به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نادر کریمیان سردشتی، رئیس هیات مدیره انجمن همگرایی مواریث تمدن ایرانی در نشست بین‌المللی «کتاب، سفیر بی‌مرز» که همراه با آئین رونمایی و معرفی کتاب‌های جمعی از اهل قلم منطقه اکو چهارشنبه ۷ آذرماه ۱۴۰۳ برگزار شد، گفت: موضوع بسیار مهم نسبت کتاب و تمدن در طول تاریخ است. چه در بین‌النهرین، چه مصر، چه ایران و چه در شرق هند و هر جا که خط و کتابت وجود داشته، در آنجا تمدن آفریده شده است.
وی افزود: از گذشته دور حوزه‌های تمدنی اساساً با خط و کتابت شروع شده و تمدن را با پیدایش خط و کتابت رقم زدند. این نکته بسیار مهمی است زیرا نشان می‌دهد که این پدیده و صاحبان خط و کتابت پیشینه پربار و بر علمی و فرهنگی را تجربه کرده‌اند.
کریمیان سردشتی بیان کرد: تمدن سومر چه به شیوه شکل‌نگاری یعنی اشکال موجودات و چه به شیوه اندیشه‌نگاری نشان می‌دهد که این اقوام پیشتاز تمدن بشری بودند. تمدن از مصر به شام، اردن، لبنان و از آنجا به میان‌رودان و ایران و هندوستان و شرق دور کشیده می‌شود. البته سیر تطور الفبا و خطوطشان متفاوت است ولی نشان می‌دهد ملل متمدنی هستند که تمدنشان را بر اساس روزگار خودشان ثبت کرده‌اند.
وی در ادامه گفت: در اواخر سلسله هخامنشی خط و زبان آکدی بابلی و چه آکدی آشوری زبان‌های بین‌المللی بودند و کتیبه‌هایشان همه جا پراکنده است. بعد از آن دوره آرامی است که از حوزه دمشق و شام ظهور کرد. این زبان، زبان دیپلماسی است. در دوره‌های هخامنشی، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان چنین بوده است.
رئیس هیات مدیره انجمن همگرایی مواریث تمدن ایرانی افزود: چون این زبان تولیدات علم زیادی داشته است، تا ظهور اسلام ادامه می‌یابد. دوره بعد زبان‌های بین‌المللی است. آکدی آرامی و عربی زبان بین‌المللی بودند. تا زمانی که زبان انگلیسی جای این زبان‌ها را گرفت. در دوره اسلامی نیز وقتی زبان عربی ظهور می‌کند، همین نقش را بازی می‌کند و همه جا رایج می‌شود. تا جایی که امروزه بیشترین نسخه‌های خطی به زبان عربی است.
کریمیان سردشتی بیان کرد: از ترکیه، ایران، هندوستان، پاکستان و… میراث پربار و بری برجای مانده که هنوز یک سوم آن نیز منتشر نشده است. نزدیک به هفت میلیون نسخه خطی ایران نشان می‌دهد که بخش بزرگی از این میراث نگه داشته شده است. من در پژوهشی که برای کتاب «تاریخ کتابخانه‌های مساجد ایران» انجام دادم، یاقوت حموی می‌گوید در کتابخانه عزیزیه مسجد جامع مرو دوازده هزار نسخه خطی موجود است. دقت داشته باشید که این تعداد نسخه فقط در یک مسجد است و مسجد کمالیه نیز بر همین منوال بود. بسیاری از این کتاب‌ها طعمه آتش و آتش‌سوزی شدند و این گنجینه‌های بشری نابود شده است.
وی گفت: اینکه ایرانیان در عرصه کتاب سرآمد همه جهانیان بودند، شکی نیست. شصت درصد از تالیفات ترکی، فارسی و عربی توسط ایرانیان نوشته شده است. فقط ادبیات عرب نزدیک به ۳۰ عنوان کتاب مرجع دارد. امثال حافظ تربیت شده مکتب زمخشری هستند. ملتی که کتاب نخواند و تولید کتاب نداشته باشد از شاخصه‌های عقب‌ماندگی است. امیدوارم رنسانس فرهنگی در ایران اتفاق بیفتد.
کتاب دروازه‌ای به سوی همگرایی انسان‌هاست
همچنین احسان‌الله شکراللهی، مدیر انتشارات کتابخانه مجلس نیز در این نشست گفت: کتاب دروازه‌ای به سوی همگرایی انسان‌هاست. یکی از دلایل عمده جنگ‌ها، جدل‌ها، خصومت‌ها و کینه‌ورزی‌ها به این برمی‌گردد که ما ملت‌ها از هم خبر نداریم. اگر ما ملت‌ها همدیگر را بشناسیم، مشکلات برطرف خواهد شد.
