عطنا - مصاحبه پیش رو با یکی از اساتید سرشناس چینی؛ خانم دکتر ژانگ یوان استاد موسسه مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای در مورد تنش های اخیر در غرب آسیا انجام شده است.
چین یکی از متحدان راهبردی ایران محسوب می شود و دانشگاهیان این کشور همواره به ایران و مراکز مطالعاتی ایران در حوزه علوم انسانی و مباحث نظری و عملی کمک های بسیاری کردند. یکی از این اساتید خانم دکتر ژانگ یوان است که پاسخگوی سوالات اختصاصی خبرنگار عطنا بوده است.
آیا ترامپ و کابینه جنگ طلب جدید وی تهدیدی جدی برای ایران هستند؟
دونالد ترامپ با اکثریت قاطع مجدداً به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده انتخاب شد و این انتخابات نشان دهنده تمرکز دیدگاه های بسته، محافظه کارانه و متنفر از خارج در جامعه آمریکا است.
جهان در چند سال آینده احتمالاً با یک پیچیدگی جدی تر ناشی از پوپولیسم و ملی گرایی مبتنی بر بیگانه هراسی مواجه خواهد شد. در عین حال، یک ابرقدرت با رفتار خودخواهانه تر به این معنی است که آمریکا باید برای دوستان خود به طور قابل توجهی نامطمئن تر باشد.
دولت ایالات متحده تحت دوره جدید ترامپ لزوماً تهدیدی برای نظم جهانی مستقر نیست، اما احتمال اینکه ایالات متحده انزواطلب تهدیدی برای جهانی شدن و تجارت جهانی آزاد و عادلانه باشد، زیاد است.
ترامپ سیاستی که در دوره اول ریاست جمهوری خود برای تضعیف قدرت ایران و متحدان ایران در جبهه مقاومت اعمال کرده بود ادامه خواهد داد. مانند افزایش تحریم‌های اقتصادی علیه ایران برای تضعیف محیط توسعه اقتصادی ایران. وی تلاش می کند توانایی حاکمیت ملی ایران برای حفظ محیط توسعه امنیت داخلی خود را بی‌ثبات کند و پایه حکومت ایران برای حفظ ثبات داخلی را تضعیف کند.
ایران باید با دقت منتظر سیاست خاورمیانه ای ترامپ پس از روی کار آمدن و بازخورد متحدان خاورمیانه ای آمریکا در مورد سیاست خاورمیانه ای ترامپ باشد. برخلاف اسرائیل امروزی، ایران ترجیح می دهد از تشدید درگیری بین ایران و اسرائیل جلوگیری کند. ایران با ترسیم خط قرمز، خویشتنداری نشان می دهد و از جنگ مستقیم با اسرائیل یا آمریکا اجتناب می کند.
به نظر شما مناقشه ایران و اسرائیل تا کجا پیش خواهد رفت؟
این احتمال وجود دارد که به قدرت رسیدن ترامپ، آتش بس میان اسرائیل و لبنان را در کوتاه مدت تسریع کند. در میان مدت، همچنین این احتمال وجود دارد که ترامپ حمایت خود از اسرائیل و یهودی سازی اورشلیم را افزایش دهد، و اسرائیل به طور صریح و ضمنی به تجاوز و الحاق کرانه باختری دست بزند. در دراز مدت، ترامپ احتمالاً به فشار برای عادی سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی و به ویژه تلاش های مکرر برای عادی سازی روابط اسرائیل با عربستان سعودی ادامه خواهد داد.
اعتماد امنیتی بین ایران و اسرائیل بسیار پایین است. یک دولت هماهنگ تر با اسرائیل در آمریکا منجر به همراهی فزاینده ایالات متحده با اسرائیل در برچسب زدن ایران به عنوان "تهدید وجودی" برای امنیت اسرائیل خواهد شد. اسرائیل به دنبال حمایت بیشتر ایالات متحده در همه جبهه ها و تعهدات امنیتی بیشتر ایالات متحده است.
با گذشت بیش از یک سال از درگیری غزه، اهداف استراتژیک اعلام شده اسرائیل هنوز محقق نشده است، و حتی اگر بتوان به آتش بس محدود دست یافت، وضعیت امنیتی فعلی احتمالا کوتاه مدت و شکننده خواهد بود.
بی اعتنایی اسرائیل و آمریکا به «راه حل دو کشوری» و تضعیف و از بین بردن امنیت اساسی زندگی مردم فلسطین، به انباشت خشم و نارضایتی در جهان عرب منجر می شود و زمینه اجتماعی را برای تنش هر چه بیشتر ایجاد می کند: نفرت از اسرائیل صهیونیستی و آمریکای هژمونیک. احساسات فوق منجر به بی ثباتی طولانی مدت در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا خواهد شد. اما علت اصلی فاجعه، تضاد ایران و اسرائیل نیست، بلکه نظم بسیار ناعادلانه منطقه ای و اقتصاد توسعه نیافته و نامتعادل منطقه است.
ترامپ با ایران چه خواهد کرد؟ آیا اصلاح طلبان می توانند با چنین کابینه ای که ترامپ ترتیب داده مذاکره کنند؟
ایالات متحده از سیاست های هژمونیک و قدرت خود در دوران ترامپ دست نخواهد کشید. در عین حال، طرز فکر ترامپ مثل یک تاجر معمولی است و او می‌پذیرد تا حد امکان برای منافع اقتصادی و مزایای استراتژیک بیشتر برای ایالات متحده و همچنین متحدان سیاسی داخلی خود بدون تغییر در روابط بین کشورها چانه بزند. بنابراین، باب مذاکره به طور کامل بسته نیست.
پزشکیان رئیس جمهور ایران به عنوان یک دولتمرد تاکنون در دولت خود خویشتن داری و عمل گرایی محتاطانه نشان داده است. درخواست‌های ایران برای آتش‌بس در غزه و پایان دادن به اشغال فلسطین توسط اسرائیل در مجامع بین‌المللی، همگی صدای صلح در راستای عدالت جهانی و پایبندی قاطعانه به روح انسان‌دوستی بین‌المللی است.
ایران که نیاز به احیای اقتصاد، مهار تورم، افزایش فرصت‌های شغلی و بهبود معیشت مردم دارد، همچنین به‌عنوان کشوری صلح‌طلب و صلح‌دوست، فعالانه در امور بین‌المللی مشارکت می‌کند و دائماً در تلاش برای یافتن راهی برای خروج از مشکلات است. انزوا از اقتصاد جهانی نیز پس از چندین سال مارپیچ نزولی، نیاز مبرمی به یک محیط توسعه اقتصادی احیاکننده به وجود آورده است. جنگ به نفع مردم جهان و مردم خاورمیانه نیست.
همکاری نزدیک ایران با چین، همکاری ایران با اعضای شورای همکاری خلیج فارس مانند عربستان سعودی و تعامل دوستانه ایران با کشورهای در حال توسعه به ایران کمک می کند تا از طریق وابستگی متقابل به جهان خارج، فرصت های بیشتری برای توسعه به دست آورد.
در نهایت اینکه در پاسخ به این سوال که آیا ایران می تواند با ترامپ و کابینه او مذاکره کند، باید منتظر ماند تا ترامپ به اولویت های سیاست خارجی خود برسد. جلوگیری از یک جنگ همه جانبه با رویارویی نظامی در مقیاس بزرگ باید مورد اجماع همه طرف ها باشد.
گفتگو از محمدحسین واحدی
عطنا را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید: