محمد صادق طحان، کارشناس حوزه جمعیت در گفتگو با فاطمه قدیری، خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، به بررسی فعالیت‌ها و اقدامات اداره جمعیت معاونت اجتماعی سازمان بسیج و رویکرد قرارگاهی این نهاد پرداخت و اظهار داشت: این اداره، با هدف تحقق سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، برنامه‌ریزی و ماموریت‌های خود را تعریف کرده و در حال اجرا است.
وی ادامه داد: در سطح کلان، سازمان بسیج این ماموریت‌ها را از طریق قرارگاه جوانی جمعیت دنبال می‌کند. این قرارگاه نه‌تن‌ها توانسته ماموریت‌های خود را متنوع کند، بلکه از طریق برنامه‌ریزی دقیق و ایجاد هم‌افزایی میان بخش‌های مختلف بسیج، نقشی کلیدی در عرصه جمعیت ایفا می‌کند.
طحان تاکید کرد که این اقدامات فقط به مرکز محدود نمی‌شوند و در تمام سطوح سپاه‌های استانی، شهرستانی نیز پیگیری می‌شوند.
وی افزود: ساختار قرارگاه جوانی جمعیت به گونه‌ای طراحی شده که ماموریت‌ها در تمامی سطوح سازمان بسیج گسترش پیدا کرده و همزمان هماهنگی و هم‌افزایی بیشتری در بخش‌های مختلف ایجاد شود.
تشکیل ۹ کارگروه تخصصی
طحان اذعان داشت: برای تحقق بهتر اهداف، ۹ کارگروه تخصصی ذیل قرارگاه جوانی جمعیت تشکیل شده است. این کارگروه‌ها هرکدام زیر نظر بخش‌های مختلف بسیج و با هدف پیگیری ماموریت‌های ویژه تعریف شده‌اند. یکی از مهم‌ترین این کارگروه‌ها، کارگروه ترویج، تبلیغ و گفتمان‌سازی است که با هدایت و راهبری معاونت فرهنگی و هنری فعالیت می‌کند.
اقدامات کارگروه ترویج، تبلیغ و گفتمان‌سازی
طحان درباره عملکرد این کارگروه توضیح داد: این کارگروه در حوزه تولید رسانه‌ای، تربیت کنشگران جمعیت و تبیین سیاست‌ها فعالیت گسترده‌ای دارد. تاکنون بیش از ۳۵۰۰ کنشگر جمعیت در این حوزه تربیت شده‌اند که محور اصلی فعالیت آنها تبلیغ و تبیین مفاهیم مرتبط با جوانی جمعیت است.
طحان بر اهمیت هم‌افزایی و هماهنگی در ساختار سازمان بسیج تاکید کرد و گفت: قرارگاه جوانی جمعیت تلاش می‌کند تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در سراسر کشور و ایجاد هماهنگی میان بخش‌های مختلف، نقش موثری در تحقق سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده ایفا کند. برنامه‌ریزی دقیق، همکاری و تولید محتوای موثر از اولویت‌های اصلی ماست. سازمان بسیج همچنان در مسیر تحقق اهداف تعیین‌شده، فعالیت‌های خود را گسترش می‌دهد.
اقدامات کلیدی کارگروه تبلیغ و ترویج گفتمان‌سازی در حوزه جمعیت
طحان با اشاره به دستاورد‌های قابل توجه تبلیغ و ترویج گفتمان‌سازی به تولید محتوای فاخر در حوزه رسانه پرداخت و گفت: این کارگروه توانسته آثار متنوعی از جمله پویانمایی، فیلم کوتاه، موشن‌گرافی، و نمایشگاه‌های محتوایی تولید کند. یکی از شاخص‌ترین اقدامات، تولید فیلم سینمایی «دو روز دیرتر» بود که در جشنواره فیلم فجر سال گذشته اکران گردید.
وی افزود: برنامه‌ریزی برای رویداد‌های فرهنگی و برگزاری جشنواره‌های مرتبط با موضوع جمعیت و ایران قوی نیز در دستور کار این کارگروه است. به‌عنوان نمونه، در جشنواره هفتم «مدرسه عشق»، محور جمعیت و ایران قوی برجسته شد و بیش از ۲۶۰۰ اثر مرتبط دریافت شد. این تعداد آثار نشان‌دهنده ظرفیت بالای جریان‌سازی در حوزه گفتمان‌سازی و تبلیغ است.
