به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در نهایت پس از گذشت ۵۵ روز از آغاز حملات رژیم اسرائیل به لبنان، روز سه شنبه توافق آتش بس میان حزب الله لبنان و رژیم صهیونیستی محقق شد و در پی این اتفاق، صحنه‌های شادی آفرین بازگشت ساکنان جنوب لبنان به خانه‌هایشان که به دلیل بمباران‌های اسرائیل این منطقه را ترک کرده بودند، رقم خورد.
این در حالی است که دو ماه قبل، حزب الله لبنان با ضربات بسیار سنگینی از جمله انفجار غیرانسانی پیجرها و مجروحیت هزاران نفر از نیروهای حزب الله و ترور فرماندهان ارشدش مواجه شد و اندکی بعد محور و فرمانده افسانه‌ای مقاومت، یعنی سید حسن نصرالله و جانشین وی سید هاشم صفی‌الدین را در اثر حمله صهیونیست‌ها از دست داد اما با این وجود، به ایستادگی خود ادامه داد و در شرایطی که دشمنان برای فروپاشی حزب الله لحظه شماری می‌کردند، حملات سنگین خود به اسرائیل را از سر گرفت و دشمن را در عملیات نظامی زمینی در خاک لبنان، ناکام گذاشت. حزب الله در دو ماه گذشته حملات موشکی خود به سرزمین‌های اشغالی را در دستورکار قرار داد و در جنوب لبنان نیز خسارت‌های فراوانی به ارتش رژیم صهیونیستی وارد کرد، تا آنجا که روزی بدون اخبار حملات حزب الله به تجمعات نظامیان صهیونیست سپری نمی‌شد.
از سوی دیگر صهیونیست‌ها که در آغاز حمله به لبنان از نابودی حزب الله و تغییر معادلات صحبت می‌کردند و در روزهای اخیر به دنبال طرح خلع سلاح حزب الله از طریق مذاکرات آتش بس بودند، به هیچیک از اهداف خود نرسیدند و نه تنها در نابودی حزب الله ناکام ماندند؛ نتوانستند برای تأمین امنیت بازگشت آوارگان به شهرک‌های شمالی نیز منطقه‌ای حائل در جنوب لبنان ایجاد کنند. به همین دلیل نفتالی بنت دیروز درباره آتش‌بس گفت این آتش‌بس یک شکست تمام عیار برای اسرائیل است. همچنین طبق نظرسنجی کانال ۱۳ رژیم صهیونیستی، ۷۴ درصد غاصبان سرزمین‌های اشغالی اعلام کردند اسرائیل در اهداف حمله به لبنان ناکام ماند و نتانیاهو نیز اعلام کرد آتش‌بس با لبنان انتخاب بین بد و بدتر بود. به عبارتی او نیز تلویحاً پذیرفت نتوانست در رسیدن به اهداف جنگ علیه لبنان موفق شود.
حالا مطابق این توافق که با میانجی‌گری فرانسه و آمریکا تهیه شد، قرار است که تا ۶۰ روز آینده آتش بس برقرار باشد و در حالی که حزب الله از عملیات نظامی علیه اسرائیل اجتناب می‌کند، اسرائیل نیز هیچ گونه عملیات یا اقدام نظامی علیه اهداف و مواضع لبنانی، از جمله غیرنظامیان یا اهداف دولتی در زمین، دریا یا آسمان لبنان انجام نخواهد داد. همچنین قرار است کمیته‌ای با توافق اسرائیل و لبنان برای نظارت و کمک به اجرای این تعهدات تشکیل شود و سپس هردو طرف گزارش هرگونه تخلف از این تعهدات را به این کمیته و نیروهای موقت سازمان ملل متحد در لبنان (یونیفل) ارائه خواهند داد. علاوه بر این لبنان نیروهای امنیتی رسمی و ارتش خود را در امتداد همه مرزها، گذرگاه‌ها و خطوط تعیین‌شده در منطقه جنوبی مستقر خواهد کرد و اسرائیل طی ۶۰ روز به تدریج به جنوب «خط آبی» (خط حائل بین مرزهای دو طرف) عقب‌نشینی خواهد کرد.
در همین راستا فرایند دستیابی به این توافق، بررسی دقیق‌تر برخی از مفاد مندرج در آن و آینده تحولات منطقه، موضوعی بود که در خصوص آن با محمدعلی حسن‌نیا، کارشناس مسائل منطقه و سیاست خارجی به گفت‌وگو نشستیم.
