ما پشت سر او وارد سالن مرکز شدیم، یکی از کودکان خردسال دوید و خودش را بغل مدیرکل انداخت و معلوم بود که بازدیدهای مکرر سبب صمیمیت بین مسئولان و کودکان اوتیسمی شده است. جیغ و داد شادی و گاهی فریاد غیر ارادی بچه‌ها و حضور سبز مربیان فضا را آکنده از صمیمیت کرده بود.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل در توضیح خدمات دولت به کل جامعه معلولان در این استان گفت: در حوزه توانبخشی مددجویان بهزیستی ۶۷ مرکز در سطح استان اردبیل شامل ۲۸ مرکز روزانه و ۳۹ شبانه روزی فعال است.
حامد رضایی افزود: ۱۰ مورد از این مراکز در سالهای اخیر راه‌اندازی شده و یکی از مهمترین آنها مراکز نگهداری معلولان جسمی حرکتی است و یک مرکز اوتیسم نیز قرار است در شمال استان راه اندازی شود.
وی استیجاری بودن مراکز نگهداری را از دغدغه‌های جدی بهزیستی استان اردبیل عنوان کرد و ادامه داد: ماهانه ۱۱۵ میلیارد ریال یارانه به مراکز توانبخشی پرداخت می شود و در این راستا در شهرستان خلخال با کمک یکی از خیرین، عملیات احداث یک مرکز توانبخشی با یکهزار متر مربع مساحت از اول سال جاری آغاز شده و اکنون بیش از ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
مدیرکل بهزیستی استان اردبیل همچنین گفت: در شهرستان مشگین شهر هم ساختمان مرکز توانبخشی که از سال ۸۵ کلنگ زنی شده و بلاتکلیف بود، از سال ۱۴۰۲ در حال احداث است و بالای ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
رضایی بیان کرد: مرکز توانبخشی جدید شهرستان گرمی نیز تکمیل و افتتاح شده و مرکز توانبخشی حضرت ابوالفضل (ع) اردبیل نیز با همت و همکاری مدیر مربوطه و کمک های خیرین به طور کامل بازسازی شده و با بهترین کیفیت، در حال خدمات رسانی است.
به گفته مدیرکل بهزیستی اردبیل در ۲ مرکز نگهداری کودکان مبتلا به اوتیسم در مرکز استان ۲۷۴ مددجو زیر نظر ۱۳۰ مربی آموزش دیده نگهداری می شوند و خدماتی همچون گفتاردرمانی و روان درمانی به مددجویان ارائه می شود.
آموزش برای معلولان ذهنی
اولیا مشخصات کودکان اوتیسم خود را در سامانه بهزیستی وارد کنند
رضایی، مهمترین دغدغه مربوط به مبتلایان اوتیسم را کم‌آگاهی خانواده‌ها از فرایند ثبت مشخصات فرزندان مبتلا به اوتیسم در سامانه مربوطه در سایت بهزیستی اعلام کرد.
وی از رسانه‌ها خواست به اطلاع خانواده‌ها برسانند که در صورت تردید به مبتلا بودن فرزندان خود به اوتیسم، وقت را از دست ندهند و مشخصات فرزندان خود را در سامانه مربوطه وارد کنند تا بهزیستی نسبت به تشخیص دقیق اوتیسم اقدام و خدمات لازم را ارائه کند.
از اوتیسمی های دوست داشتنی خداحافظی کردیم و چند کیلومتر آن طرف‌تر وارد مرکز نگهداری کودکان و نوجوانان دارای اختلالات شنوایی موسوم به "بیان" شدیم و معاون اداره کل بهزیستی استان اردبیل در معرفی این مرکز گفت: چهار مرکز بهزیستی برای نگهداری و درمان اختلالات شنوایی در استان دایر است و ۲۵۰ مددجو در آنها نگهداری می شوند.
رضا محمدی افزود: از لحظه پذیرش مراجعه کنندگان تا خروج از این مراکز، خدمات متنوعی به آنها ارائه می شود شامل کاشت حلزون، شنوایی سنجی، درمان معلولیت شنوایی و معرفی به پزشک است.
