به گزارش خبرنگار مهر، زهره پاپی سرپرست اداره راهبری سامانه‌های تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی در نشست تخصصی «نظارت هوشمند؛ رویکردهای نوین و ابزارهای فناورانه» که در دومین روز از یازدهمین همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت برگزار شد، اظهار کرد: بانک مرکزی در سال‌های اخیر سامانه‌های مختلفی را اجرا کرده اما در حوزه نظارت تاکنون بیشتر نظارت اطلاعاتی و پسینی روی این سامانه‌ها داشته است و در ادامه گفت: برنامه‌هایی را برای نظارت پیشینی بر شبکه بانکی در نظر گرفته‌ایم که بخشی از آن‌ها اجرا شده است.

وی افزود: یکی از سامانه‌هایی که بانک مرکزی توسعه داده، سامانه سمات است. اطلاعات کل تسهیلات و تعهداتی که در شبکه بانکی پرداخت می‌شود در این سامانه وجود دارد و در نسخه جدید این سامانه اصل را بر این گذاشتیم که تمام قوانین در خصوص ارائه تسهیلات و صدور ضمانت‌نامه قبل از ارائه تسهیلات و تعهدات در بانک‌ها توسط بانک مرکزی کنترل شود و صدور مجوز عملکرد بانک بر این اساس انجام شود.

پاپی ادامه داد: سامانه سیاح نیز در حوزه نظارت برای اولین بار اطلاعات کلیه سپرده‌های بانکی جمع‌آوری می‌کند. تمام فرآیندهای مبارزه با پولشویی در سامانه سیاح اجرایی می‌شود. در نسخه بعدی سامانه سیاح قصد داریم قوانین دیگری که در زمینه افتتاح حساب نیاز داریم را در بستر این سامانه اجرا کنیم. بانک مرکزی از این سامانه‌ها در بخش نظارت استفاده خواهد کرد. درباره سامانه‌هایی که در زمینه چک وجود دارد نیز در بحث چک برگشتی و مسدودی حساب سامانه‌ای به اسم سامانه محچک (مسدودی حساب چک برگشتی) وجود دارد که در حال توسعه و بهبود آن هستیم.

وی اظهار داشت: یکی از موارد دیگری که در دستور کار است ماده ۲۶ قانون صدور چک در خصوص تعیین سقف اعتبار برای اشخاص در جامعه است. این مسئله در دستور کار بانک مرکزی و در حال بررسی قرار دارد. اولین فاز این پروژه را با ارائه نرخ نکول چک در سامانه پیچک در دستور کار داریم. سایر فازها نیز به مرور اجرایی می‌شود.

به گفته پاپی؛ با اختیاراتی که قانون جدید در اختیار بانک مرکزی و به ویژه حوزه نظارت بانک مرکزی قرار داده، فرآیند نظارت را به نحو موثرتری می‌توانیم انجام دهیم.

استفاده از فناوری‌های نوین در جریان نظارت

نادر حقی؛ مدیر طرح تحول نظارت بانک مرکزی در شرکت خدمات انفورماتیک نیز در این نشست اظهار کرد: کمیته بازل (Basel Committee on Banking Supervision یا BCBS / کمیته نظارت بر بانکداری بازل) یا بال در سری اسنادی اصل مختلفی را برای نظارت بر شبکه بانکی معرفی کرده و به طور کلی ۲۹ اصل برای نظارت مؤثر بر بانک‌ها توسط کمیته بازل مطرح شده است. برنامه نظارت مؤثر بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز مبتنی بر اصول ۲۹ گانه نظارت مؤثر بر بانک‌ها طراحی شده است.

وی با اشاره به اینکه نظارت کارآمد بر نظام بانکی نقش حیاتی در حفظ ثبات مالی و رشد اقتصادی ایفا می‌کند، افزود: باید توجه داشته باشیم با رشد روز افزون حجم و پیچیدگی داده‌های بانکی که مهمترین دارایی برای ارزیابی مؤثر است، استفاده از زیرساخت‌ها و ابزارهای موجود دیگر پاسخگوی نظارت نخواهد بود؛ بنابراین ضرورت دارد که توسعه زیرساخت‌های نظارت با ابزارهای نوین در دستور کار بانک مرکزی قرار بگیرد.

حقی ادامه داد: وقتی نگاهی به نقش ابزارهای نوین در کسب و کارهای مختلف داشته باشیم، درمی‌یابیم که بسیاری از فناوری‌های نوین امروزه می‌تواند در جریان نظارت مورد استفاده قرار بگیرد.

مدیر طرح تحول نظارت بانک مرکزی در شرکت خدمات انفورماتیک اظهار داشت: محور توسعه زیرساخت‌ها و استقرار فناوری و محور توسعه و بهبود نظام‌های اجرایی نظارت، دو محور اصلی حرکت به سمت نظارت مؤثر و هوشمند است. برای عبور از نظارت سنتی، ورود به عرصه نظارت مؤثر و حرکت به سمت نظارت هوشمند نیازمند همکاری کلیه اجزا و ارکان بانک مرکزی و شبکه بانکی هستیم تا مبتنی بر دو محور معرفی شده و شاخصه‌های درون هر یک از این محورها، بتوانیم نظارت را ارتقا دهیم.

وی خاطر نشان کرد: برای نظارت مؤثر بر بانکداری، زنجیره‌ای فرآیندی باید در نظر گرفته شود که از ابتدا تا انتها شامل چند گام حیاتی برای اطمینان از انطباق با مقررات و پایداری عملیات باشد.

حقی یادآور شد: استفاده از فناوری‌هایی مثل هوش‌مصنوعی، فرصت نظارت داده‌محور و مبتنی بر ریسک را فراهم و بسترهای نظارت مؤثر بر شبکه بانکی را محقق می‌سازد. البته باید از صرف استفاده از فناوری‌ها در نظام نظارتی باید پرهیز شود، بلکه استفاده از فناوری در جایگاه مناسب و با توجه به ملاحظات آن باشد.