این سوالی است که احتمالا برای دورانی طولانی مطرح بوده و دولت‌ها و تصمیم‌گیران مختلف تلاش کرده‌اند برای آن پاسخی پیدا کنند اما آنچه که اهمیت دارد این است که برخی سیاست‌های غلط یا رویکردهایی که متناسب با واقعیت‌های فضای اقتصادی ایران نیست، سرمایه گذاران را با چالش‌هایی مواجه کرده است، موضوعی که سالار تحویلدار – مدیر توسعه کسب و کار تتر لند – در گفت و گو با دنیای اقتصاد بر آن تاکید می‌کند.
به نظر می‌رسد نرخ‌های بهره بالا نه تنها به محدودیت‌های مالی برای کسبوکارها منجر شده، بلکه بر انگیزه‌ی آنها برای توسعه هم تأثیر گذاشته است. آیا این درست است که این نرخ بهره بالا، بسیاری را از ریسک توسعه منصرف کرده و بیشتر افراد را به سمت سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک هدایت کرده است؟ تامین مالی در چنین وضعیتی به چه شکل صورت می‌گیرد؟
بله، کاملاً درست است. در حال حاضر با وضعیتی پیچیده مواجه هستیم. از یک سو، نرخ‌های بهره بالا به عنوان یکی از ابزارهای سیاست پولی برای کنترل تورم در نظر گرفته می‌شود؛ تئوریکاً این افزایش نرخ بهره می‌تواند با کاهش تقاضا و محدود کردن اعتباردهی، رشد نقدینگی را کاهش دهد و تورم را کنترل کند. اما در عمل، این ابزار در اقتصاد ما کارآیی چندانی نداشته و به جای آن، به فشار بیشتری بر کسبوکارها و افزایش رکود منجر شده است.
زمانی که نرخ بهره به این حد بالا می‌رود و بازدهی‌های بیش از ۳۰ تا ۴۰ درصد برای سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک فراهم می‌شود، بسیاری از افراد و کسبوکارها دیگر انگیزه‌ای برای پذیرش ریسک‌های توسعه و تولید ندارند. این مسئله به‌طور مستقیم به رکود دامن می‌زند. کسبوکارها و سرمایه‌گذاران به جای آنکه به سمت توسعه، تولید و ایجاد ارزش افزوده حرکت کنند، منابع خود را به این نوع سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک سوق می‌دهند.
این وضعیت به نوعی چرخه‌ی معیوب ایجاد کرده است؛ از یک طرف، نرخ‌های بهره بالا باعث شده تا سرمایه‌گذاری در بخش تولید و توسعه کسبوکارها کمتر شود، چون بازدهی این نوع سرمایه‌گذاری‌ها اغلب به اندازه سرمایه‌گذاری‌های بدون ریسک نیست و با ریسک بیشتری همراه است. از طرف دیگر، این خود به رکود اقتصادی بیشتر دامن می‌زند، چرا که بدون سرمایه‌گذاری جدید و توسعه، امکان اشتغال‌زایی، تولید و تقویت تقاضا در بازار فراهم نمی‌شود.
به زبان ساده، وقتی کسبوکارها می‌توانند با سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک به بازدهی بالا برسند، کمتر به سمت فعالیت‌های توسعه‌ای و ریسک‌پذیری متمایل می‌شوند. این مسئله به ویژه در شرایط فعلی اقتصادی، که فشارهای تورمی و رکودی همزمان وجود دارد، مانع بزرگی بر سر راه رشد اقتصادی کشور ایجاد کرده و از پویایی کسبوکارها کاسته است. به‌علاوه، هزینه‌ی تامین مالی برای کسبوکارها به شدت افزایش پیدا کرده و دریافت وام یا تسهیلات بانکی برای بسیاری از بنگاه‌ها عملاً غیرممکن شده است. این شرایط باعث شده است که بسیاری از پروژه‌های توسعه‌ای متوقف شوند و رکود اقتصادی به‌طور جدی‌تر بر بازار تاثیر بگذارد.
