نقطه شروع مداحی و مرثیه‌خوانی شمابرای اهل‌بیت ازکجا بوده؟دراین مسیر ازمحضرچه اساتیدی بهره بردیدوچه آموزش‌هایی را طی کرده‌اید؟
آغاز مداحی و این افتخاری که نصیب بنده شده به دوران نوجوانی بر می‌گردد. پدر و مادرم بسیار علاقه داشتند که به عرصه مداحی و قرائت قرآن کریم وارد شوم بخصوص مادرم در این زمینه بسیار مرا تشویق می‌کرد. خاطرم هست در ایام نوجوانی نوارهای کاست مرحوم کافی به فراوانی در منزل‌مان وجود داشت و من هم آنها را گوش می‌دادم از همان ایام جرقه‌ای در ذهن و قلبم زده شد. همان‌طور که مستحضر هستید مرحوم کافی یک منبری توانا، روضه‌خوان زبر دست و در عین حال دعا‌خوان ماهری بودند برای همین وقتی نوارهای ایشان را گوش می‌دادم به دقت محتوای آن را حفظ می‌کردم سپس در جمع بستگان و جلسات هیأت سخنان شبیه‌سازی شده مرحوم کافی را برای مخاطبان حاضر بیان می‌کردم. آهسته آهسته همین روحیه در وجودم تقویت شد به گونه‌ای که در مدرسه به تلاوت قرآن کریم و مداحی می‌پرداختم، حتی در تشییع پیکر شهدا، مسجد محل و هیأت‌های محلی مکبری و مداحی می‌کردم. در دوران دفاع‌مقدس هنر مداحی در وجودم شکوفا شد تا جایی که در مناطق جنگی پیش و پس از انجام عملیات مداحی می‌کردم.اساتیدی که بنده درخدمت آنان‌بودم ومرادراین مسیرموردتشویق قراردادند ابتدا حاج محمد صادقی دایی بنده بودکه از پیشکسوتان عرصه مداحی محسوب می‌شوند.ایشان الفبای مداحی کلاسیک وقالب‌های شعری رابه من آموزش دادند.سال ۶۵ بود که ایشان مرا به استاد سازگار معرفی کردند و توانستم برای اولین بار در محضر استاد سازگارودیگر مادحین معروف در مسجد لاله‌زار مداحی کنم که می‌توان گفت از همان ایام بود که رسما وارد این عرصه شدم. همچنین استاد علی انسانی یکی از افرادی بود که تأثیر بسزایی بر روی من داشت و ایشان هر جا جلسه داشت بنده هم در آن شرکت می‌کردم. خاطرم هست وقتی حاج علی انسانی در هیأت محبین‌الائمه بعد از سخنرانی استاد شیخ‌حسین انصاریان به مرثیه‌خوانی و مداحی می‌پرداخت و من به دقت به اشعاری که می‌خواند دقت می‌کردم و بسیاری از اوقات آن اشعار را می‌نوشتم یا حفظ می‌کردم. دیگر مداحی و مناجات‌خوانی استاد گرامی حاج منصور ارضی بود که تأثیر بسزایی بر روی من داشت؛ بنده معتقد هستم که حنجره ایشان یکی از معجزات حضرت زهراست یعنی کسی که در این سن بتواند با این تن صدا به نوکری در محضر اهل‌بیت بپردازند معلوم می‌شود که نظر کرده اهل‌بیت است. یکی دیگر از اساتید که بنده مدیون ایشان هستم که سبب شد در عرصه مداحی با مفاهیم و مضامین قرآن آشنا شوم استاد عباس سلیمی است. باید تاکید کنم بنده همچنان از محضر این اساتید بهره می‌برم و همچنان خودم را شاگرد این بزرگواران می‌دانم و در حال آموختن هستم.