وی افزود: در قرآن کریم آمده است که ما مردم باید همدیگر را بشناسیم و عدم شناخت هزار مشکل به وجود می‌آورد. باید بتوانیم از زاویه‌های مختلف به یک موضوع نگاه کنیم تا اختلاف نظر به وجود نیاید. منظر مهم است. همگی قصه فیل در خانه تاریک مولوی را به یاد داریم. مشکل از آنجایی به وجود آمد که نور نبود. کتاب روشنگر است. کتاب شمع آگاهی و شناخت را به دست ما انسان‌ها می‌دهد. البته که باید در انتخاب کتاب دقت کنیم و کتاب‌های خوب بخوانیم. کتاب‌هایی را بخوانیم که با هدف درست تالیف و ترجمه شده است.
شکراللهی بیان کرد: هلن کلر می‌گوید؛ نتیجه آموزش شناخت است. آموزش با کیفیت هلن کلر را به جایگاه بالایی رسانید. اگر جامعه‌ای می‌خواهد کر و کور نباشد، باید در آن جامعه کتاب ارزشمند باشد.
تعالی فرهنگی بر تعالی همگرایی اثرگذار است
همچنین احمد ضیاء رفعت، شاعر و استاد دانشگاه کابل نیز در این مراسم گفت: فرزانگان فرجاوند، اندیشه‌ورزان گرانسنگ، خانم‌ها و آقایان عصر شما بخیر. خوشحال هستم که به بهانه رونمایی کتابم «همرنگ خودت باش» افتخار حضور در این جمع را دارم. بی هیچ تردید تعالی فرهنگی بر تعالی همگرایی اثرگذار است.
وی افزود: فرهنگ دارای مقوله‌های متنوع است و از این میان بر دو مقوله فرهنگی هنر و ادبیات تمرکز می‌کنیم. می‌دانیم هنر و ادبیات از خصیصه‌های عمده آنها است که مرز نمی‌شناسد. اینها ارزش‌های مشترک بشری هستند. تعالی فرهنگی در ترویج ارزش‌های مشترک نقش دارند.
احمد ضیاء رفعت بیان کرد: توجه به هنر و ادبیات دست‌کم در کشورهای عضو اکو می‌تواند در راستای همگرایی و تعمیق این پدیده اثرگذار باشد. هر قدر ما بتوانیم تجربه‌های همدیگر را با هم در میان بگذاریم و از کارکردهای همدیگر آگاه شویم، می‌توانیم عرصه هنر و ادبیات خود را رشد بدهیم. در واقع با تعالی رشد هنر و ادبیات در دیپلماسی فرهنگی در جهان نقش بازی کنیم که بسیار مهم است.
وی گفت: در این لحظه جهان به گونه وحشتناکی گرفتار واگرایی خطرناکی شده است. برای اینکه به امنیت پایدار دست پیدا کنیم و در سعادت خود کاری کرده باشیم، یکی از این روش‌ها تاکید بر گسترش سازمان‌های منطقه‌ای است که اکو یکی از آنهاست.
کتاب سفیر صلح و دوستی است
همچنین علی صادق‌زاده وایقان، نویسنده و پژوهشگر در حوزه اسناد تاریخی و نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این مراسم گفت: کتاب بهترین، جامع‌ترین و نافذترین رسانه و ابزار برای ثبت و ضبط صلح و دوستی است. انسان‌ها در طول زندگی با کتاب انس می‌گیرند و در پایان زندگی نیز با کتاب آسمانی آرامش می‌گیرند.
وی افزود: کتاب غیر قابل تحریم است. ده عنوان کتاب به زبان‌های متعدد ترجمه شده و نقش مهمی دارد. از جمله این کتاب‌ها می‌توان به چهارمقاله نظامی عروضی، التفهیم ابوریحان بیرونی، شاهنامه ابوالقاسم فردوسی، تجدید بنای اندیشه دینی در اسلام از اقبال لاهوری، دیوان رودکی، دیوان مختومقلی و مثنوی معنوی اشاره کرد.
علی صادق‌زاده وایقان بیان کرد: مرزهای جغرافیایی، زبانی و موضوعی در دنیای کتاب مفهوم ندارد. کتاب سفیر صلح و دوستی است و دوست خوب همه انسان‌های روی زمین است.
همچنین کودکان عضو بنیاد فردوسی به سرپرستی یاسر موحدفر در این مراسم به اجرای نقالی پرداختند.
∎