شناسهٔ خبر: 70032361 - سرویس اقتصادی
نسخه قابل چاپ منبع: قدس آنلاین | لینک خبر

جنگ کریدورها

تقابل بر سر تسلط بر کریدورهای تجاری و استراتژیک، از مهم‌ترین محورهای رقابت ژئوپلیتیک در قرن حاضر است و نقش کشورهای منطقه‌ای، سازمان‌های بین‌المللی و همکاری‌های چندجانبه در تعیین سرنوشت این رقابت بسیار حائز اهمیت است.

صاحب‌خبر -

ایران، سوریه و عراق یک کریدور مهم شرقی غربی را تشکیل می‌دهند که دسترسی به اروپا را فراهم می‌کنند. ‌تلاش های ایران در این مسیر با هدف حفاظت از مسیری است که در آینده ایران را در قلب طرح "کمربند و جاده" چین قرار می دهد.

از  آنجایی که چین در سال ۲۰۱۳ با طرح «کمربند و جاده به دنبال  ایجاد شبکه‌ای گسترده از زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تجاری و انرژی بوده که کشورهای آسیا، اروپا و آفریقا را به یکدیگر متصل کند، آمریکا در تقابل با آن تلاش دارد تا با ناامن‌سازی کریدورهای استراتژیک، مانع از تحقق کامل این پروژه شود.

اتصال ترانزیتی ایران به مدیترانه از مهم‌ترین سیاست‌های منطقه‌ای ایران است که ضمن خنثی سازی تحریم‌ها، نفوذ منطقه‌ای کشورمان را جایگزین حضور آمریکا در غرب آسیا می کند، به همین دلیل آمریکا و متحدانش در تمنای دور زدن ایران به هر دستاویزی از جنگ تا ناامنی متوسل می شوند.

آمریکا با حمایت از نا آرامی‌ها در مناطق کلیدی از جمله مناطق آسیای میانه، غرب آسیا و شرق اروپا که در مسیر کریدور شرق به غرب قرار دارند و تشویق به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های رقیب سعی در تضعیف رقبای خویش در این منطقه دارد. ایالات متحده همچنین با همکاری شرکای خود، به دنبال ارائه جایگزین‌هایی برای طرح چین است، از جمله پروژه آی مک (کریدور هند به اروپا) که گفته می شود با جنگ غزه تعلیق شده زیرا قرار بود از سرزمین های اشغالی هم بگذرد.

از سوی دیگر با تحریم شرکت‌ها و پروژه‌های مرتبط با «کمربند و جاده» و همچنین اعمال فشار بر کشورهایی که قصد همکاری با چین را دارند به مانع تراشی در این مسیر کمک می کند.از دیگر مواردی که آمریکا به آن متوسل شده است، تشویق به بی‌ثباتی ژئوپلیتیک است، به طوری که با ایجاد و تقویت درگیری‌های منطقه‌ای، مانند درگیری‌های قومی یا سیاسی، تلاش می‌کند تا اجرای پروژه‌های زیربنایی در این مسیر به تأخیر بیفتد.

این روزها  استان حَلَب پایتخت اقتصادی سوریه در شمال این کشور صحنه دفاع نیروهای ارتش سوریه و همپیمانان آن در برابر هجوم غیرمنتظره بقایای گروه‌های تروریستی مستقر در ادلب است. حلب از لحاظ موقعیت جغرافیایی و اهمیت اقتصادی استراتژیک محسوب می‌شود به طوری که از سال‌های نخست درگیری‌های نظامی در سوریه و به طور مشخص از سال ۲۰۱۲ تا اوایل ۲۰۲۰  هم همواره صحنه درگیری‌های فراوان با تروریست‌ها بوده است. بدین تریتب ناآرامی‌های جدید در سوریه را می توان با موضوع تقلای تازه برای ناامن‌سازی کریدور شرق به غرب  مرتبط دانست چرا  که یکی از محورهای تحلیل سیاست‌های ژئوپلیتیک آمریکا و رقابت با چین در عرصه جهانی است. این دو موضوع به دلیل ارتباط مستقیم با توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی، تجارت جهانی و تسلط بر کریدورهای استراتژیک، اهمیت بسیاری دارد.