شما از رزمندگان و جانبازان دوران دفاع‌مقدس هستید؛ در کدام گردان بودید، از کجا اعزام شدید؟
۴۱ سال پیش دقیقا سال ۱۳۶۲ برای اولین بار توفیق پیدا کردم تا در دفاع از وطن در مناطق جنگی حضور پیدا کنم. خاطرم هست ۱۵ سال سن بیشتر نداشتم و چون سن من کم بود پایگاه مالک‌اشتر که نزدیک منزل‌مان بود نمی‌پذیرفت مرا به مناطق جنگی اعزام کند تا این‌که دستی در شناسنامه بردم و توانستم به میدان نبرد اعزام شوم. وقتی به منطقه رفتم چون سن کمی داشتم در بخش آمار تعاون لشکر ۲۷ محمد رسول‌ا...(ص) مشغول به فعالیت شدم؛ کارم در این بخش این بود که مجروحانی که از خط مقدم به عقب آورده می‌شدند آمار، پلاک و مکانی که باید منتقل شوند را ثبت کنم. پس از آن به بخش تبلیغات لشکر محمد رسول‌ا... منتقل شدم و در آنجا علاوه بر فعالیت‌های تبلیغی به مداحی و قرائت زیارت عاشورا و دعای کمیل اهتمام داشتم تا این‌که سال ۱۳۶۳ برای نبرد نظامی به گردان القارعه و بخش توپخانه لشکر محمد رسول‌ا... منتقل شدم، همانجا در عملیات بدر منطقه بهمن شیر در توپخانه فعالیت می‌کردم. پس از آن نیز وارد گردان حمزه سیدالشهدا(ع) شدم و در سال ۱۳۶۴ با شرکت در عملیات والفجر۸ و آزاد‌سازی فاو توفیق یافتم تا در زمره جانبازان قرار گیرم. در این عملیات بود که از ناحیه چشم مجروح شدم. بنابراین در عملیات‌های بدر، خیبر، والفجر ۸ و مرصاد حضور داشتم.
قریب به ۵۰سال است که در دستگاه امام حسین(ع) مداحی می‌کنید؛ این نفس زدن چه آورده و رهاوردی برای شما داشته است؟ چرا از این نعمت حنجره در جای دیگر مانند سیستم موسیقی بهره نبردید؟
هر چه از دنیا و آخرت بخواهم کسب کنم در این دستگاه به من رسیده است؛ در این کلام منظور از دنیا مسائل مادی نیست بلکه داشتن خانواده‌ای مؤمن، مذهبی و ولایی است.خانواده‌ای که در آن متولد شدم مذهبی بود و خانواده‌ای که تشکیل دادم نسلی مؤمن از آن به وجود آمد. امروز تک پسرم ونوه‌هایم نیز به عرصه مداحی وارد شده‌اند و برای اهل‌بیت مداحی می‌کنند؛ پس دیگر چه آورده‌ای بالاتر از این وجود دارد. اغلب کسانی که از این دستگاه و مکتب فاصله گرفتند و اخلاق را کنار گذاشتند گرفتار معضلات اخلاقی و اجتماعی شده‌اند. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید هرکسی از ذکرویادخدا فاصله بگیرد خداوند زندگی او را سخت می‌کند؛ به عقیده من داشتن خانواده‌ای دوستدار اهل عترت و قرآن و نوه‌هایی همه اهل قرائت قرآن کریم و مداحی هستند، بزرگترین گنج است. هر یک از اعضای خانواده‌ام برایم مایه افتخار و سرافرازی هستند. از همین مسیر از سال ۷۹ به عنوان مداح در حج تمتع وعمره توفیق قرائت دعای کمیل ومداحی درقبرستان بقیع پیداکردم درحال حاضر نیز سال‌هاست شب‌های جمعه در عتبات عالیات به عنوان مداح ثابت در حرم امام حسین و حضرت عباس(ع) اجرای برنامه دارم.
در واقع می‌فرمایید رهاورد این مداحی هم زندگی شما ساخته و هم توفیقات معنوی زیادی برای‌تان داشته است.
بله درست است.