با توجه به شرایط دشوار اقتصادی که کسبوکارها در آن قرار دارند، به نظر شما چه اقداماتی می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند؟ از دیدگاه کسب‌وکار چه راهکارهایی قابل اجراست؟
قطعاً کسبوکارها می‌توانند با اتخاذ استراتژی‌های داخلی و نوآورانه تا حدی به مقابله با این چالش‌ها بپردازند. اولین گام، تمرکز بر بهبود بهره‌وری و مدیریت هزینه‌ها است. این یعنی کاهش هزینه‌های غیرضروری، شناسایی و بهینه‌سازی فرآیندهای کاری و به کارگیری فناوری‌های نوین که می‌تواند بهره‌وری را افزایش داده و هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهد.
علاوه بر آن، تنوع‌بخشی به محصولات و خدمات بسیار مؤثر است. با ارائه محصولات و خدمات متنوع، کسبوکارها می‌توانند مشتریان بیشتری جذب کنند و از کاهش تقاضا برای یک محصول خاص در امان بمانند. همچنین، بهبود کیفیت و تمرکز بر نیازهای مشتریان می‌تواند به حفظ وفاداری مشتری و تقویت بازار در این شرایط کمک کند.
چگونه می‌توانند درآمدهای خود را افزایش دهند یا کاهش ریسک را مدیریت کنند؟
تمرکز بر توسعه بازارهای جدید یا حتی صادرات می‌تواند راهی برای افزایش درآمد و کاهش وابستگی به بازار داخلی باشد. به‌علاوه، استفاده از مدل‌های مشارکت و همکاری با سایر کسبوکارها نیز می‌تواند به اشتراک منابع و کاهش هزینه‌ها کمک کند. به عنوان مثال، همکاری‌های مشترک در تأمین مواد اولیه، زیرساخت، زنجیره تأمین و غیره می‌تواند هزینه‌ها را پایین بیاورد.
همچنین، کسبوکارها باید در این شرایط به بازاریابی هوشمندانه‌تر و استفاده از ابزارهای دیجیتال بپردازند. استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های آنلاین به کاهش هزینه‌های تبلیغات و دسترسی به مخاطبان گسترده‌تر کمک می‌کند. در واقع، سرمایه‌گذاری در بازاریابی دیجیتال و تقویت حضور آنلاین در شرایط فعلی بسیار حیاتی است.
آیا این تغییرات نیازمند رویکردی خاص در مدیریت و رهبری هم هستند؟
قطعاً. مدیریت در این شرایط باید چابک و انعطاف‌پذیر باشد. مدیران باید به طور پیوسته بازار را رصد کرده و از اطلاعات برای اتخاذ تصمیم‌های سریع و دقیق بهره بگیرند. همچنین، تیم‌ها باید به شکلی تشکیل شوند که بتوانند در برابر تغییرات سریع واکنش نشان دهند. تمرکز بر آموزش و توسعه نیروی انسانی، ایجاد تیم‌های خلاق و توانمندسازی کارکنان نیز برای عبور از این دوره چالش‌برانگیز ضروری است.
آیا پیامی برای سایر کسب‌وکارهایی که با این چالش‌ها روبرو هستند دارید؟
پیشنهاد من این است که کسبوکارها با روحیه‌ای مثبت و رویکردی نوآورانه به این چالش‌ها نگاه کنند. این دوره شاید فرصت‌های جدیدی را برای بازنگری و بهینه‌سازی فرآیندها فراهم کند و به رشد بلندمدت منجر شود.
