خبرآنلاین اصفهان - عاطفه علیان: چند ماه پیش، وقتی برای اولین بار کنسول پلی‌استیشن پسر ۱۰ ساله‌ام را روشن کردیم، هیچ‌گاه تصور نمی‌کردم که یک بازی رایانه‌ای بتواند مسیر فکری و مطالعاتی او را تا این حد تغییر دهد. او بازی Call of Duty را با هیجان زیادی شروع کرد، اما چیزی که توجه مرا جلب کرد این بود که بازی برای او چیزی فراتر از سرگرمی بود. پسرم مرحله به مرحله، صحنه‌های جنگ جهانی دوم را پیش می‌برد؛ از نبرد نرماندی و روز D تا عملیات کبرا.

او نه تنها با دقت به بازی جنگی می‌پرداخت، بلکه با کنجکاوی مثال‌زدنی به تحقیق درباره شخصیت‌ها و وقایع تاریخی این دوران مشغول می‌شد. روزی از زندگی هیتلر می‌پرسید و روز دیگر، عملیات‌های جنگ جهانی دوم را در اینترنت جستجو می‌کرد. حتی فیلم‌هایی درباره جنگ جهانی دوم تماشا می‌کرد و اطلاعاتش را با دوستانش به اشتراک می‌گذاشت.

درحالی‌که شاهد این علاقه‌مندی او بودم، همواره از خودم می‌پرسیدم: چرا چنین اشتیاقی برای شناخت  دوران دفاع مقدس، وجود ندارد؟ چرا این نسل، نباید از طریق بازی با همان هیجان و کنجکاوی، رشادت‌های رزمندگان خودمان را دنبال کند؟

این دغدغه من زمانی جدی‌تر شد که رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای کنگره ۲۴ هزار شهید استان اصفهان، به اهمیت زنده نگه‌داشتن یاد شهدا و تولید آثار فرهنگی و هنری تأثیرگذار اشاره کردند. ایشان به‌طور خاص تأکید کردند که بازی‌های رایانه‌ای می‌توانند ابزاری مؤثر برای انتقال ارزش‌ها و مفاهیم دفاع مقدس باشند.

سخنان ایشان بهانه‌ای شد تا با متخصصان و فعالان حوزه بازی‌های رایانه‌ای گفت‌وگو کنم و دلایل کم‌کاری در این حوزه، چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو را بررسی کنم.

سخنان رهبر انقلاب؛ نقشه راه برای آینده بازی‌های رایانه‌ای

رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود بر اهمیت تولید آثار فرهنگی و هنری تأکید کردند که بتواند رشادت‌های جوانان در دفاع مقدس را به نسل جدید منتقل کند. ایشان فرمودند: اگر آن فداکاری‌ها نبود، امروز جمهوری اسلامی نه تنها باقی نمی‌ماند، بلکه اصول و مبانی خود را نیز از دست می‌داد. کسانی که یاد شهدا و مجاهدان راه خدا را زنده نگه می‌دارند، خود مجاهد فی سبیل‌الله هستند.

رهبر انقلاب همچنین به ظرفیت عظیم بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان یکی از ابزارهای انتقال پیام اشاره کردند و گفتند: همان‌طور که کشورهای غربی برای القای قدرت نظامی خود از بازی‌های رایانه‌ای استفاده می‌کنند، ما نیز می‌توانیم با تمرکز بر این ابزار، حوادث دوران دفاع مقدس را به‌صورت بازی‌های رایانه‌ای بازسازی کنیم.