عملکرد جامعه هیأتی در رشد سلوک اخلاقی و معنوی جامعه مثبت بوده یا کارکردهای گذشته را از دست داده است؟
انقلاب اسلامی وامدار شور حضرت سیدالشهدا و محرم و صفر است؛ همانگونه که امام راحل فرمودند ما هر چه داریم از محرم و صفر است. هیأت‌های مذهبی باعث شد مردم به وجد بیایند و با گام نهادن در عرصه مبارزه و جهاد انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند. بنابراین شور حسینی صددرصد در انسان تأثیرگذار است. امام راحل فرمودند این خون سید الشهداست که خون ملل متعدد را به جوش می‌آورد؛ بنابراین نمی‌توان گفت مجالس حسینی و هیأت‌های مذهبی تأثیر گذار نیستند. اگر این مجالس و محرم و صفر نبود انقلاب اسلامی در همان روزهای اول از بین می‌رفت. ما در دوران دفاع‌مقدس سلاح پیشرفته نداشتم و کاملا در تحریم بودیم به یاد دارم زمانی که یک گلوله آرپی‌جی را می‌خواستیم در عملیات استفاده کنیم فرمانده می‌گفت این یک عدد ۷۵۰۰ تومان قیمت دارد و در عین حال کسی به ما سلاح نمی‌داد اما رزمندگان با شنیدن یک نوحه امام حسین و توسل به حضرت زهرا و بستن سربندی که منقش به نام اهل‌بیت بود چنان قدرت روحی می‌گرفتند که با روحیه‌ای وصفت‌نشدنی به لشکر تا دندان مسلح دشمن یورش می‌بردند و جانانه به مبارزه می‌پرداختند این تأثیر هیأت‌های مذهبی است.امروز ذائقه‌ها و سلیقه‌ها تغییر کرده است و جامعه در حال پوست‌اندازی است نمی‌توان گفت جلسات و مداحی‌هایی که پیش از انقلاب وجود داشت امروز نیز وجود دارد؛ خیلی از آن روضه‌ها ممکن است برای جوان امروز جذابیت نداشته باشد برای همین می‌طلبد مداح بدون این‌که از خط قرمز عبور کند مداحی به روز داشته باشد. یعنی در عین حالی که به روز است مستند و تأثیر گذار نیز باشد. در فتنه‌هایی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی داشتیم یکی از مسائلی که سبب شد فتنه‌ها و توطئه دشمنان خنثی شود همین مجالس روضه‌خوانی، هیأت‌های مذهبی، مسجد، مداح و روحانی بود. در فتنه ۸۸ استاد سازگار نوحه‌ای را با سبک و سیاق قدیم ساختند و حاج سعید حدادیان در میدان انقلاب خواند؛ همه دیدیم که این دو بند شعر چه شور و هیجانی در قلب مردم ایجاد کرد و حماسه ۹ دی ماندگار شد و بساط فتنه ۸۸ را همان روز جمع کرد. ارتباط مردم با قرآن و اهل‌بیت مستحکم برقرار است و معتقد هستم این مجالس تأثیر داشته چرا که اگر تأثیر نداشت باید در بسیاری از اتفاقات قافیه را باخته و فرصت‌ها را از دست می‌دادیم. همان‌طور که امام فرمود این ملکت برای امام زمان است همان‌ها ما را حفظ کرده و امید است که در آینده نیز همان‌ها حفظ کنند.
یعنی شما معتقد هستید مجالس حسینی به شیوه سنتی همچنان کارکرد خودش را دارد؟
صددرصد...
حال و هوای هیأت‌های جبهه
مخاطبانی که در منطقه حضور داشتند بیشتر قشر جوان بودند، کسانی که با شوق و حرارت غیر قابل توصیفی در مناطق جنگی حاضر شده بودند، کسانی که آمده بودند در عمل رسالت خود را به انجام برسانند، آنان کسانی بودند که با اعماق جانشان عاشق شهادت بودند. در منطقه وقتی برای جوانان مداحی می‌کردیم می‌دیدیم که عاشقانه و از اعماق جان و خلوص نیت ذکری را که می‌گویند انجام هم می‌دهند؛ یک ارتباط معنوی خاصی بین رزمندگان واهل‌بیت(ع) وجود داشت.اگرروضه خوانده ودعایی قرائت می‌شد درعملیات‌ها باز خورد آن معلوم می‌شد، فضای جبهه نسبت به پشت جبهه بسیار متفاوت و معنوی بود. می‌توان فضای جبهه رابا نوحه تأثیر گذار استاد آهنگران که خواند: شورحسن است چه‌هامی‌کند؛ نام حسین درد دوا می‌کند، توصیف کرد.