کارگروه ازدواج و تحکیم خانواده؛ گامی موثر در تحقق ازدواج و خانواده پایدار
طحان در ادامه به معرفی کارگروه ازدواج و تحکیم خانواده پرداخت و گفت: این کارگروه زیر نظر معاونت اجتماعی فعالیت می‌کند و تمرکز آن بر موضوعات مرتبط با ازدواج و فرزندآوری است. یکی از مهم‌ترین طرح‌هایی که در این حوزه تعریف شده، برنامه تحقق ازدواج است.
وی درباره رویکرد عملیاتی این طرح توضیح داد: این برنامه با هدف ایجاد شبکه واسطین امر خیر ازدواج در تمام مناطق ایران زمین آغاز شده است. این واسطین که به‌طور محلی فعالیت می‌کنند، آموزش‌های تخصصی لازم را دیده‌اند و سازماندهی شده‌اند. هدف این است که این شبکه بتواند نقش مهمی در تسهیل و افزایش ازدواج ایفا کند.
مراکز مشاوره خانواده مهر؛ گسترش خدمات مشاوره‌ای در سراسر کشور
طحان همچنین به یکی دیگر از دستاورد‌های کارگروه ازدواج و تحکیم خانواده اشاره کرد و گفت: تا امروز ۲۳۰ مرکز مشاوره خانواده مهر در سراسر کشور افتتاح شده است و برنامه‌ریزی شده که تا پایان سال جاری این تعداد به ۳۰۰ مرکز و تا پایان سال ۱۴۰۵ به ۵۲۲ مرکز برسد. این مراکز وظیفه ارائه خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی را در حوزه‌های مختلف بر عهده دارند.
وی در خصوص حوزه‌های فعالیت این مراکز افزود: این مراکز در زمینه‌های مختلفی از جمله زوج‌درمانی، مشاوره پیش از ازدواج، مشاوره کودک و نوجوان، درمان اختلالات، مشاوره تحصیلی و شغلی، اعتیاد، مشاوره حقوقی و طلاق فعالیت می‌کنند. هدف اصلی این است که این مراکز بتوانند در رفع مشکلات خانواده‌ها و استحکام آن نقشی موثر ایفا نمایند.
طحان بر اهمیت این اقدامات تاکید کرد و گفت: با گسترش مراکز مشاوره، ایجاد شبکه واسطین ازدواج، و تولید محتوای موثر رسانه‌ای، سازمان بسیج در مسیر تحقق اهداف جمعیتی و خانواده‌ای خود گام‌های موثری برداشته است. امیدواریم این اقدامات بتوانند به‌عنوان الگویی موفق در سراسر کشور به جریان‌سازی مثبت در این حوزه کمک کنند.
گسترش خدمات مشاوره و مهارت‌آموزی در نقاط کم‌برخوردار
طحان در ادامه به تلاش‌های مراکز مشاوره خانواده مهر برای ارائه خدمات در مناطق آسیب‌پذیر اشاره کرد و گفت: یکی از برنامه‌های مهم ما، برگزاری کارگاه‌های مهارتی در نقاط کم‌برخوردار و آسیب‌پذیر است که به لطف خدا، این برنامه با استقبال خوبی مواجه شده است. این کارگاه‌ها نقش موثری در ارتقای مهارت‌های زندگی و تقویت بنیان خانواده در این مناطق داشته‌اند.
وی درباره گستره این خدمات توضیح داد: در حال حاضر بیش از ۱۳۰۰ روانشناس و مشاور در این مراکز فعالیت می‌کنند. این نیرو‌های متخصص از مزیت‌های اصلی شبکه ما هستند و ارتباط مستمر با آنها از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی و جلسات منظم، انسجام درونی شبکه را تقویت کرده است.
شبکه حَکمیت، پیشگیری از طلاق و رفع تعارضات خانوادگی
طحان در بخش دیگری از سخنان خود به شبکه حکمیت (پیشگیری از طلاق) اشاره کرد و گفت: مشابه شبکه واسطین امر خیر ازدواج، ما شبکه‌ای به نام شبکه حکمیت را سازماندهی کرده‌ایم که در زمینه رفع تعارضات خانوادگی و پیشگیری از طلاق فعالیت می‌کند. این شبکه در سطح محلی گسترش یافته و اعضای آن که آموزش‌های تخصصی دیده‌اند، به خوبی توانسته‌اند در کاهش مشکلات خانوادگی موثر باشند.
وی تاکید کرد: این شبکه اکنون در مناطق مختلف ایران فعال است و تلاش دارد با حل اختلافات، بنیان خانواده‌ها را تقویت کند.
برگزاری جشن‌های گروهی ازدواج؛ تقویت فرهنگ ازدواج آسان
طحان به برنامه‌های آینده کارگروه ازدواج و تحکیم خانواده نیز اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از برنامه‌های مهم ما برگزاری جشن‌های گروهی ازدواج است که تا پایان سال در دستور کار قرار دارد. این جشن‌ها با هدف تقویت فرهنگ ازدواج آسان و ایجاد بستری برای آغاز زندگی مشترک جوانان برگزار می‌شود.
