برترین‌ها: تحولات شمال غرب سوریه به‌ویژه در مناطق حلب و ادلب به شدت حساس و پیچیده شده است. این تحولات، نه‌تنها بر سرنوشت سوریه، بلکه بر معادلات منطقه‌ نیز تأثیرگذار است. پیشروی سریع گروه تحریر شام و عقب‌نشینی‌های پیاپی ارتش سوریه، سؤالات بسیاری را برانگیخته است. آیا این شکست‌ها نتیجه خیانت است؟ نقش دولت ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان در این میان چیست؟ و چرا حلب همچنان برای ایران، سوریه و بازیگران منطقه‌ای این‌قدر مهم است؟ در این مطلب تلاش کردیم تا به زبانی ساده به این پرسش‌ها پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.

فرضیه خیانت ارتش و همراهی عده‌ای از مردم

ارتش سوریه که پیش‌تر در مبارزه با گروه‌های تروریستی در مناطقی مانند دیرالزور و حلب موفقیت‌های چشمگیری داشت، این بار با چالشی جدی مواجه شده. سقوط‌های پیاپی و بی‌عملی این نیروها در برابر پیشروی تحریر شام، انتقادهای بسیاری را برانگیخته است. گزارش‌هایی مبنی بر عدم حضور مؤثر ارتش و سقوط سریع مناطق، شائبه‌هایی درباره خیانت در میان فرماندهان نظامی را تقویت کرده است. 

فرضیه خیانت در ارتش سوریه، با توجه به الگوی مشابه در سال‌های گذشته، تقویت شده است. عقب‌نشینی‌های غیرمنطقی، ناهماهنگی در دفاع از مناطق استراتژیک، و کاهش تحرکات نیروهای ارتش، همگی به این شائبه دامن می‌زنند. این اولین بار نیست که ارتش سوریه به خیانت برخی از اعضایش متهم می‌شود. در سال ۲۰۱۲ نیز، سقوط مناطق وسیعی از حلب و رقه به دلیل خیانت مسوول امنیتی وقت گزارش شد. برخی معتقدند که نفوذ گروه‌های وابسته به ترکیه یا حتی برخی نیروهای داخلی، دلیل این شکست‌ها بوده است. 

امروز نیز برخی تحلیلگران معتقدند که بخشی از ارتش یا حتی نهادهای امنیتی، به دلایل سیاسی یا شخصی، راه را برای پیشروی تحریر شام هموار کرده‌اند. در عین حال، همراهی بخشی از مردم با تحریر شام نیز غیرقابل انکار است. مناطق سقوط کرده، در بسیاری موارد بدون مقاومت قابل‌توجهی به دست تروریست‌ها افتاده‌اند. به نظر می‌رسد این مساله، ناشی از ناکارآمدی حکومت بشار اسد در جلب رضایت مردم و تأمین امنیت آن‌هاست.

چرا تحریر شام این‌قدر پیشروی داشته؟

تحریر شام (HTS)، بازمانده جبهه‌النصره، یکی از شاخه‌های القاعده در سوریه است. این گروه در سال‌های اخیر، با تغییر نام و استراتژی، سعی در بازسازی تصویر خود داشته و در این تحولات رویکردی متفاوت اتخاذ کرده است. برخلاف حملات پیشین، این گروه از تخریب گسترده ساختمان‌ها و کشتار غیرنظامیان خودداری کرده و بر جنگ روانی و رسانه‌ای متمرکز شده است. انتشار تصاویری از مهربانی آن‌ها با غیرنظامیان و رفتار انسانی با اسرا، تغییری عمدی در استراتژی رسانه‌ای این گروه را نشان می‌دهد. برخی از مردم مناطق تحت تصرف، تحریر شام را ناجی خود می‌دانند. این تغییر نگرش، ناشی از تبلیغات گسترده تحریر شام و عدم حمایت کافی ارتش سوریه از این مناطق است. مقاومت نکردن مردم در برابر پیشروی تروریست‌ها، خود به عاملی برای تسهیل سقوط این مناطق تبدیل شده است.

نقش اردوغان در تحولات اخیر چیست؟

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، نقشی کلیدی در تقویت و تجهیز گروه‌های تروریستی شمال سوریه ایفا کرده است. سازمان امنیت ترکیه طی سال‌های گذشته، آموزش، تجهیز و هماهنگی گروه‌هایی مانند تحریر شام و حزب اسلامی ترکستان (TIP) را بر عهده داشته است.ئ اردوغان همچنین از طریق رسانه‌های اجتماعی و بیانیه‌های رسمی، به حمایت از این گروه‌ها پرداخته و به‌طور غیرمستقیم آن‌ها را ابزاری برای فشار بر دولت سوریه و ایران قرار داده است. این حمایت‌ها، تحریر شام را در میدان نبرد به بازیگری قوی‌تر تبدیل کرده است. اظهارات وی درباره شمال سوریه نشان‌دهنده برنامه بلندمدت او برای ایجاد منطقه نفوذ پایدار در این بخش از سوریه است. ترکیه، این مناطق را به عنوان ابزاری برای مهار قدرت ایران و روسیه در سوریه می‌بیند.

چرا حلب خیلی مهم است؟

شهر حلب، از جهات مختلف برای بازیگران داخلی و خارجی اهمیت دارد. از منظر ژئوپلیتیک، حلب تنها راه زمینی ایران به لبنان است. این مسیر، نقشی کلیدی در تأمین پشتیبانی لجستیکی و نظامی حزب‌الله لبنان دارد و به‌همین‌دلیل، سقوط حلب می‌تواند به‌شدت دسترسی ایران را محدود کند. علاوه بر این، حلب یکی از کلان‌شهرهای استراتژیک سوریه است که در دوران جنگ، بارها بین نیروهای دولتی و تندرو دست‌به‌دست شده است. این شهر، از نظر اقتصادی و نظامی برای حکومت بشار اسد حیاتی است و از سوی دیگر، برای ترکیه و گروه‌های تروریستی نیز یک پیروزی نمادین به شمار می‌رود.

آینده شمال سوریه چه خواهد شد؟

تحولات شمال غرب سوریه، در شرایطی پیش می‌رود که هر اتفاقی در این منطقه، تأثیرات عمیقی بر کل منطقه خواهد داشت. با توجه به اهمیت استراتژیک حلب و پیشروی تحریر شام، نیاز به بازنگری در رویکردهای نظامی و سیاسی دولت سوریه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. از سوی دیگر، نقش ترکیه و برنامه‌های اردوغان برای گسترش نفوذش در سوریه، چالشی بزرگ برای ایران و روسیه است. شمال سوریه نه‌تنها میدان نبرد میان گروه‌های تروریستی و ارتش سوریه است، بلکه عرصه‌ای برای رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی است. آینده این منطقه، به تصمیمات استراتژیک و اتحادهای سیاسی بستگی دارد که در روزها و ماه‌های آینده شکل خواهند گرفت.