به گزارش ایرنا، استان ایلام به واسطه منابع آبی، خاک غنی و حاصل‌خیز و شرایط جغرافیایی و اقلیمی خود یکی از استان‌هایی است که کشاورزی و اقتصاد بر پایه کشاورزی در آن حرف اول را می زند.
این روزها طرح سرشماری از فعالیت‌های کشاورزی بهره‌برداران توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و مشارکت و همکاری سازمان جهاد کشاورزی، فرمانداری‌ها و دیگر دستگاه‌های مرتبط در نقاط مختلف شهری و روستایی سطح استان در حال انجام است.
در این طرح مأموران سرشماری با حضور در مناطق روستایی و عشایری فعالیت‌های کشاورزی بهره‌برداران را ثبت می‌کنند و در نواحی شهری نیز این فرایند به صورت تلفنی انجام می‌شود.
در طرح سرشماری سئوالاتی نظیر تعداد احشام سبک و سنگین، ماکیان، کلونی زنبور عسل، شیلات، اراضی زراعی و باغی آبی و دیم و نوع محصول تولیدی از کشاورزان پرسیده می‌شود.
کشاورزانی که در ۹ فعالیت کشاورزی از جمله زراعت، باغبانی، دام سبک (دارای حداقل ۲ رأس) و سنگین( دارای حداقل یک رأس)، گُلخانه، آبزیان، طیور سنتی (حداقل ۱۰ قطعه)، کرم ابریشم و زنبور عسل فعال هستند مشمول این سرشماری می‌شوند.
خروجی نهایی این سرشماری که اردیبهشت‌ماه سال آینده منتشر خواهد شد، برای تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان در حوزه کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبق آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۳ کشور دارای چهار میلیون نفر بهره‌بردار است که سهم استان ایلام دارای ۵۳ هزار نفر معادل ۱.۳ درصد بهره‌برداران بخش کشاورزی در کشور است.
با خروجی سرشماری امسال که اردیبهشت‌ماه سال آینده منتشر می‌شود، تعداد بهره‌برداران و فعالیت‌های کشاورزی آنها به روز رسانی و مشخص می‌شود.
با توجه به اهمیت سرشماری کشاورزی که هر ۱۰ سال یکبار انجام می‌شود، خبرنگار ایرنا با هماهنگی‌های قبلی، ساعاتی را با برخی از مأموران سرشماری شهرستان کشاورزی خیز و مستعد دره شهر همراه شد و از نزدیک در جریان روند سرشماری کشاورزی از بهره برداران این شهرستان قرار گرفت.
سرشماری در شهرستان دره‌شهر و چالش‌های آن
حامد ناصری یکی از پنج مامور سرشماری در شهرستان دره‌شهر است که هر روز از ساعت هشت صبح تا ۱۸ عصر به روستاهای از قبل تعیین شده شهرستان مراجعه کرده و اطلاعات مورد نیاز سرشماری را از کشاورزان جمع‌آوری می‌کند.
این مامور سرشماری که در روز تهیه این گزارش در روستای عباس‌آباد حضور داشت، با اشاره به سختی‌های کار سرشماری، گفت: سرشماری از مغازه‌ها، دامداری‌ها و منازل به صورت تک به تک انجام می‌شود و این امر نیازمند دقت و زمان زیادی است و یکی از چالش‌های اصلی در این فرآیند، ارائه اطلاعات نادرست از سوی برخی از مردم است و این موضوع از ترس آنها از همکاری با ما نشأت می‌گیرد.
ناصری در ادامه توضیح داد: برای جمع‌آوری آمار دقیق، پرسش‌هایی در زمینه کشاورزی و دامداری مانند نوع محصولات کشاورزی، روش آبیاری، وضعیت کشت زمین‌ها و همچنین اطلاعات مربوط به دامداری نظیر اینکه دامداران کارت دامداری دارند یا جزو عشایر محسوب می‌شوند و همچنین اطلاعات مربوط به انواع دام‌ها مانند گاو، گوساله، بز، بزغاله و شتر از بهره برداران پرسیده می‌شود.
ناصری همچنین به اهمیت جمع‌آوری اطلاعات درباره زنبور عسل، کرم ابریشم، مرغ، غاز و بوقلمون اشاره کرد و یادآور شد: این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا آمار کلی‌تری از جامعه کشاورز شهرستان داشته باشیم.