این سخنان نشان‌دهنده درک عمیق ایشان از تأثیر رسانه‌های نوین بر ذهن و هویت نسل جوان است. اما چرا تاکنون از این ظرفیت به‌طور جدی استفاده نشده است؟

بازی‌های رایانه‌ای؛ رسانه‌ای فراتر از سرگرمی

 محمدرضا حیدری، استاد دانشگاه و پژوهشگر رسانه‌های دیجیتال، در تحلیل اهمیت بازی‌های رایانه‌ای می‌گوید: بازی‌های رایانه‌ای به یکی از تأثیرگذارترین رسانه‌های عصر ما تبدیل شده‌اند. آنها نه تنها سرگرم‌کننده‌اند، بلکه می‌توانند پیام‌هایی عمیق درباره تاریخ، فرهنگ و ارزش‌های یک جامعه منتقل کنند. بازی‌هایی مانند Call of Duty و Battlefield عملاً به ابزارهایی برای نمایش قدرت نظامی و روایت تاریخ از دیدگاه کشورهای غربی تبدیل شده‌اند.

او تأکید می‌کند که بازی‌های رایانه‌ای با استفاده از داستان‌های قوی، تعامل فعال مخاطب و گرافیک پیشرفته، می‌توانند ذهنیت و حتی ارزش‌های نسل جدید را شکل دهند.
وی افزود:وقتی یک نوجوان ساعت‌ها درگیر داستان یک بازی می‌شود، این داستان به بخشی از ذهن او تبدیل می‌شود. این چیزی است که کشورهای دیگر سال‌هاست از آن استفاده می‌کنند.

جای خالی روایت دفاع مقدس در بازی‌های رایانه‌ای

با وجود تأکید رهبر انقلاب و ظرفیت‌های فرهنگی دفاع مقدس، چرا در ایران نتوانسته‌ایم بازی‌هایی مشابه تولید کنیم؟ امیرعباس کرمانی، طراح بازی و مدیر یکی از استودیوهای بازی‌سازی، به مشکلات ساختاری در این حوزه اشاره می‌کند: تولید یک بازی رایانه‌ای باکیفیت جهانی، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان، تیم‌های متخصص و برنامه‌ریزی بلندمدت است. اما متأسفانه بازی‌های مرتبط با دفاع مقدس معمولاً با بودجه‌های محدود و توسط تیم‌های کوچک ساخته می‌شوند. نتیجه این است که این بازی‌ها نمی‌توانند با آثار جهانی رقابت کنند و جذابیت لازم را برای مخاطب ندارند.

او ادامه می‌دهد: دفاع مقدس پر از داستان‌های حماسی و انسانی است، اما ما هنوز نتوانسته‌ایم این داستان‌ها را به‌گونه‌ای که برای نسل امروز جذاب باشد، روایت کنیم. اگر نتوانید مخاطب را درگیر کنید، بازی هر چقدر هم پیام مثبتی داشته باشد، تأثیری نخواهد داشت.

چگونه بازی‌های دفاع مقدس جذاب شوند؟

برای تحقق فرمایشات رهبر انقلاب و استفاده از ظرفیت بازی‌های رایانه‌ای در انتقال ارزش‌های دفاع مقدس، کارشناسان پیشنهادهایی ارائه می‌دهند؛ عباس میرزایی، کارشناس فرهنگی، تأکید می‌کند: بدون حمایت‌های مالی و دولتی، تولید بازی‌های رایانه‌ای باکیفیت ممکن نیست.

او می‌گوید: ساخت یک بازی با استانداردهای جهانی هزینه‌بر است. کشورهای دیگر سال‌هاست که در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند و از نتایج آن بهره می‌برند. در ایران، نهادهایی مانند بنیاد شهید، وزارت ارشاد و حتی نیروهای مسلح می‌توانند در این حوزه نقش‌آفرینی کنند.

وی معتقد است که دفاع مقدس مملو از داستان‌های الهام‌بخش است که اگر به‌درستی روایت شوند، می‌توانند مخاطب را جذب کنند. او می‌گوید: برای مثال، عملیات‌هایی مانند فتح خرمشهر یا والفجر ۸، ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به بازی دارند. اما این داستان‌ها باید با جزئیات دقیق و روایت جذاب بازگو شوند.