در نهایت شاهد بودیم که از صبح روز سه شنبه توافق آتش بس میان حزب الله لبنان و اسرائیل برقرار شد، از نظر شما چه عواملی دو طرف را به سمت این آتش بس سوق داد؟
حسن نیا: نبردی که روز گذشته به واسطه آتش بس میان حزب الله و اسرائیل متوقف شد، تقریباً ۱۴ ماه به طول کشید. از ابتدای نبرد، حزب الله لبنان اعلام کرد که ورودش به جنگ به این علت است که آتش بسی در غزه اتفاق بیفتد و جنایت‌های اسرائیل در غزه متوقف شود، اما تقریباً در سه ماه گذشته پس از ترور سیدحسن نصرالله و هاشم صفی‌الدین کمی نشان می‌داد تحولات به این سمت می‌رود که حزب الله اندکی از این موضوع کوتاه آمده است و نمونه آن سخرانی شیخ نعیم قاسم بود که اعلام کرد حزب الله دو شرط برای آتش بس دارد، اول آتش بس و پایان جنگ در لبنان و دوم موضوع سیادت و حفظ حریم لبنان بود. همین سخنان نشان می‌داد که حزب الله کمی از ماجرای پیوند جنگ غزه و لبنان کوتاه آمده است.
از سوی دیگر اسرائیلی‌ها نیز بعد از ماجرای مجدل الشمس به این سمت رفتند که بتوانند زیرساخت‌های حزب الله از نظر سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی، لجستیکی و نظامی را مورد هدف قرار بدهند یا به قول معروف دولت حزب الله را که تشکیلات بسیار منسجمی دارد از بین ببرند یا در مرحله بعدی بتوانند حزب الله را خلع سلاح کنند و از جنوب لبنان تا پشت خط لیتانی عقب برانند. اما شاهد بودیم که اسرائیلی‌ها با پذیرش قطعنامه ۱۷۰۱ و توافقی که آمریکایی‌ها به نمایندگی‌شان انجام دادند، کمی از آن صحبت‌هایی که نتانیاهو می‌کرد و می‌گفت می‌خواهیم نظم جدیدی به راه بیندازیم و تا خلع سلاح و نابودی حزب الله کوتاه نمی‌آییم عقب نشینی کردند. بنابراین دو طرف درگیر، در این توافق آتش بس که مبنای آن همان توافق ۱۷۰۱ در سال ۲۰۰۶ است کوتاه آمدند، زیرا جنگ در لبنان برای هردو طرف بسیار دردناک بود و هردو طرف بیشترین ضربات را به یکدیگر وارد کردند و ترور فرماندهان ارشد حزب الله نشان می‌داد این جنگ، نبرد بسیار سختی خواهد بود، یعنی هردو طرف به این رسیدند که باید آتش بس برقرار شود.
از سوی دیگر اسرائیلی‌ها جنگ در غزه را از نظر نظامی تقریباً تمام شده می‌دانند و وارد درگیری‌های امنیتی در غزه شده‌اند؛ به همین علت می‌خواهند آتش بس در شمال برقرار شود تا بتوانند آن صهیونیست‌های آواره ای را که در شمال اراضی اشغال ساکن بودند، برگردانند. تنها تفاوتی که آتش بس فعلی با سال ۲۰۰۶ دارد این است که همان قطعنامه ۱۷۰۱ است اما دو نکته در آن وجود دارد، اول آنکه یک هیئت نظارت به رهبری آمریکا و فرانسه برای نظارت بر حسن توافق و انجام آتش بس تشکیل خواهد شد و دومین مورد این است که آمریکا یک تعهد کتبی از سمت خودش به اسرائیل داده مبنی بر اینکه هرزمان شما حملات یا سلاحی از سمت حزب الله لبنان دیدید می‌توانید به آنها پاسخ بدهید.
با توجه به آنچه گفتید می‌توان نتیجه گرفت که حزب الله در این جنگ شکست نخورده است؟
حسن نیا: بله من معتقدم حزب الله علیرغم هزینه‌های سنگینی که در این جنگ متحمل شده، شکست نخورده است؛ زیرا نتانیاهو و گالانت به دنبال خلع سلاح کامل حزب بودند و حتی رئیس ارتش گفته بود تا تمام تجهیزاتشان را نابود نکنیم، جنگ تمام نمی‌شود، اما بعد از ترور سید حسن نصرالله به گفته اندیشکده آلما، میزان حملات حزب الله ۶۰ درصد افزایش یافته است و این یعنی توان تسلیحاتی حزب الله همچنان بالاست. دومین مورد این است که هدف برقراری نظم جدید در لبنان و نابودی حزب الله محقق نشد، حتی «سمیر جعجع» نشستی با عنوان «لقاء مهراب» برگزار کرد که در آن خواستار اجرای قطعنامه ۱۵۵۹ و خلع سلاح حزب الله شدند اما این ماجرا رخ نداد و نتوانستند حزب الله را از معادلات لبنان حذف کنند.