وی با بیان اینکه برخی از مردم به دلیل کمبود آگاهی همکاری لازم را ندارند، افزود: افرادی که سواد بیشتری دارند، معمولاً علم و آگاهی بیشتری نیز از این طرح کسب کرده اند و می‌توانند کمک و همکاری بیشتری با ماموران سرشماری داشته باشند کنند و اما در مواردی با عدم همکاری برخی افراد مواجه شده‌ایم که منجر به ثبت ناقص اطلاعات شده است.
تمامی روستاها با شماره‌گذاری بلوک‌بندی و مشخص شده‌اند و اطلاعات مربوط به هر بلوک نیز ثبت شده است و همچنین، برای تسهیل کار ماموران بازبینی، کدهایی بر روی درب منازل و مغازه ها درج می‌شود که نشان دهنده ثبت اطلاعات واحد است و بدین ترتیب فرآیند سرشماری به شکلی منظم و قابل پیگیری انجام می‌شود.
سرشماری در شهرستان دره‌شهر نیازمند افزایش تعداد مأموران و بهبود پرسشنامه‌ها است
برای رسیدن به مامور دیگر سرشماری مسافت طولانی را طی کرده و با پشت سر گذاشتن تعدادی از روستاهایی که سرشماری در آنها تمام شده یا در مراحل پایانی قرار دارد، به روستای پلنگ‌آباد می‌رسیم و دقایقی کوتاه را با مأمور مستقر در این روستا همراه می‌شویم.
عبید علایی دیگر مامور سرشماری حوزه دهستان «زریندشت» که در روستای پلنگ آباد حضور یافته بود، از آغاز موفقیت‌آمیز این فرآیند خبر داد و با اشاره به همکاری خوب مردم در این منطقه گفت: میزان مشارکت بهره برداران با مأموران سرشماری حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد است و در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد از کار سرشماری انجام شده و ۹۰ درصد از افراد پاسخگو بوده‌اند.
وی همچنین به تنوع محصولات در این منطقه اشاره و اظهار کرد: دهستان «زریندشت» به دلیل تنوع بالای محصولات زراعی و دامداری، یکی از مناطق دارای بیشترین بهره‌بردار در شهرستان دره‌شهر محسوب می‌شود.
علایی از کشاورزان خواست تا با همکاری مطلوب خود با ماموران سرشماری و ارائه اطلاعات دقیق و واقعی در تسریع روند سرشماری مشارکت داشته باشند.
این مأمور سرشماری افزود: با توجه به تعداد زیاد روستاهای دارای سکنه در شهرستان دره‌شهر و فاصله زیاد آنها از همدیگر، ماموران سرشماری با چالش‌هایی در جمع‌آوری اطلاعات مواجه هستند که اگر تعداد ماموران بیشتر بود، فرآیند جمع‌آوری اطلاعات سریع‌تر و بهتر انجام می‌شد.
علایی همچنین به کمبود برخی موضوعات در پرسشنامه‌ها اشاره کرد و افزود: برخی از اطلاعات مهم مانند نوع ادوات کشاورزی، وسایل مورد استفاده و روش‌های کشت و برداشت در پرسشنامه‌ها موجود نیستند که این اطلاعات می‌توانند به درک بهتر وضعیت کشاورزی منطقه کمک کنند.
وی به سختی‌های کار اشاره کرد و ادامه داد: مشکلاتی مانند ثبت کد پستی یا کُد ملی برخی افراد فاقد سواد وجود دارد که گاهی نیازمند تماس با افراد با سواد یا همسایه‌ها این افراد هستیم و همچنین، پیاده‌روی و سرشماری خانه به خانه در روستاها به ویژه روستاهای پرجمعیت زمان‌بر است و در مواقعی که برخی ساکنان خانه‌ها حین سرشماری در منزل نباشند برای ثبت اطلاعات آنها باید دوباره به آن روستا برگردیم.
این مامور سرشماری پیشنهاد کرد که اگر گروه‌های ۲ نفره برای انجام سرشماری در روستاها و شهرک‌های پرجمعیت برنامه‌ریزی شود، کار سرشماری سریع‌تر و آمار دقیق‌تری به دست خواهد آمد.
عدم اعتماد و همکاری بهره برداران، چالش سرشماری تلفنی
علاوه بر ماموران سرشماری که مراجعه خانه به خانه و حضوری در روستاها و شهرک‌ها را دارند، مأموران سرشماری تلفنی نیز با حضور در ستاد مرکزی سرشماری مستقر در فرمانداری‌ها به صورت تلفنی اطلاعات بهره‌برداران غیرساکن در روستاها را ثبت می کنند.
