گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: انقلاب اسلامی ایران ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ با پایان بخشیدن به حاکمیت سیاسی رژیم پهلوی، نظامی نوینی ایجاد کرد. بدیهی است که به موازات این تحول باید ساختار کشور نیز دگرگون می‌شد؛ این فضا زمینه ایجاد نهاد‌هایی متناسب با کارکرد‌هایی ویژه را فراهم آورد.

مردم نیز بلافاصله داوطلبانه برای نظام‌مند کردن کشور اعلام آمادگی کردند. با توجه به نسبت جمعیت روستانشین به شهری، ضرورت رسیدگی و بهبود شرایط در روستا‌ها بیشتر احساس می‌شد؛ لذا به موازات تشکیل نهاد‌های انقلابی، جهاد سازندگی نیز در ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ به عنوان بازوی سازندگی انقلاب برای خدمت به روستاییان و مناطق محروم و انتقال ارزش‌ها و فرهنگ انقلاب به آن مناطق تشکیل شد.

متن زیر سیر ایجاد و رشد نهاد مقدس جهاد سازندگی است که در ادامه قسمت سیزدهم آن را می‌خوانید.

محور دیگر هجوم عراق برای رسیدن به اهواز از سمت جاده خرمشهر بود. ارتش عراق در روز سوم مهر ۱۳۵۹، خود را به پادگان حمید رساند و این پادگان خالی را اشغال کرد. این لشکر در ادامه پیشروی توانست بخشی از جاده اهواز خرمشهر را تصرف و تا نزدیکی اهواز پیشروی کند. در این محور با مقاومت رزمندگان در جنگل‌های گمبوعه در جنوب اهواز متوقف شد. یگان‌های مهاجم ارتش عراق نزدیک اهواز شهر را با توپ‌های ۱۳۰میلی‌متری گلوله باران می‌کردند.

آنها روزانه حدود هزار گلوله توپ روی شهر اهواز ریختند. با نزدیک شدن قوای مهاجم به اهواز بحران جنگ در اطراف اهواز بالا گرفت. مردم، سپاه و نیرو‌های نامنظم در جنوب این شهر اقدام به حفر خندق کردند تا در مقابل ارتش متجاوز مقاومت کنند، بخشی از کندن این خندق به عهده جهاد سازندگی بود؛ بنابراین جهاد وارد مرحله دیگری از کار شد. این مرحله پس از تصمیم‌گیری روی پدافند آبی و حفر کانال در اطراف شهر اهواز شروع شد. برای ایجاد این پدافند استفاده از خندق و آب در دستور کار قرار گرفت.

شهید محمد طرح‌چی طوسی؛ بنیانگذار فرماندهی پشتیبانی - مهندسی جنگ

طرح احداث خندق در ضلع جنوب شرقی اهواز از سوی دکتر چمران نماینده امام در جنگ مطرح شد و احداث قسمتی از این خندق بزرگ به عهده جهاد قرار گرفت و «محمد طرح‌چی» بخش قابل توجهی از نیرو‌های جهاد اصفهان و خوزستان را در این مأموریت به کار گمارد. احداث این خندق دفاعی در اطراف اهواز در شرایطی که سوسنگرد سقوط کرده بود، برای مقابله با خطر پیشروی متجاوزان برای اشغال اهواز مطرح شد. حفر خندق در سه قطعه انجام شد. قطعه اول از کیلومتر ۱۵ جاده اهواز - اندیمشک تا تپه‌های فولی‌آباد که جهاد سازندگی احداث آن را به عهده گرفت، قطعه بعدی از تپه‌های فولی‌آباد بود تا «دب حردان» که به وسیله ستاد چمران با همکاری اداره راه لرستان انجام شد. قطعه سوم نیز از ساحل شرقی کارون تا تپه‌های شمال شرقی اهواز به وسیله جهاد خوزستان به مرحله اجرا درآمد و با امکاناتی که در اختیار جهاد قرار گرفت، کار شروع شد و همزمان اداره راه استان لرستان از نقطه دیگری شروع به کار کرد و این کانال با پیگیری مستمر دکتر چمران در مدت کمتر از ۱۰ روز آماده شد.

برای اجرای پروژه خندق نیاز به دستگاه‌های زیادی بود که باید در اختیار جهاد قرار می‌گرفت. از آنجا که احداث این خندق در اطراف شهر اهواز به تصویب شورای عالی دفاع رسیده بود، جهاد سازندگی استان طی نامه شماره ۳۱/۳۶۵۹ مورخ ۱۳۵۹/۸/۱۴ به دادگاه انقلاب اسلامی خوزستان بر روی تأمین ماشین آلات مورد نیاز احداث این خندق تأکید و آقای «عباباف» را به عنوان مسئول تدارکات این طرح معرفی کرد. آنها می‌توانستند این ماشین آلات را از سازمان‌های دولتی تأمین کنند. استاندار وقت مأموریت جمع‌آوری ماشین‌آلات ارگان‌های مختلف برای انجام پروژه خندق را به جهاد خوزستان محول کرد که ابتدا با مخالفت برخی شرکت‌های دولتی مواجه شد، زیرا آنها این اقدام جهاد را غیرقانونی تلقی می‌کردند.