وی ادامه داد: کاشت حلزون برای افراد زیر چهار سال و تعویض و تعمیر قطعات حلزون برای همه سنین رایگان است و ماهانه ۳۴۰ میلیارد ریال یارانه به ازای نگهداری هر فرد ناشنوا یا دارای اختلالات شنوایی از سوی بهزیستی به این مراکز پرداخت می شود.
دکتر حمزه محمودی پزشک شنوایی شناس و متخصص علوم اعصاب شنوایی که مدیریت مرکز بیان را عهده‌دار است، گفت: این مرکز از سال ۸۷ راه‌اندازی شده است و مبتلایان به اختلالات شنوایی از طریق غربالگری شنوایی، شناسایی و بعد برای دریافت انواع خدمات تخصصی نظیر کلاس‌های آموزشی زیر نظر مربیان ورزیده به بهزیستی معرفی می شوند.
اطلاع والدین فرزندان ناشنوا از خدمات بهزیستی ناکافی است
وی اطلاع رسانی به خانواده‌ها درباره خدمات مراکزی مثل بیان را ضعیف دانست و گفت: خیلی از والدین دارای کودکان ناشنوا یا کم‌شنوا، سرگردان ادارات و مراکز درمانی هستند و از خدمات کاملا رایگان مراکز بهزیستی اطلاعی ندارند.
وی فضای فیزیکی خدمات رسانی در مرکز بیان را تنگ و کم اعلام کرد و افزود: آرزو دارم محلی مثل مدرسه داشته باشیم که دارای چند کلاس و اتاق باشد و خدمات متنوع خود را در آن گسترش دهیم و افراد بیشتری را برای درمان و نگهداری بپذیریم.
گلایه مادران کودکان دارای اختلالات شنوایی
چند تن از مادرانی که بچه‌های کم شنوا یا ناشنوای خود را به مرکز بیان آورده بودند، از بالا بودن هزینه‌ها، گلایه و یارانه بهزیستی را ناکافی اعلام کردند و مدیرکل بهزیستی در پاسخ به گلایه آنها توضیح داد که دولت از طریق بهزیستی به ازای هر ناشنوا یا مددجوی دارای اختلالات شنوایی، ماهانه ۱۰ میلیون ریال یارانه به مراکز نگهداری پرداخت می کند.
رضایی افزود: گلایه شما مادران راجع به هزینه های ایاب و ذهاب فرزندان دارای اختلالات شنوایی است که متاسفانه برای این امر بودجه‌ای در اختیار نداریم اما اگر مشکل دیگری مشاهده می کنید که در حیطه وظایف بهزیستی است، با صراحت مطرح کنید. در ادامه این گفت و گو، مادران از حوصله و تلاش مربیان مرکز و همت کارکنان بهزیستی قدردانی کردند.
محل بعدی مورد بازدید، مرکز حرفه آموزی معلولان ذهنی "یسنا" بود که عذرا شاه‌محمدی مدیر مرکز در خصوص نحوه آموزش مددجویان در این مرکز گفت: تشخیص انواع رنگ، اعداد، حواس پنجگانه و آگاهی‌های دیگر را در طبقه اول این مرکز آموزش می دهیم و در طبقه دوم به حرفه آموزی از قبیل ساخت صنایع دستی می پردازیم و مددجویان، ابتدا مهارت های اولیه را در طبقه اول یاد می گیرند و سپس به مهارت آموزی هدایت می‌شوند.
خلاقیت های دستی معلولان
کودک معلول ذهنی با عروسک بیشتر ارتباط می‌گیرد تا با مربی
وی ادامه داد: مهارت‌های هفتگانه نظیر ترسیم، ریاضی و مفاهیم شناختی و نمایش های عروسکی را با هدف احیای توانایی های توانخواهان آموزش می دهیم و چون بچه ها بیشتر از مربی با عروسک انس و ارتباط می‌گیرند، برخی نمادها و شخصیت های مهم را با استفاده از عروسک ها به بچه ها معرفی می کنیم.
وی افزود: سنت‌ها و آداب و رسوم را هم با عروسک‌ها به معلولان ذهنی یاد می‌دهیم و تکرار و تمرین در کار ما، اصل است و تاثیر زیادی دارد به طوری که در ۱۰ روز تعطیلی عید نوروز، سطح مهارت های دوره دیده‌ها افول می کند و دوباره با تمرین و تکرار ارتقا می دهیم.
