همشهری آنلاین - الهام مصدقی راد : ایران از نظر فرسایش خاک در شرایط بحرانی است ؛ خاکی که صدها سال زمان برای تولید یک سانتی مترش نیاز است . اتفاقی که نهایتا با فرسایش خاک رخ مِی‌دهد ، تهدید زندگی است . زمینهای قابل سکونت و قابل کشاورزی از بین خواهد رفت و امنیت غذایی هم دچار تهدید خواهد شد. طبق اعلام فائو تاکنون 40 درصد خاک زمین از بین رفته و اگر به همین منوال پیش رود ، تا سال 2050 این میزان به بیش از 90 درصد خواهد رسید. زندگی بیش از 4 میلیارد انسان در زمین های بایر و کاهش 10 تا 50 درصدی محصولات کشاورزی دنیا از نتایج این فرسایش خواهد بود . متخصصان حوزه خاک معتقدند رطوبت خاک بیش از 8برابر رطوبت رودخانه هاست که موجب توسعه پوشش گیاهی و مراتع می‌شود .
اهمیت حفظ و مراقبت از خاک در برابر فرسایش آبی و بادی و انواع آلودگی ها در ایران که 51 درصد زمین هایش شیب دارد ، 50 درصد مساحتش مناطق بیابانی است و در سال های اخیر با خشک سالی و کاهش بارندگی ناشی از تغییر اقلیم مواجه شده ، مساله ای بسیار مهم و استراتژیک است که تاکنون اقدام ویژه ای ، متناسب با سرعت بحران ، رخ نداده و حتی قانون حفاظت از خاکش که 5 سال قبل در مجلس به تصویب رسید ، سال گذشته آیین نامه اجرایی اش ابلاغ شد ؛ قانونی که 13 سال در مجلس خاک خورده بود .
محمد خسروشاهی ، متخصص حوزه خاک و رییس بخش تحقیقات بیابان موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع : مشکل اصلی ، بی توجهی به آمایش سرزمین است
سالهاست آمارهای فرسایش خاک اعلام می‌شود اما اتفاقی رخ نمی‌دهد . مساله اصلی در کشور ما که در دیگر کشورها مورد توجه قرار می‌گیرد ، مدیریت نامناسب سرزمین یا همان آمایش سرزمین است که موضوع تغییر اقلیم و تغییر کاربری اراضی درعرصه های طبیعی و نابودی پوشش گیاهی هم به آن اضافه شده است . 55 درصد سطح کشورمان در قلمرو بیابان هاست که اکو سیستم خشک و حساس و شکننده ای دارد . در این اراضی باید با احتیاط کار کرد اما در اراضی شیب دار ، دیم کاری انجام می‌شود ، زمین دارای شیب بیش از 10 درجه را در جهت شیب ، شخم می‌زنند که در نهایت با بارش باران دچار فرسایش می‌شود ، فرسایش خاک هم عمر سد ها را کاهش می‌دهد . دیم کاری های گسترده ای طی سالها انجام شده و هم اکنون رها شده‌اند و به عوامل بروز گرد و غبار تبدیل شده اند . متاسفانه مدیریت کاربری زمین به خوبی انجام نمی‌شود. رودهای دائمی به فصلی تبدیل و رودهای فصلی ، خشک شده اند و به همین دلیل فشار به چاه هایی که بیشترشان هم غیرقانونی است افزایش یافته و همین مساله موجب پمپاژ شدید آب و به حرکت در آمدن آب های شور شده است ؛این آب ها به آبخوان ها وارد شده اند و زمین های کشاورزی را شور کرده اند . در زمین شور شده دیگر امکان کشاورزی وجود ندارد ، زمین رها شده و دچار فرسایش می‌شوند.
2 میلیارد تن
خاک سالانه در ایران دچار فرسایش می‌شود
7.7 درصد
فرسایش خاک دنیا سهم ایران است
1 درصد
خاک دنیا متعلق به ایران است
دلایل فرسایش خاک :
استقرار نامناسب صنایع و توسعه نامتوازن کشاورزی
تغییر کاربری زمین در عرصه های طبیعی
شخم زدن زمین در زمینهای دارای شیب
چرای بی رویه دام و نابودی پوشش گیاهی
خشک سالی و کاهش بارندگی بر اثر تغییر اقلیم
رها کردن زمین های کشاورزی به دلیل فرونشت و شور شدن آب در پی فشار مضاعف به آبخوان ها
نتایج فرسایش خاک :
تهدید و کاهش منابع غذایی
گرد و غبار
ایجاد اختلال در عملکرد سدها
افزایش سیلاب
از بین رفتن اکو سیستم
آلودگی آب
رها سازی زمین های کشاورزی
مهاجرت
بیشتربدانید :