خندق

با ارائه گزارش جامع از طرف شورای مرکزی جهاد خوزستان در نامه شماره ۳۱/۳۴۵ مورخ ۱۳۵۹/۸/۱۲ به دادستانی انقلاب اسلامی خوزستان، آقای «علیزاده» را به عنوان نماینده جهاد در این مأموریت معرفی شد تا طبق ضوابط و زیر نظر دادستانی نسبت به جمع‌آوری ماشین آلات اقدام کند و در اختیار یگان‌های نظامی مستقر در جبهه‌ها قرار دهد. جهاد با ارائه فهرستی از شرکت‌های دارنده ماشین آلات سنگین به دادستان استان برای احداث خندق در اطراف شهر اهواز که بخش عمده آن به وسیله امکانات جهاد انجام شده بود، تأکید کرد.

این پروژه تنها با در اختیار گرفتن ماشین‌آلات شرکت‌های فوق امکان‌پذیر بود. احداث کانال نقش مؤثری در تقویت روحیه مردم و مدافعان اهواز داشت و آنها را نسبت به مقاومت و دفاع امیدوار کرد و از آن پس اهمیت بالا بردن استحکامات و پدافند اهواز بیشتر مورد توجه قرار گرفت. با وجود اخبار ناگوار سقوط خرمشهر «طرح‌چی» بیشترین توان خود را روی دفاع از اهواز از طریق مهندسی آب گذاشته بود. سیلاب‌های بهمن ماه سال گذشته سبب بالا آمدن آب‌های زیرزمینی دشت خوزستان شده بود. شیب زمین با توجه به جریان آب رودخانه کارون از شمال به جنوب به طرف خرمشهر و خلیج فارس است. از طرفی جریان رودخانه کرخه از شرق به غرب به طرف هورالعظیم است. جهت حرکت دشمن نیز از جنوب به شمال در ایستگاه حسینیه به سمت اهواز و از غرب به شرق از بستان به سمت سوسنگرد و اهواز بود.

تانک عراقی به گل‌نشسته در اطراف اهواز

از این رو آب رودخانه‌ها به وسیله پمپاژ یا سد‌های خاکی در بعضی از مناطق جمع می‌شد و در جهت مقابل مسیر حرکت دشمن قرار می‌گرفت. این وضعیت موجب شد طرح به گل نشستن تانک‌های عراقی در جنوب اهواز با پیاده کردن دفاع آبی در اولویت قرار گیرد. وقتی استفاده از آب به عنوان یک پدافند غیر نظامی جدی شد، دفاع از اهواز بعد از تصویب در شورای عالی دفاع در دستور کار اتاق جنگ قرار گرفت. طرح‌چی، مسئول جهاد مرکزی در خوزستان، برادر «لاله‌زار» مسئول جهاد اصفهان را پیرامون استفاده از آب به عنوان یک پدافند غیر نظامی توجیه کرد جهاد اصفهان از پشت پلیس راه اهواز - اندیمشک لوله‌گذاری کرد و آب را زیر پای عراقی‌های مستقر در نورد اهواز یعنی جنوب غربی و حتی جنوب شرقی تلمبه (پمپاژ) کرد.

ابتدا آب از جنوب غربی زیر پای عراقی‌ها افتاد جهاد اصفهان با همان امکانات کمی که داشت با همکاری سازمان آب منطقه‌ای خوزستان نقشه‌های توپوگرافی منطقه را گرفت تا شیب و مسیر آب به سمت عراقی‌ها مشخص شود وقتی جهادگران وارد عمل شدند، به این نتیجه رسیدند که در نقاطی از مسیر کانال حفر شود و در نقاطی هم با استفاده از شیب زمین آب را زیر پای عراقی‌های مستقر در جبهه نورد هدایت کنند.

احداث این خندق و آب‌اندازی در برابر خط پدافندی عراق در جبهه نورد پاسخ داد و فرماندهان از احتمال پیشروی دشمن از این محور را منتفی تلقی می‌کردند. از این پس طرح استفاده از آب مورد توجه فرماندهان قرار گرفت و مقرر شد این طرح در منطقه سوسنگرد نیز اجرا شود. در واقع اهواز در هاله‌ای از آب‌گرفتگی قرار گرفت که ارتش عراق هیچ تصوری از این شرایط نداشت. توقف عراق پشت دروازه‌های اهواز از محور «دب حردان»، صدام را مجبور کرد در ۳۰ کیلومتری اهواز حاضر شود تا دلیل این توقف را از نزدیک پیگیری کند.

یکی از نیرو‌های اطلاعات - عملیات اهواز که برای تهیه گزارشی از آب‌گرفتگی که در دل یگان‌های عراقی نفوذ کرده بود، اتومبیل صدام را در جاده خرمشهر دیده بود.

انتهای پیام/ 112