وی بیان کرد: اغلب خانواده‌ها تا توانمندی‌های فرزندان آموزش دیده خود را در مرکز یسنا مشاهده نکنند، باور نمی کنند که استعداد فرزندان آنها کشف شده و آموزه‌های مرکز چقدر موثر و مفید بوده است.
مدیرکل بهزیستی اردبیل در مرکز یسنا گفت: در سطح استان، هشت مرکز حرفه آموزی و چند مرکز کارگاهی تولید صنایع دستی برای مددجویان تحت حمایت داریم و علاوه بر آن، احداث پردیس توانمندسازی معلولان را پیگیری می‌کنیم و خوشبختانه سرمایه‌گذار آن را هم داریم.
رضایی اظهار کرد: در صورت احداث و افتتاح پردیس، امکان فروش تولیدات صنایع دستی برای جامعه هدف ما فراهم خواهد شد و به این طریق، آنها هم درآمد خواهند داشت و هم انگیزه کافی برای استمرار تولیدات خود را تقویت خواهند کرد.
وی اضافه کرد که بهزیستی در برخی شهرستان‌های استان اردبیل زمین دارد و می توانیم در آنها بازار فروش تولیدات دستی معلولان را راه‌اندازی کنیم و تحقق این امر به تامین اعتبار لازم نیاز دارد.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اردبیل در تشریح خدمات رسانی به معلولان گفت: ۲ هزار و ۵۰۰ مددجو را با هزینه بهزیستی به اردوهای زیارتی و سیاحتی اعزام کرده ایم و در مراکز نگهداری معلولان، برنامه های مفرحی برای معلولان از قبیل جشن تولد و برنامه‌های مناسبتی برگزار می شود.
محمدی، مراقبت از معلولان در منزل را از طرح‌های موفق بهزیستی اعلام کرد و گفت: ۳۰ مربی برای این منظور آموزش دیده‌اند و ۱۶۰ مددجو را در منازل مراقبت و نگهداری می کنند.
وی افزود: مربیان ما به معلولان در خانه‌ها خدمات مختلفی همچون فیزیوتراپی، گفتار درمانی و روان درمانی را ارائه می دهند و ارتباط حسنه مربیان با معلولان، رابطه‌ای عاطفی و صمیمی بین آنها ایجاد کرده است.
معاون توانبخشی بهزیستی استان اردبیل همچنین گفت: در سه مرکز دیگر توانبخشی و نگهداری معلولان، ۱۷۰ مددجو خدمات پزشکی و درمانی دریافت می کنند و در تابستان امسال برای افزایش نشاط و توان معلولان جسمی و حرکتی، مسابقات بازی‌های بومی محلی را در همه شهرستان‌ها برگزار کردیم.
وی با بیان این که معلولان ورزشکار حرف‌های زیادی برای گفتن دارند و اغلب قهرمانان میدان های ورزشی هستند، توضیح داد: ۷۰۰ نفر در این رقابتها شرکت کرده بودند و در نهایت ۱۲ مرد و زن به مرحله کشوری راه یافتند.
محمدی گفت: ۴۳۰ معلول ورزشکار در استان داریم که در ۲۸ رشته ورزشی در قالب سه هیات ورزشی فعالیت می کنند و ۱۵ مربی با آن ورزشکاران کار می کنند و بهزیستی هزینه مربی، پاداش و ایاب و ذهاب و ولیچر ورزشکاران را تامین می کند.
اشک شوق کارمند مرکز نگهداری معلولان
مرکز نگهداری معلولان "ابوالفضل" آخرین محلی بود که وارد آن شدیم. شهر اردبیل است و عشق به عباس علمدار در همه جانها زبانه می کشد، یکی از بانوان فعال این مرکز که به تازگی از زیارت کربلا برگشته بود، پیشگام شد و چند جمله ای برای خوشامد بیان کرد و از بهزیستی به خاطر اعزام وی به عتبات عالیات قدردانی کرد و هنگام نام بردن از ابوالفضل (ع) منقلب شد و بغض گلویش را فشرد. مدیرکل بهزیستی با لبخند ملیحی صلوات فرستاد و رشته کلام را در دست گرفت تا آن بانوی مومنه، حال خود را بازیابد.