از مدل‌های کسب‌وکاری که روی آنها کار می‌کنید، بگویید. تا جایی که مطلع هستیم، یکی از این پروژه‌ها "دبی بلیط" است که بلیت‌های تفریحات امارات را با قیمتی پایین‌تر از نرخ رسمی ارائه می‌دهد و امکان خرید اقساطی را هم فراهم کرده. پروژه دیگر هم "تترلند" است که اخیرا امکان خرید کالا با ضمانت تتر را فراهم کرده و به کاربرانی که تتر و تومان نزد خود نگه می‌دارند، سود می‌دهد. آیا می‌توانید بیشتر در مورد این مدل‌ها و تاثیر آنها در شرایط فعلی توضیح دهید؟
با کمال میل. "دبی بلیط" به نوعی به نیاز روزافزون گردشگران ایرانی که مایلند از تفریحات و امکانات امارات استفاده کنند ولی دغدغه هزینه‌های بالای این خدمات را دارند، پاسخ می‌دهد. با ارائه بلیط‌هایی که از نرخ رسمی ارزان‌تر هستند و گزینه خرید اقساطی، تلاش داریم این خدمات را برای عموم مردم دست‌یافتنی‌تر کنیم. این مدل همچنین به ما اجازه می‌دهد تا با ایجاد بسته‌های ویژه، سفر و تفریح را برای افراد بیشتری در ایران قابل دسترس کنیم، که خود به نوعی تقاضای بیشتری در بازار ایجاد می‌کند و از سمت دیگر، به رشد تجارت و تعاملات بین‌المللی ما کمک می‌کند.
اما در مورد "تترلند" که یک پلتفرم تبادلی رمزارز در ایران است که اخیرا سرویس دیگری فراهم و معرفی کردیم و هدف این است که با ارائه تضمین تتر برای خرید کالا و همین‌طور امکان سودآوری با نگهداری تتر و تومان، از یک سو کاربران را ترغیب کنیم تا از دارایی‌های دیجیتال بهره‌وری بیشتری داشته باشند و فرهنگ سرمایه‌گذاری را گسترش دهیم و از سوی دیگر به آنها افزایش قدرت خرید کالاها دهیم. این سرویس ضمن ایجاد بستری برای سرمایه‌گذاری، خط اعتباری ریالی برای خرید کالا را نیز فراهم کرده و در اختیار کاربران قرار می‌دهد که در شرایط رکودی می‌تواند کمکی به کسبوکارها و تولید کنندگان نیز باشد.
با توجه به شرایط اقتصادی و تورمی فعلی، آیا فکر می‌کنید این مدل‌ها توانسته‌اند به کاربران اطمینان و آرامش خاطر بیشتری بدهند؟
تاکنون بازخوردها نشان می‌دهد که هر دو مدل مورد استقبال قرار گرفته‌اند، چون هر دو به نوعی به دغدغه‌های مالی و نیازهای روزمره کاربران پاسخ می‌دهند. در "دبی بلیط"، امکان پرداخت اقساطی و قیمت مناسب باعث شده بسیاری از افراد به راحتی از خدمات تفریحی بهره‌مند شوند. در "تترلند" نیز این سرویس مورد استقبال قرار گرفته به دلیل آنکه امکان خرید امن و بازدهی با نگهداری تتر، کاربران با اعتماد بیشتری دارایی‌های دیجیتال خود را مدیریت می‌کنند.
با توجه به موفقیت‌هایی که تاکنون به دست آورده‌اید، چه برنامه‌هایی برای آینده دارید؟ آیا به دنبال توسعه بیشتر این مدل‌ها هستید یا برنامه‌های جدیدی در دستور کار دارید؟
ما به‌صورت روزانه در حال رصد بازارهای کسب‌وکار متنوع هستیم و به دقت فرصت‌های جدید را بررسی می‌کنیم. هدف ما این است که نه تنها در حوزه‌هایی که اکنون فعال هستیم، بلکه در دیگر بخش‌های مرتبط هم حضور موثری داشته باشیم. به همین دلیل، به‌زودی خبرهایی در خصوص فعالیت‌های جدید توسط هولدینگ سکوی تبادل فردا خواهید شنید. برنامه‌های آینده‌ی‌ما همسو با نیازهای فعلی بازار و فرصت‌های نوآورانه‌ای است که می‌تواند ارزش بیشتری برای کاربران و سرمایه‌گذاران ایجاد کند.