همچنین، الهام علی‌زاده، طراح هنری بازی، بر اهمیت بهره‌گیری از موتورهای بازی‌سازی پیشرفته تأکید می‌کند: برای جذب مخاطب، بازی باید از نظر گرافیکی و فنی در سطح بالایی باشد. موتورهای بازی‌سازی مانند Unreal Engine یا Unity می‌توانند کمک کنند که صحنه‌های جنگی به‌صورت واقعی و تأثیرگذار بازسازی شوند.

کرمانی پیشنهاد می‌دهد که نوجوانان و جوانان در فرایند تولید بازی‌ها مشارکت داده شوند. او می‌گوید: برگزاری مسابقات طراحی بازی یا استفاده از ایده‌های خلاقانه کاربران می‌تواند به تولید آثاری نزدیک به سلیقه نسل جدید کمک کند.

الگوگیری از نمونه‌های موفق جهانی

کشورهای دیگر چگونه از بازی‌های رایانه‌ای برای انتقال پیام‌های فرهنگی و تاریخی استفاده می‌کنند؟ دکتر حیدری توضیح می‌دهد: یکی از نمونه‌های موفق، سری بازی‌های Assassin's Creed است که نه‌تنها یک داستان جذاب ارائه می‌دهد، بلکه مخاطب را با جزئیات تاریخی و فرهنگی هر دوره آشنا می‌کند. این بازی‌ها عملاً کلاس درس تاریخ هستند.

او اضافه می‌کند: ما نیز می‌توانیم از این الگو استفاده کنیم. به‌عنوان مثال، در یک بازی درباره دفاع مقدس، می‌توان جزئیاتی مانند نامه‌های شهدا، خاطرات رزمندگان و حتی موسیقی‌های آن دوران را در محیط بازی قرار داد تا تجربه کاربر عمیق‌تر شود.

بازی‌های رایانه‌ای؛ ابزاری برای حفظ هویت ملی

سخنان رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت بازی‌های رایانه‌ای، مسیری روشن برای آینده این صنعت در ایران ترسیم می‌کند. بازی‌های مرتبط با دفاع مقدس می‌توانند به ابزاری قدرتمند برای زنده نگه‌داشتن یاد شهدا و تقویت هویت ملی تبدیل شوند.

اما این هدف تنها با برنامه‌ریزی دقیق، حمایت مالی و استفاده از تیم‌های حرفه‌ای محقق می‌شود. همان‌طور که رهبر انقلاب فرمودند، «زنده نگه‌داشتن یاد شهدا، مجاهدت در راه خداست.؟»

بنابراین، هر گامی که در این مسیر برداشته شود، نه تنها به انتقال ارزش‌های دفاع مقدس کمک می‌کند، بلکه نسل جدید را با تاریخ، فرهنگ و رشادت‌های گذشتگان خود پیوند می‌دهد.

به‌وضوح مشخص است که بازی‌های رایانه‌ای ابزار بسیار قدرتمندی هستند که می‌توانند به شکل‌گیری دیدگاه‌ها و ارزش‌های یک نسل کمک کنند. سخنان رهبر معظم انقلاب، هشداری است برای بازنگری در رویکردهای فرهنگی ما و فرصتی برای بهره‌گیری از این ابزار در راستای اهداف ملی و هویتی.

شاید روزی نه چندان دور، پسرم و هم‌نسلان او، به جای عبور از نبرد نرماندی در دنیای بازی‌های رایانه‌ای، خود را در دل عملیات بیت‌المقدس یا کربلای ۵ و هویزه بیابند؛ نه فقط به‌عنوان یک بازیکن، بلکه به‌عنوان کسی که درک عمیقی از فداکاری‌های پدران و مادران این سرزمین پیدا کرده است.

آن روز، بازی‌های رایانه‌ای دیگر تنها یک سرگرمی نخواهند بود؛ بلکه ابزاری خواهند شد برای پاسداشت تاریخ، هویت و ارزش‌های ما. و این همان هدفی است که رهبر معظم انقلاب در بیانات خود بر آن تأکید کردند: مجاهدت در راه خدا، نه تنها در میدان نبرد، بلکه در میدان فرهنگ.

46