آغاز مداحی و این افتخاری که نصیب بنده شده به دوران نوجوانی بر می‌گردد. پدر و مادرم بسیار علاقه داشتند که به عرصه مداحی و قرائت قرآن کریم وارد شوم بخصوص مادرم در این زمینه بسیار مرا تشویق می‌کرد. خاطرم هست در ایام نوجوانی نوارهای کاست مرحوم کافی به فراوانی در منزل‌مان وجود داشت و من هم آنها را گوش می‌دادم از همان ایام جرقه‌ای در ذهن و قلبم زده شد. همان‌طور که مستحضر هستید مرحوم کافی یک منبری توانا، روضه‌خوان زبر دست و در عین حال دعا‌خوان ماهری بودند برای همین وقتی نوارهای ایشان را گوش می‌دادم به دقت محتوای آن را حفظ می‌کردم سپس در جمع بستگان و جلسات هیأت سخنان شبیه‌سازی شده مرحوم کافی را برای مخاطبان حاضر بیان می‌کردم. آهسته آهسته همین روحیه در وجودم تقویت شد به گونه‌ای که در مدرسه به تلاوت قرآن کریم و مداحی می‌پرداختم، حتی در تشییع پیکر شهدا، مسجد محل و هیأت‌های محلی مکبری و مداحی می‌کردم. در دوران دفاع‌مقدس هنر مداحی در وجودم شکوفا شد تا جایی که در مناطق جنگی پیش و پس از انجام عملیات مداحی می‌کردم.اساتیدی که بنده درخدمت آنان‌بودم ومرادراین مسیرموردتشویق قراردادند ابتدا حاج محمد صادقی دایی بنده بودکه از پیشکسوتان عرصه مداحی محسوب می‌شوند.ایشان الفبای مداحی کلاسیک وقالب‌های شعری رابه من آموزش دادند.سال ۶۵ بود که ایشان مرا به استاد سازگار معرفی کردند و توانستم برای اولین بار در محضر استاد سازگارودیگر مادحین معروف در مسجد لاله‌زار مداحی کنم که می‌توان گفت از همان ایام بود که رسما وارد این عرصه شدم. همچنین استاد علی انسانی یکی از افرادی بود که تأثیر بسزایی بر روی من داشت و ایشان هر جا جلسه داشت بنده هم در آن شرکت می‌کردم. خاطرم هست وقتی حاج علی انسانی در هیأت محبین‌الائمه بعد از سخنرانی استاد شیخ‌حسین انصاریان به مرثیه‌خوانی و مداحی می‌پرداخت و من به دقت به اشعاری که می‌خواند دقت می‌کردم و بسیاری از اوقات آن اشعار را می‌نوشتم یا حفظ می‌کردم. دیگر مداحی و مناجات‌خوانی استاد گرامی حاج منصور ارضی بود که تأثیر بسزایی بر روی من داشت؛ بنده معتقد هستم که حنجره ایشان یکی از معجزات حضرت زهراست یعنی کسی که در این سن بتواند با این تن صدا به نوکری در محضر اهل‌بیت بپردازند معلوم می‌شود که نظر کرده اهل‌بیت است. یکی دیگر از اساتید که بنده مدیون ایشان هستم که سبب شد در عرصه مداحی با مفاهیم و مضامین قرآن آشنا شوم استاد عباس سلیمی است. باید تاکید کنم بنده همچنان از محضر این اساتید بهره می‌برم و همچنان خودم را شاگرد این بزرگواران می‌دانم و در حال آموختن هستم.
