همشهری آنلاین - مریم سرخوش: مطالعات پژوهشگران از ارتباط چاقی و کاهش ضریب هوشی، به ویژه در میان کودکان در سن مدرسه خبر می‌دهد.
دکتر روح‌الله صدیق، متخصص روانپزشکی هم دیروز با اشاره به انجام ۵۱ مقاله درباره ارتباط چاقی در بچه‌های زیر سن بلوغ، به ویژه دوران ابتدایی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «این بررسی‌ها نشان داده که چاقی باعث کاهش هوش(IQ) به مقدار ۵.۲۶ تا ۷.۴۴ پوینت می‌شود که مشابه تبدیل بنز به پراید است و عدد بسیار بزرگی برای هوش به شمار می‌رود.»
البته کارشناسان تاکید می‌کنند که این رابطه پیچیده و تحت تأثیر عوامل متعددی است و همه کودکان چاق هم ضریب هوشی پایین‌تر را تجربه نمی‌کنند اما به طور کلی عوامل مرتبط با چاقی مانند التهاب، تغذیه نامناسب و اختلال در خواب می‌توانند بر عملکرد شناختی کودکان از جمله ضریب هوشی آنها تأثیر بگذارد.
در ایران هم وضعیت چاقی جامعه ایرانی و حتی کودکان مطلوب نیست. آخرین مطالعه انجام شده در کشور درباره چاقی کودکان (۱۳۹۷) نشان داد که کودکان زیر ۵ سال، ۸ درصد، گروه سنی ۹ تا ۵ سال ۱۳.۱ درصد پسران و ۹.۸ درصد دختران، گروه سنی ۱۰ تا ۱۹ سال، ۹.۳ درصد پسران و ۸.۱ درصد دختران چاق هستند. این در حالی است که روند چاقی از آن سال تاکنون افزایش داشته و آمارهای رسمی در ۱۴۰۲ اعلام کرد که ۳۴درصد دختران و ۳۱درصد پسران دانش‌آموز در ایران با چالش چاقی روبه‌رو هستند. به همین دلیل پرداختن به این عوامل زودهنگام از طریق تغییرات سبک زندگی سالم و مداخلات می‌تواند نتایج جسمی و شناختی را بهبود دهد.
بررسی ۲ مقاله در مجله جهانی چاقی تحت عنوان بررسی چاقی (Obesity Reviews) و وب‌سایت JAMA Pediatrics چند فاکتور اثرگذار چاقی بر کاهش هوش را مطرح می‌کند که در ادامه می‌خوانید.
مکانیسم‌های بیولوژیکی
چاقی اغلب باعث التهاب مزمن با درجه پایین می‌شود که می‌تواند بر سلامت مغز و رشد شناختی تأثیر بگذارد.
چاقی با مقاومت به انسولین هم مرتبط است که می‌تواند متابولیسم گلوکز در مغز را مختل کند. مغز برای انرژی به گلوکز متکی است، بنابراین اختلال در این فرآیند می‌تواند عملکرد شناختی را مختل کند.
چاقی بر سطوح هورمون‌هایی مانند لپتین و گرلین تأثیر می‌گذارد که در عملکردهای مغز مانند حافظه و یادگیری نقش دارند.
عوامل روانی اجتماعی
کودکان چاق ممکن است با انگ قلدری مواجه شوند یا به دلیل شرم از اضافه وزن خود را از مشارکت‌های اجتماعی محروم کنند. این مساله می‌تواند بر سلامت روان و تمرکز شناختی آنها تأثیر بگذارد.
کودکان چاق عمدتا فعالیت بدنی کمتری دارند و مطالعات نشان داده که تحرک مناسب برای سلامت مغز و رشد شناختی مهم است.
بیشتر بخوانید
آیا بچه من بیش از حد لاغر است؟
اگر کودک سالم می خواهید؛ ۱۰۰۰ روز اول زندگی اش به او قند ندهید
نوشابه گازدار بلای جان کودکان
چرا میل به خوردن شیرینی در کودکان بیشتر است
عوامل تغذیه‌ای
کودکان چاق، رژیم‌های غذایی نامناسب سرشار از غذاهای فرآوری شده و قند دارند که فاقد مواد مغذی ضروری مانند اسیدهای چرب امگا ۳، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. این مواد مغذی برای رشد و عملکرد مغز بسیار مهم هستند.
اختلالات خواب
چاقی می‌تواند الگوهای خواب کودکان را مختل کند. خواب ضعیف باعث اختلال در عملکردهای شناختی مانند حافظه، توجه و حل مسئله می‌شود.
ساختار و عملکرد مغز
برخی مطالعات تصویربرداری عصبی نشان داده‌اند که چاقی در کودکان با تغییرات در نواحی مغز مانند قشر جلوی مغز که مسئول تصمیم‌گیری، حل مسئله و کنترل تکانه است، ارتباط دارد.
***
مراقبت از وزن کودکان، از مهمترین روش‌های پیشگیری از مشکلات آینده به دلیل کاهش هوش این گروه سنی است، چراکه با گذشت زمان نمی‌توان اقدام زیادی برای آنها انجام داد. این در حالی است که شیوع چاقی در گروه سنی زیر ۱۸ سال، از ۱۰درصد در سال ۲۰۱۴ به ۲۰درصد در سال ۲۰۲۳ رسیده و ادامه این روند با کاهش میانگین هوش جمعیت تبعات غیرقابل جبرانی به همراه خواهد داشت.