زندگی مشترک حضرت زهرا(س) و امیرالمؤمنین علی(ع) نه تنها در تاریخ اسلام بلکه در تمامی زمان‌ها به‌عنوان نمونه‌ای از یک زندگی مبتنی بر محبت، احترام متقابل، همدلی و قناعت شناخته می‌شود. حضرت زهرا(س) در کنار ایفای نقش‌های مختلف خود به‌عنوان مادر، همسر، دختر پیامبر(ص) و یک شخصیت برجسته دینی، بهترین الگوی همسرداری را ارائه داده‌اند. رابطه ایشان با امام علی(ع) مبنای بسیاری از آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی در اسلام است که امروزه نیز می‌تواند الگوی مفیدی برای زندگی‌ مشترک افراد در دنیای معاصر باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد یاوری سرتختی، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و پژوهشگر تاریخ تشیع در گفت‌وگویی درخصوص زندگی حضرت زهرا(س) و همسرداری ایشان نکات مهمی را مطرح کردند. ایشان در این گفت‌وگو به تحلیل رفتارهای حضرت زهرا(س) در زندگی مشترک با امام علی(ع) پرداخته و توضیح می‌دهد چگونه این سیره می‌تواند برای خانواده‌ها و روابط امروزین آموزنده باشد. به گفته او «زندگی حضرت زهرا(س) با امام علی(ع) نه تنها یک رابطه عاطفی، بلکه یک رابطه الهی و انسانی است که براساس تکریم، احترام و محبت متقابل بنا شده است».

تکریم و احترام متقابل در زندگی مشترک

حضرت زهرا(س) از همان آغاز زندگی مشترک خود با امام علی(ع) نشان داد نخستین گام در همسرداری، احترام به یکدیگر و رعایت حقوق متقابل است.

حجت‌الاسلام یاوری سرتختی اظهار می‌کند: حضرت زهرا(س) در عمل، چنین ویژگی‌ای را به زیباترین شکل ممکن تجسم بخشید. ایشان هیچ‌گاه در طول زندگی مشترک با امام علی(ع) در برابر حقوق و احساسات او بی‌توجه نبود. در منابع معتبر اسلامی آمده است حضرت زهرا(س) همیشه از امام علی(ع) به‌عنوان بهترین همسر یاد می‌کرد و همواره از ایشان با کمال احترام و محبت سخن می‌گفت. برای نمونه، زمانی که امام علی(ع) در حال رنج و غم بود، حضرت زهرا(س) در کنار ایشان می‌ایستاد و از ایشان دلجویی می‌کرد و می‌گفت «خداوند چشمان شما را گریان نسازد» (فضل‌بن شاذان‌بن جبرئیل، الروضة فی فضائل أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(ع)). این نوع رفتار نشان‌دهنده عمق محبت و احترام حضرت زهرا(س) به همسر خود بود که در شرایط مختلف، به‌ویژه در لحظات سخت زندگی، خود را به عنوان تکیه‌گاهی برای امام علی(ع) معرفی می‌کرد.

ارادت بی‌پایان حضرت زهرا(س) به امام علی(ع)

حجت‌الاسلام یاوری ادامه می‌دهد: یکی دیگر از ویژگی‌های بارز رابطه حضرت زهرا(س) با امام علی(ع) عمق ارادت و محبت ایشان به همسرشان بود. حضرت زهرا(س) حتی در دورانی که امام علی(ع) به مأموریت می‌رفت از شدت دلتنگی و محبت به ایشان گریه می‌کرد. در یکی از روایات آمده است هنگامی امام علی(ع) به مأموریتی رفت، حضرت زهرا(س) حدود سه روز از حضرت خبری نداشت و نگران شده و گریه می‌کرد تا اینکه نزد رسول‌الله(ص) رفت و از ایشان خبری از امام علی(ع) خواست. (محمدبن علی‌بن بابویه قمی، الامالی). در اینجا می‌توان فهمید حضرت زهرا(س) به‌عنوان یک همسر مهربان و فداکار، هیچ‌گاه از محبت خود به امام علی (ع) دست نمی‌کشید و در هر شرایطی، دلتنگی و محبت خود را به‌روشنی نشان می‌داد.