یوسف غفرانی مدیر مرکز توانبخشی ابوالفضل (ع) با اشاره به وسعت قابل توجه ابنیه و محوطه این مرکز گفت: ۱۲۵ نفر در این مرکز شامل خدمه، مربی، پرستار و مدیر، در خدمت معلولان هستند و از حقوق و بیمه برخوردارند.
وی افزود: در ۲ بخش این مرکز شبانه روزی ۲۷۵ نفر نگهداری می شوند و در آشپزخانه مجهز این مرکز، انواع غذای روز با بهترین کیفیت پخت و توزیع می شود و نظارت بهداشتی و کنترل کیفی به طور مرتب برقرار است.
آشپزخانه مرکز نگهداری و توانبخشی معلولان ابوالفضل (ع) اردبیل
کیفیت غذای معلولان از غذای خانه‌های ما کم نیست
غفرانی گفت: تا غذا را خودم از نظر طعم و کیفیت تایید نکنم، بین معلولان توزیع نمی شود و حتی غذای بیماران دیابتی را نیز در آشپزخانه تهیه می کنیم و برنامه غذایی مرکز زیر نظر کارشناس غذا تدوین می شود.
وی بیان کرد: کیفیت غذای معلولان توانبخشی "ابوالفضل (ع) " از غذای حاضر در خانه‌های ما چیزی کم ندارد بلکه بهتر هم هست و از دستگاه کوبیده زنی اتوماتیک هم برای پخت غذا استفاده می کنیم.
وی گفت: هزینه های این مرکز از ناحیه بهزیستی و خانواده های معلولان و بخش عمده هزینه‌ها نیز از سوی خیرین تامین می‌شود و افراد خیر به ویژه در مناسبت های مذهبی، نذورات و کمک‌های خود را به این مرکز ارائه می‌کنند.
به گفته وی، در این مرکز سه وعده اصلی و دو میان وعده به اضافه انواع میوه به معلولان ارائه می‌شود و با توجه به بزرگی ساختمان، مرکز از انبارها و سردخانه مواد غذایی مجهز برخوردار است.
وی به نوسازی مرکز نگهداری معلولان "ابوالفضل (ع) " نیز اشاره کرد و گفت: امسال بخش های مهم این ساختمان را نوسازی کرده‌ایم و همه چیز تازه و نونوار شده اما هزینه های جاری مرکز زیاد بوده و ماهانه حدود ۴۰ میلیارد ریال است.
درد دل پرستار مرکز نگهداری معلولان
از یکی از پرستاران این مرکز، وضعیت حقوق آنها را پرسیدم و گفت: من و همکارانم مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد داریم و به عنوان پرستار در این مرکز کار می‌کنیم اما بیمه ما را بیمه کارگری در نظر می‌گیرند و به بازنشستگان ما پاداش آخر خدمت پرداخت نمی‌شود.
گلایه و مشکل آن خانم پرستار را در حین بازدید از راهرو دیگر، با محمدی معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان اردبیل در میان گذاشتم و او توضیح داد که میزان بیمه شاغلان این مرکز بر اساس قانون کار و طبق مقررات مصوب پرداخت می‌شود و دخل و تصرفی در آن صورت نمی‌گیرد.
وی افزود: اشتغال در این مرکز با اشتغال در ادارات دیگر متفاوت است و از این رو کارکنان این مرکز از پاداش آخر خدمت برخوردار نیستند و این امر نیز مبنای قانونی و تعریف شده دارد و از حدود و اختیارات ما خارج است.
پایان یک روز پرکار فرا رسید و بالاخره با خوش و بش کوتاهی از هم جدا شدیم، در حالی که تلاش دلسوزانه مربیان مراکز و کارکنان بهزیستی، ذهنم را مشغول کرده بود. چرا که هم متحمل زحمت بودند و هم مشمول رحمت، زیرا بهتر و بیشتر به درد همنوع خود می‌خوردند. سعدی چه خوش سروده است:
اگر نفع کس در نهاد تو نیست
چنین گوهر و سنگ خارا یکی است