موضوع دیگر عمق اهداف حمله حزب الله است که طبق اعلام اندیشکده آلما اسرائیل، تعداد حملات موشکی و پهپادی از لبنان در طول تاریخ اسرائیل بی سابقه بوده است و بخشی از بازدارندگی پدافندی و هوایی اسرائیل با صدمات جدی روبرو شد، به طوری که تایمز اسرائیل نوشت سربازان ذخیره اسرائیل در شمال خسته شده‌اند
در خصوص انفکاک جنگ حزب الله از غزه نیز این مهمترین عقب نشینی حزب الله است اما نکته اصلی این است که آتش بس در ۶۰ روز محدود است و العهد لبنان در این خصوص نوشته که حزب الله با این شرط که در دو ماه آینده جنگ در غزه پایان یابد، به صورت موقتی از شرط آتش بس در غزه کوتاه آمده است، بنابراین در مجموع من معتقد هستم که حزب الله در این جنگ شکست نخورده است.
به نظر شما مهمترین عاملی که نتانیاهو را به پذیرش آتش بس سوق داد چه بود؟ آیا این تحولات میدان و آتش سنگین حزب الله بر سر اسرائیل نبود که موجب شد نتانیاهو از مواضعش کوتاه بیاید؟
حسن نیا: چند روایت در خصوص این موضوع وجود دارد، اول اینکه در درون خود اسرائیل ما می‌توانیم چند مورد را ببینیم، اولین مورد این است که آن حمله زمینی که اسرائیل قصد داشت انجام بدهد تا بتواند تحرکی را در میدان نظامی ایجاد کند و از طریق آن تحول بتواند معادلات را تغییر بدهد و در مذاکرات امتیاز بیشتری بگیرد، امکان پذیر نشد و در میدان نظامی زمینی نتوانست به خواسته‌هایش برسد. دومین دلیل فشار داخلی زیادی است که بر اسرائیلی‌ها وارد شده، زیرا اسرائیلی‌ها مطابق نظرسنجی‌های خودشان به دنبال آن نظم جدیدی که نتانیاهو از آن صحبت می‌کرد نبودند و خواسته اصلی شهرک‌نشینان و آوارگان صهیونیست دو چیز بود: اول اینکه به خانه‌هایشان برگردند و دوم اینکه امنیتشان تأمین شود. یعنی دنبال رؤیا پردازی‌های نتانیاهو و ورود به جبهه‌های جدید جنگ نبودند. در نهایت این فشار به نتانیاهو وارد شد و زمانی که کابینه اسرائیل تشکیل شد جز یک نفر که چهره بسیار تندرویی است و شعبان بی مخ اسرائیلی‌ها محسوب می‌شود، همه رأی مثبت به آتش بس دادند و حتی وزیر دارایی اسرائیل که چهره‌ی تندرویی است نیز به پایان جنگ رأی دا. باید بدانیم که اسرائیل به دنبال یک جنگ تمام عیار و مشابه غزه در لبنان نبود، چراکه می‌دانست آن مساحت و جغرافیا و تمام مسائلی که در غزه هست، در لبنان وجود ندارد و جنگ اسرائیل در لبنان مانند غزه، در خصوص بقا نبود. درنهایت این موارد اسرائیل را به سمت پذیرش توافق کشاند، اگرچه آنها به دنبال این بودند که در این توافق بتواند امتیازاتی را از آمریکایی‌ها یا لبنانی‌ها کسب کنند.
شما پیش از این در مصاحبه‌ای گفته بودید که اسرائیلی‌ها به دنبال ایجاد یک ائتلاف شبه ناتو با حضور نیروهای آمریکایی در لبنان هستند، آیا این هدف محقق شده است؟
حسن نیا: ناتو یک اصطلاح نظامی است که هر جا یک ائتلاف نظامی شکل می‌گیرد از آن استفاده می‌شود و درواقع اسرائیل به دنبال تشکیل ائتلافی بود که غربی‌ها بتوانند آن را مدیریت کنند، ناتو چیزی است که آمریکا در اروپا به وجود آورده تا بتواند در آنجا مدیریت نظامی کند و حالا همین مسئله در لبنان هست و هدف این است که یک سازوکار اجرایی نظامی در لبنان داشته باشند. در توافق آتش بس هم سعی کرده‌اند این موضوع را بگنجانند و مطابق توافق، آمریکا به همراه فرانسه به عنوان ناظران اجرای سازوکار آتش بس قطعنامه ۱۷۰۱ شناخته شدند. این قطعنامه سه بخش دارد: ارتش لبنان، نیروهای یونیفل و ارتش رژیم صهیونیستی. فرانسه از قدیم در لبنان حضور و سیادت داشته و حتی از تعبیر مادر مهربان در مورد فرانسه استفاده می‌کنند اما آمریکایی‌ها هم می‌خواستند حضور داشته باشند که خودشان را هم گنجاندند. البته آمریکا گفته است ما در لبنان حضور نظامی نخواهیم داشت اما همین حقی که به خودشان در این توافق به عنوان ناظر و تضمین دهنده کتبی به اسرائیل و دولت لبنان داده‌اند نشان می‌دهد که دنبال یک سازوکار اجرایی هستند تا بتوانند در مسائل نظامی و اجرایی لبنان نفوذ کنند و این نکته بسیار مهمی است و انتظار می‌رود در ماه‌ها آتی شاهد دخالت‌های زیاد آمریکایی‌ها در مسائل لبنان باشیم.