قناعت و اجتناب از درخواست‌های بیجا

یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته حضرت زهرا(س) در زندگی مشترک با امام علی(ع) قناعت و دوری از درخواست‌های بیجا بود.

این استاد تاریخ تشیع توضیح می‌دهد: حضرت زهرا(س) هیچ‌گاه از امام علی(ع) خواسته‌ای نداشت که فراتر از توان او باشد. در یکی از روایات آمده است زمانی که امام علی(ع) درآمد باغ خود را در راه خدا انفاق کرده و با دست خالی به خانه برگشت، حضرت زهرا(س) با کمال احترام گفت: «من از اینکه چیزی از او بخواهم، از خدا طلب آمرزش دارم و دیگر از او چیزی طلب نمی‌کنم». (محمدبن علی‌بن بابویه قمی، الامالی). این رفتار حضرت زهرا(س) بیانگر سطح بالای قناعت و حیا در زندگی ایشان است که در آن زمانه، به‌ویژه در شرایط سخت اقتصادی، می‌توانست الگوی بسیار ارزشمندی برای خانواده‌ها باشد.

حجت‌الاسلام یاوری سرتختی اضافه می‌کند: در دنیای امروز که بسیاری از افراد درگیر خواسته‌های مادی و دنیوی هستند، الگوی حضرت زهرا(س) می‌تواند یک راه‌حل مؤثر باشد. ایشان نشان داد همسران باید به یکدیگر احترام بگذارند و در مواقع دشوار، از تحمیل خواسته‌های اضافی بر یکدیگر پرهیز کنند.

رضایت و آرامش در زندگی مشترک

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح می‌کند: در زندگی حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) همیشه رضایت و آرامش وجود داشت. حضرت زهرا(س) در آخرین لحظات عمر خود به امام علی(ع) فرمود: «ای پسر عمو! می‌دانی که هرگز به شما دروغ نگفته‌ام، از هنگامی که زندگی مشترک داریم، با تو مخالفتی نکرده‌ام» (محمدبن حسن طوسی، الامالی) این جمله‌ها نشان‌دهنده رضایت کامل حضرت زهرا(س) از زندگی مشترک با امام علی(ع) است. حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) در تمام عمر خود هیچ‌گاه یکدیگر را آزرده نکردند و در سخت‌ترین شرایط، همواره به یکدیگر احترام می‌گذاشتند. این نمونه، برای خانواده‌های امروزی در هر شرایطی می‌تواند یک درس آموزنده باشد.

تربیت فرزندان صالح و تقوای الهی

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) ادامه می‌دهد: حضرت زهرا(س) در کنار همسرداری عالی، به تربیت فرزندان نیز توجه ویژه‌ای داشت. امام علی(ع) در خاطرات خود همواره از حضرت زهرا(س) به‌عنوان بهترین همسر یاد می‌کرد و می‌فرمود: «هرگز فاطمه(س) را به خشم نیاوردم و هرگاه به او می‌نگریستم، همه ناراحتی‌ها، رنج‌ها و غصه‌هایم را از یاد می‌بردم». (محمدبن حسن طوسی، الامالی) حضرت زهرا(س) با تربیت فرزندانی همچون امام حسن(ع) و امام حسین(ع) که در تاریخ اسلام به‌عنوان نمادهای شجاعت، تقوا و ایمان شناخته می‌شوند، الگویی برجسته در زمینه تربیت فرزندان ارائه داد. آن حضرت(س) نه تنها همسری مهربان و فداکار بود، بلکه به‌عنوان یک مادر، از بهترین روش‌ها برای تربیت فرزندانی متعهد به دین و ارزش‌های اسلامی بهره می‌برد.

حجت‌الاسلام یاوری در پایان بیان می‌کند: سیره رفتار حضرت زهرا(س) با امام علی(ع) نه تنها یک نمونه تاریخی از همسرداری است، بلکه الگویی الهام‌بخش برای انسان‌ها در تمامی دوران‌ها و شرایط است. این زندگی مشترک، بر اساس تکریم متقابل، محبت و احترام، قناعت و دوری از درخواست‌های بیجا و رضایت در زندگی همراه با تربیت فرزندان صالح شکل گرفته بود. زندگی حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) به‌عنوان یک مدل عملی، نه تنها در دوران خود، بلکه برای تمامی نسل‌ها می‌تواند راه‌گشا باشد.