اکرم منصوری یکی از ماموران سرشماری تلفنی دره‌شهر است که در فرمانداری این شهرستان استقرار دارد و روزانه به صورت تلفنی اطلاعات بهره‌بردارانی که ساکن شهر هستند اما در روستاها فعالیت کشاورزی دارند را ثبت می کند.
وی در مورد شیوه سرشماری کشاورزی به صورت تلفنی توضیح داد: سرشماری کشاورزی به صورت تلفنی چالش‌هایی دارد که مهم‌ترین چالش همکاری و اعتماد کشاورزان با مأمور سرشماری تلفنی است و انجام سرشماری به صورت تلفنی و حضوری بستگی به شرایط و اعتماد کشاورزان دارد.
منصوری افزود: بسیاری از کشاورزان در ابتدا از ارائه اطلاعات شخصی خود مانند کد ملی، کد پستی و نشانی منزل مسکونی خودداری می‌کنند و در برخی موارد، بهره‌برداران برای اطمینان از صحت تماس‌ها به صورت حضوری به ستاد مرکزی سرشماری در فرمانداری مراجعه می‌کنند.
وی بیان کرد: در سرشماری تلفنی سئوالات مطرح شده شامل نوع زمین‌های کشاورزی مانند آبی یا دیم، فعالیت‌های کشاورزی در سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۳ و کشت محصولات تابستانه مانند برنج، باقلا، لوبیا و کنجد و همچنین وضعیت دامداری کشاورزان مطرح می شود.
منصوری افزود: در مواردی که کشاورزان به تماس‌ها پاسخ نمی‌دهند یا همکاری نمی‌کنند، اسامی آنها به معاون فنی سرشماری برای مراجعه حضوری داده می‌شود تا اطلاعات دقیق در مورد کشاورزی و دامداری بهره‌برداران غیرساکن شهرستان دره شهر به درستی انجام گیرد.
مشارکت ۹۰ درصدی بهره برداران کشاورزی با مأموران سرشماری
به گفته سرپرست سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ایلام میزان مشارکت کشاورزان در طرح سرشماری حدود ۹۵ درصد بوده و بخش عمده ای از سرشماری انجام شده است.
روح اله نورمحمدی افزود: برای طرح سرشماری کشاورزی در استان تعداد ۵۳ نفر مأمور آمارگیر، پنج نفر ذخیره، هشت نفر کارشناس فنی و ۱۲ نفر معاون فنی ساماندهی و آموزش دیده اند و سرشماری کشاورزی در یک هزار و ۸۰ روستا و شهرک کوچک و ۲۸ شهر استان در حال انجام است.
وی تعداد خانوارهای شناسایی شده روستایی و عشایر و غیرساکن مشمول این طرح را حدود ۱۵۹ هزار خانوار روستایی، عشایری، غیرساکن و شهری اعلام کرد و ادامه داد: سرشماری‌ها به صورت مراجعه حضوری و غیرحضوری (تلفنی) صورت می پذیرد.
نورمحمدی با بیان اینکه برنامه‌ریزی صحیح در بخش کشاورزی نیاز به اطلاعات دقیق و بهنگام در سطح آبادی‌ها و شهرها دارد، یادآور شد: این اطلاعات و آمار فقط با انجام سرشماری به دست خواهد آمد و و البته در این فرایند مواردی چون تأمین تجهیزات و نیروی انسانی مورد نیاز سرشماری را از جمله چالش های فراروی این سرشماری برشمرد.
اطلاعات سرشماری کشاورزی منتج به برنامه ریزی‌های کلان برای کشاورزان خواهد شد
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ایلام هم در خصوص دسته بندی بهره‌برداران حوزه کشاورزی هم توضیح داد: بهره‌بردار ساکن به فردی اطلاق می‌شود که در محل سکونت خود فعالیت‌های کشاورزی انجام می‌دهد و بهره‌بردار غیرساکن نیز به افرادی گفته می‌شود که محل کشاورزی آنان خارج از محل سکونتشان قرار دارد.
زهره السادات حائری گفت: بهره‌برداران کوچنده بومی، مهمان و شرکت‌های فعال در حوزه کشاورزی نیز از دیگر جوامع هدف سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ به شمار می‌روند.
وی یادآور شد: اطلاعات فعالیت کشاورزی افراد غیرساکن در پنج شهر ایلام، ایوان، مهران، دره شهر و دهلران از طریق وزارت کشاورزی اخذ شده و در سایر شهرها نیز مأموران سرشماری با رفتن به درب منازل خانوارهای ساکن در مناطق شهری و روستایی آمارگیری را انجام می‌دهند.