در باب ضرورت احیای اقتصاد حلب و سوریه باید گفت، کریدور شرق به غرب، مسیرهای ارتباطی استراتژیکی است که آسیا، اروپا و آفریقا را به یکدیگر متصل می‌کند. این کریدورها نقش مهمی در تجارت جهانی، انتقال انرژی و تأمین زنجیره عرضه دارند. از جمله مهم‌ترین این کریدورها، مسیرهایی هستند که از آسیای میانه و غرب آسیا عبور کرده و به اروپا می‌رسند و در راس آن طرح چینی کمربند و  جاده است که شهرهای حلب و حمص سوریه تا ساحل دریای مدیترانه نیز در مسیر آن قرار دارد. شهر حلب یکی از مهم‌ترین مراکز اقتصادی و صنعتی سوریه نیز به شمار می‌رود و اهمیت آن برای دولت سوریه به دلایل متعددی قابل توجه است:

مرکز تاریخی تجارت و صنعت: حلب از دیرباز به‌عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای تجاری در منطقه شناخته می‌شده و در مسیرهای اصلی جاده ابریشم قرار داشته است. بازار سنتی حلب (بازار مدینه) یکی از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان بود و مرکز تجارت داخلی و بین‌المللی محسوب می‌شد.

پایگاه صنایع تولیدی: این شهر به دلیل دارا بودن کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی متعدد در حوزه‌های نساجی، مواد غذایی، دارویی، فلزات، و صنایع سنگین، به قلب صنعتی سوریه تبدیل شده است. حلب تا قبل از جنگ، سهم بزرگی در تولید ناخالص داخلی سوریه داشته و طی سال‌های اخیر برای احیای آن گام‌های بلندی برداشته شده است.

موقعیت جغرافیایی استراتژیک: موقعیت جغرافیایی حلب، در نزدیکی مرز ترکیه و به‌عنوان گذرگاهی به بازارهای خاورمیانه و اروپا، به اهمیت اقتصادی آن می‌افزاید. این موقعیت باعث شد حلب نقشی کلیدی در تجارت خارجی سوریه ایفا کند.(سوریه در سال ۱۴۰۰ به طرح کمربند و جاده ملحق شد و به طور خاص شهرهای حلب به اضافه ادلب، حمص و لاذقیه در مسیرهای این  طرح چینی قرار دارند)

کشاورزی و تجارت محصولات زراعی: منطقه اطراف حلب یکی از مراکز مهم کشاورزی سوریه است و تولید محصولات زراعی مانند پنبه، زیتون، و گندم به رشد اقتصادی این شهر کمک می‌کند. علاوه بر این، حلب محل فرآوری و صادرات محصولات کشاورزی است.

بازسازی و احیای اقتصادی پس از جنگ: با توجه به آسیب‌های گسترده‌ای که حلب در طول جنگ داخلی سوریه متحمل شد، این شهر به نماد بازسازی اقتصادی و توسعه مجدد تبدیل شده است. دولت سوریه با کمک شرکای خارجی، به‌ویژه روسیه و ایران، تلاش دارد صنایع و زیرساخت‌های تخریب‌شده را احیا کند.

گردشگری تاریخی: حلب به دلیل آثار تاریخی فراوان، مانند قلعه حلب و بازار مدینه، در جذب گردشگران داخلی و خارجی نقش مهمی داشت. احیای صنعت گردشگری می‌تواند منبع درآمد مهمی برای دولت باشد.

بنابراین کنترل و توسعه حلب برای دولت سوریه به معنای بازپس‌گیری بخش عمده‌ای از توان اقتصادی این کشور است. بازسازی این شهر نه‌تنها به اقتصاد ملی کمک کرده، بلکه نشان‌دهنده استقرار مجدد حاکمیت دولت در بخش‌های استراتژیک کشور است.

با نقش‌آفرینی ایران و دیگر متحدان سوریه، مانند سابق می توان امیدوار بود دوباره امنیت نسبی در این کشور برقرارشود و با شروع دوره بازسازی  این کشور بتواند با احیای توان گذشته و تقویت بخش‌های مهم اقتصادی و تجاری، خسارت‌های ناشی از بحران را جبران کند.