شما از رزمندگان و جانبازان دوران دفاع‌مقدس هستید؛ در کدام گردان بودید، از کجا اعزام شدید؟
۴۱ سال پیش دقیقا سال ۱۳۶۲ برای اولین بار توفیق پیدا کردم تا در دفاع از وطن در مناطق جنگی حضور پیدا کنم. خاطرم هست ۱۵ سال سن بیشتر نداشتم و چون سن من کم بود پایگاه مالک‌اشتر که نزدیک منزل‌مان بود نمی‌پذیرفت مرا به مناطق جنگی اعزام کند تا این‌که دستی در شناسنامه بردم و توانستم به میدان نبرد اعزام شوم. وقتی به منطقه رفتم چون سن کمی داشتم در بخش آمار تعاون لشکر ۲۷ محمد رسول‌ا...(ص) مشغول به فعالیت شدم؛ کارم در این بخش این بود که مجروحانی که از خط مقدم به عقب آورده می‌شدند آمار، پلاک و مکانی که باید منتقل شوند را ثبت کنم. پس از آن به بخش تبلیغات لشکر محمد رسول‌ا... منتقل شدم و در آنجا علاوه بر فعالیت‌های تبلیغی به مداحی و قرائت زیارت عاشورا و دعای کمیل اهتمام داشتم تا این‌که سال ۱۳۶۳ برای نبرد نظامی به گردان القارعه و بخش توپخانه لشکر محمد رسول‌ا... منتقل شدم، همانجا در عملیات بدر منطقه بهمن شیر در توپخانه فعالیت می‌کردم. پس از آن نیز وارد گردان حمزه سیدالشهدا(ع) شدم و در سال ۱۳۶۴ با شرکت در عملیات والفجر۸ و آزاد‌سازی فاو توفیق یافتم تا در زمره جانبازان قرار گیرم. در این عملیات بود که از ناحیه چشم مجروح شدم. بنابراین در عملیات‌های بدر، خیبر، والفجر ۸ و مرصاد حضور داشتم.
قریب به ۵۰سال است که در دستگاه امام حسین(ع) مداحی می‌کنید؛ این نفس زدن چه آورده و رهاوردی برای شما داشته است؟ چرا از این نعمت حنجره در جای دیگر مانند سیستم موسیقی بهره نبردید؟
هر چه از دنیا و آخرت بخواهم کسب کنم در این دستگاه به من رسیده است؛ در این کلام منظور از دنیا مسائل مادی نیست بلکه داشتن خانواده‌ای مؤمن، مذهبی و ولایی است.خانواده‌ای که در آن متولد شدم مذهبی بود و خانواده‌ای که تشکیل دادم نسلی مؤمن از آن به وجود آمد. امروز تک پسرم ونوه‌هایم نیز به عرصه مداحی وارد شده‌اند و برای اهل‌بیت مداحی می‌کنند؛ پس دیگر چه آورده‌ای بالاتر از این وجود دارد. اغلب کسانی که از این دستگاه و مکتب فاصله گرفتند و اخلاق را کنار گذاشتند گرفتار معضلات اخلاقی و اجتماعی شده‌اند. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید هرکسی از ذکرویادخدا فاصله بگیرد خداوند زندگی او را سخت می‌کند؛ به عقیده من داشتن خانواده‌ای دوستدار اهل عترت و قرآن و نوه‌هایی همه اهل قرائت قرآن کریم و مداحی هستند، بزرگترین گنج است. هر یک از اعضای خانواده‌ام برایم مایه افتخار و سرافرازی هستند. از همین مسیر از سال ۷۹ به عنوان مداح در حج تمتع وعمره توفیق قرائت دعای کمیل ومداحی درقبرستان بقیع پیداکردم درحال حاضر نیز سال‌هاست شب‌های جمعه در عتبات عالیات به عنوان مداح ثابت در حرم امام حسین و حضرت عباس(ع) اجرای برنامه دارم.
در واقع می‌فرمایید رهاورد این مداحی هم زندگی شما ساخته و هم توفیقات معنوی زیادی برای‌تان داشته است.
بله درست است.