به ویژه اینکه در حال حاضر بحث انتخاب رئیس جمهور نیز در لبنان مطرح است و نبیه بری نیز در سخنرانی پس از آتش بس به آن اشاره کرد.
حسن نیا: بله دقیقاً. روز سه شنبه ساعت ۱۰ صبح اعلام کردند که آتش بس برقرار شده و تا ساعت ۶ عصر دیدیم که ۹ هزار نفر از نیروهای ارتش لبنان به نزدیکی جنوب رسیده بودند. اینها تا قبل از حمله اسرائیل کجا بودند؟ همه عقب نشینی کرده بودند اما اینکه بلافاصله این حجم از نفرات به سمت جنوب گسیل شدند این نشان می‌دهد که از چند روز قبل از این موضوع اطلاع داشتند و آمریکایی‌ها و ارتش لبنان این آمادگی را داشتند که به مناطق جنوب ورود کنند و همین الان می‌بینیم که دسته‌ای از نیروهای ارتش لبنان به مرزهای بین‌المللی رسیدند. از سوی دیگر آقای «جوزف اون» رابطه بسیار خوبی با آمریکایی‌ها و متحدان آنها در منطقه یعنی قطر و عربستان و همچنین فرانسه دارد. همین سبب شده او به یکی از گزینه‌های اولویت دار آمریکا و کشورهایی مانند قطر و عربستان برای ریاست جمهوری در لبنان تبدیل شود و قطعاً آمریکایی‌ها در ماه‌های آینده تلاش می‌کنند تا گزینه مطلوب خودشان را به ریاست جمهوری برسانند؛ زیرا رئیس جمهور در لبنان اهمیت زیادی دارد و فرمانده کل قوا است و وزیر دفاع زیر نظر اوست و آن تغییر معادله‌ای که دنبال آن بودند را با همین مسئله جلو خواهند برد.
یعنی در حال حاضر نتوانستند به این تغییر معادله برسند اما این برنامه را همچنان دنبال می‌کنند.
حسن نیا: بله زیرا تغییر معادله به صورت تدریجی رخ می‌دهد نه ناگهانی. شما می‌بینید که کارهایی که در فرودگاه لبنان انجام می‌دهند و تغییراتی که در مناصب امنیتی لبنان از دو سال قبل انجام شده همگی در همین راستا است و با انتخاب رئیس جمهور پازل این تغییرات تکمیل خواهد شد زیرا با انتخاب رئیس جمهور، نخست وزیر هم باید انتخاب شود. اگر نخست وزیر چهره معتدلی بود حزب الله می‌پذیرفت اما اگر چهره‌ای مانند «فواد سنیوره» روی کار بیاید رفتار بسیار تندی با حزب الله خواهد داشت.
هوکاشتاین نماینده آمریکا در این مذاکرات گفته بود که به دنبال این هستند این آتش بس دائمی باشد، چقدر این امر را محتمل میدانید؟
حسن نیا: فعلاً باید ۶۰ روز از این آتش بس بگذرد و همانطور که اشاره کردم معتقد هستم که حزب الله لبنان غزه را تنها نگذاشته است، از شرط اصلی خودش برای اتمام جنگ غزه عقب نشینی کرده اما غزه را تنها نگذاشته است، این دو با هم یکسان نیستند. ۶۰ روز زمان آتش بس کوتاه مدت است و پس از آن مطابق سازوکارهایی این آتش بس طولانی مدت می‌شود. به نظر من در این ۶۰ روز گروه‌های مقاومت و ایران فشار خواهند آورد که در غزه نیز جنگ تمام شود. به نظر من اگر در این مدت دوماه جنگ غزه تمام نشود شاهد یک درگیری و برخوردی میان حزب الله لبنان و اسرائیل خواهیم بود.
∎