حائری بیان کرد: اطلاعات اخذ شده از کشاورزان محرمانه است و در هیچ سازمان و نهادی حتی قضایی یا هدفمندی یارانه‌ها نیز قابل استفاده و استناد نخواهد بود و این اطلاعات فقط برای برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه کشاورزی به کار گرفته می‌شود.
معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ایلام تاکید کرد: سرشماری‌ها و سپس برنامه‌ریزی‌های مسئولان در بخش کشاورزی بر اساس اظهارات پاسخگوها بوده و لازم است که بهره‌برداران اطلاعات دقیقی را به مأموران سرشماری مراجعه کننده ارائه دهند.
اهمیت سرشماری کشاورزی و تأثیر آن بر برنامه‌ریزی آینده
معاون اقتصادی و برنامه ریزی سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام هم گفت: سرشماری کشاورزی یکی از ابزارهای کلیدی در برنامه‌ریزی صحیح برای توسعه این بخش از اقتصاد کشور است و با گذشت ۱۰ سال از سرشماری قبلی که در سال ۱۳۹۳ انجام شد، اکنون با گذشت یک دهه، نیاز به تجدید نظر و به‌روزرسانی اطلاعات در حوزه کشاورزی احساس می‌شود و اجرای سرشماری به ویژه در حوزه کشاورزی که با چالش‌های زیادی روبرو است، اهمیت ویژه‌ای دارد.
همایون مظاهری یادآور شد: در سرشماری گذشته، حدود ۵۳ هزار بهره‌بردار کشاورزی شناسایی شده بودند، در حالی که اکنون احتمال افزایش این تعداد به بیش از ۱۰۰ هزار نفر وجود دارد.
وی افزایش تعداد بهره برداران را ناشی از چند عامل مؤثر دانست که احداث واحدهای جدید از جمله مجتمع های گلخانه ای یا واحدهای صنعتی پرورش دام و طیور با توجه به افزایش جمعیت و نیاز به تولید بیشتر از جمله دلایل افزایش تعداد بهره برداران استان شده است.
مظاهری اظهار کرد: در برنامه یکپارچه‌سازی کشاورزی در مناطق مختلف استان نیاز به آمار دقیق و صحیح مربوط به نهاده‌ها، سموم، و سایر عوامل مؤثر بر تولید احساس می‌شود تا بتوان تصمیمات درست و علمی اتخاذ کرد.
وی با بیان اینکه مدیریت صحیح در بخش کشاورزی مستلزم وجود اطلاعات دقیق و به‌روز است، ادامه داد: ماموران سرشماری در حال همکاری برای جمع‌آوری و ثبت این اطلاعات هستند و این اطلاعات به مسئولان حوزه کشاورزی کمک می کند تا در زمینه تأمین نهاده‌ها و دیگر نیازهای کشاورزان برنامه‌ریزی درست و اصولی انجام شود.
معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام از کشاورزان خواست، با توجه به اهمیت موضوع سرشماری، کشاورزان و بهره‌برداران اطلاعات خود را به درستی ارائه دهند چرا که این اقدام به تأمین نیازهای کنونی آنها کمک می‌کند و زمینه‌ساز برنامه‌ریزی بهتر برای آینده می باشد.
وی هدف از انجام سرشماری کشاورزی را دستیابی به آمار دقیق و قابل اعتماد دانست تا مشکلات و ضعف‌های موجود در این حوزه را شناسایی و برای رفع آنها برنامه‌ریزی کرد و همچنین این اطلاعات می‌تواند به عنوان مبنای تصمیم‌گیری‌های کلان در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.
به گفته مظاهری وزارت جهادکشاورزی و دیگر برنامه ریزان مرتبط با استناد به نتایج این سرشماری برای کشاورزان و جامعه هدف برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان تدوین می‌کنند و حاصل این برنامه‌ریزی‌ها برای کشاورزان خواهد بود.
به گزارش ایرنا، کشاورزی بخش عمده‌ای از اقتصاد و صنعت غذایی جامعه را تأمین می‌کند و در مباحثی چون اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم، تجارت خارجی، امنیت غذایی، درآمدزایی نقش مؤثری دارد.
کشاورزان از بیان اطلاعات دقیق اراضی کشاورزی یا دام و طیور خود واهمه دارند و عمده نگرانی بهره برداران از عدم همکاری شفاف با ماموران سرشماری به خاطر کاهش یا قطع کود یا نهاده های یارانه ای آنها است.
سرشماری کشاورزی از ۱۲ آبان شروع شده و تا ۲۵ آذرماه ادامه خواهد داشت.