عملکرد جامعه هیأتی در رشد سلوک اخلاقی و معنوی جامعه مثبت بوده یا کارکردهای گذشته را از دست داده است؟
انقلاب اسلامی وامدار شور حضرت سیدالشهدا و محرم و صفر است؛ همانگونه که امام راحل فرمودند ما هر چه داریم از محرم و صفر است. هیأت‌های مذهبی باعث شد مردم به وجد بیایند و با گام نهادن در عرصه مبارزه و جهاد انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند. بنابراین شور حسینی صددرصد در انسان تأثیرگذار است. امام راحل فرمودند این خون سید الشهداست که خون ملل متعدد را به جوش می‌آورد؛ بنابراین نمی‌توان گفت مجالس حسینی و هیأت‌های مذهبی تأثیر گذار نیستند. اگر این مجالس و محرم و صفر نبود انقلاب اسلامی در همان روزهای اول از بین می‌رفت. ما در دوران دفاع‌مقدس سلاح پیشرفته نداشتم و کاملا در تحریم بودیم به یاد دارم زمانی که یک گلوله آرپی‌جی را می‌خواستیم در عملیات استفاده کنیم فرمانده می‌گفت این یک عدد ۷۵۰۰ تومان قیمت دارد و در عین حال کسی به ما سلاح نمی‌داد اما رزمندگان با شنیدن یک نوحه امام حسین و توسل به حضرت زهرا و بستن سربندی که منقش به نام اهل‌بیت بود چنان قدرت روحی می‌گرفتند که با روحیه‌ای وصفت‌نشدنی به لشکر تا دندان مسلح دشمن یورش می‌بردند و جانانه به مبارزه می‌پرداختند این تأثیر هیأت‌های مذهبی است.امروز ذائقه‌ها و سلیقه‌ها تغییر کرده است و جامعه در حال پوست‌اندازی است نمی‌توان گفت جلسات و مداحی‌هایی که پیش از انقلاب وجود داشت امروز نیز وجود دارد؛ خیلی از آن روضه‌ها ممکن است برای جوان امروز جذابیت نداشته باشد برای همین می‌طلبد مداح بدون این‌که از خط قرمز عبور کند مداحی به روز داشته باشد. یعنی در عین حالی که به روز است مستند و تأثیر گذار نیز باشد. در فتنه‌هایی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی داشتیم یکی از مسائلی که سبب شد فتنه‌ها و توطئه دشمنان خنثی شود همین مجالس روضه‌خوانی، هیأت‌های مذهبی، مسجد، مداح و روحانی بود. در فتنه ۸۸ استاد سازگار نوحه‌ای را با سبک و سیاق قدیم ساختند و حاج سعید حدادیان در میدان انقلاب خواند؛ همه دیدیم که این دو بند شعر چه شور و هیجانی در قلب مردم ایجاد کرد و حماسه ۹ دی ماندگار شد و بساط فتنه ۸۸ را همان روز جمع کرد. ارتباط مردم با قرآن و اهل‌بیت مستحکم برقرار است و معتقد هستم این مجالس تأثیر داشته چرا که اگر تأثیر نداشت باید در بسیاری از اتفاقات قافیه را باخته و فرصت‌ها را از دست می‌دادیم. همان‌طور که امام فرمود این ملکت برای امام زمان است همان‌ها ما را حفظ کرده و امید است که در آینده نیز همان‌ها حفظ کنند.
یعنی شما معتقد هستید مجالس حسینی به شیوه سنتی همچنان کارکرد خودش را دارد؟
صددرصد...
حال و هوای هیأت‌های جبهه
مخاطبانی که در منطقه حضور داشتند بیشتر قشر جوان بودند، کسانی که با شوق و حرارت غیر قابل توصیفی در مناطق جنگی حاضر شده بودند، کسانی که آمده بودند در عمل رسالت خود را به انجام برسانند، آنان کسانی بودند که با اعماق جانشان عاشق شهادت بودند. در منطقه وقتی برای جوانان مداحی می‌کردیم می‌دیدیم که عاشقانه و از اعماق جان و خلوص نیت ذکری را که می‌گویند انجام هم می‌دهند؛ یک ارتباط معنوی خاصی بین رزمندگان واهل‌بیت(ع) وجود داشت.اگرروضه خوانده ودعایی قرائت می‌شد درعملیات‌ها باز خورد آن معلوم می‌شد، فضای جبهه نسبت به پشت جبهه بسیار متفاوت و معنوی بود. می‌توان فضای جبهه رابا نوحه تأثیر گذار استاد آهنگران که خواند: شورحسن است چه‌هامی‌کند؛ نام حسین درد دوا می‌کند، توصیف کرد.