وی افزود: این برنامه‌ها علاوه بر جنبه تشویقی، فرصتی برای الگوسازی در زمینه ازدواج پایدار و ساده هستند. امیدواریم با حمایت‌های لازم، این رویداد‌ها بتوانند در کاهش موانع ازدواج و ترویج این فرهنگ اثرگذار باشند.
کارگروه تحقیق و پژوهش؛ رصد و مطالعه سیاست‌های جمعیتی
طحان در ادامه به فعالیت‌های کارگروه تحقیق و پژوهش اشاره کرد و گفت: این کارگروه مسئول بررسی و رصد سیاست‌های جمعیتی، مطالعه و پژوهش مرتبط با خانواده، به‌ویژه در حوزه فرزندآوری است. علاوه بر این، تحقیقات پیرامون طرح‌های جمعیتی و تجربه‌نگاری‌های مربوطه نیز از دیگر وظایف این کارگروه است. اگر نیاز به مطالعات موردی در نقاط مختلف کشور باشد، این کارگروه آن را عملیاتی می‌کند.
کارگروه تغذیه و سلامت؛ حمایت از مادران و کودکان
وی به اهمیت کارگروه تغذیه و سلامت نیز پرداخت و توضیح داد: این کارگروه با تمرکز بر سلامت مادران و کودکان، برنامه‌هایی در زمینه تغذیه سالم و ارتقای سلامت در حوزه جمعیت را اجرا می‌کند. این اقدامات، بخشی از برنامه‌های کلان ما برای حمایت از خانواده‌ها و بهبود کیفیت زندگی در جامعه است.
نقش‌آفرینی بانوان در کارگروه ویژه خواهران
طحان در ادامه به کارگروه نقش‌آفرینی بانوان اشاره کرد و افزود: این کارگروه به‌طور ویژه بر فعالیت‌های خواهران متمرکز است و تلاش می‌کند با برنامه‌ریزی و تعریف عملیات‌های خاص، زمینه را برای کنشگری بانوان در حوزه جمعیت فراهم کند. این بانوان در نقاط مختلف کشور در حال فعالیت و پیشبرد اهداف جمعیتی هستند.
پیشگیری از سقط جنین با اجرای طرح نفس
طحان یکی دیگر از اقدامات مهم را فعالیت‌های کارگروه پیشگیری از سقط جنین دانست و گفت: این کارگروه با محوریت اجرای طرح نفس (نجات فرزندان سقط) و با مسئولیت سازمان بسیج جامعه پزشکی فعالیت می‌کند. تاکنون ۲۵۴ مرکز در سراسر کشور برای اجرای این طرح راه‌اندازی شده است. در این مراکز از ظرفیت گروه‌های مردمی به‌عنوان کنشگر و گروه‌های تخصصی شامل پزشکان و ماما‌ها استفاده می‌شود. این طرح توانسته نتایج مثبتی به همراه داشته باشد.
وی درباره دستاورد‌های این طرح افزود: از ابتدای اجرای طرح تاکنون، بیش از ۸۰۰۰ مادر شناسایی شده‌اند و با اقداماتی همچون آگاهی‌بخشی و اقناع‌سازی، توانسته‌ایم آنها را از تصمیم به سقط منصرف کنیم. از این تعداد، ۲۳۵۰ مورد مربوط به شش ماهه اول امسال بوده است. همچنین از ابتدای طرح تاکنون ۶۰۰۰ تولد موفق داشته‌ایم که از این تعداد، ۱۳۰۰ مورد در نیمه اول امسال به ثبت رسیده است.
گسترش مراکز پیشگیری از سقط جنین تا پایان سال ۱۴۰۳
طحان برنامه‌های آینده را نیز تشریح کرد و گفت: برنامه داریم تا تعداد مراکز طرح نفس را به ۳۰۰ مرکز تا پایان سال ۱۴۰۳ برسانیم. با همکاری و کنشگری گروه‌های مردمی، امیدواریم در این حوزه به نتایج بهتری دست پیدا کنیم و اقدامات میدانی بیشتری را انجام دهیم.
طحان به برگزاری جشن فرزندان نفس نیز اشاره کرد و گفت: این جشن در تاریخ ۲۰ آبان ماه در تهران برگزار شد و مادرانی که از سقط منصرف شده بودند، به همراه فرزندانشان در این رویداد شرکت کردند. این اقدام فرهنگی و تبلیغی، تأثیر زیادی در آگاهی‌بخشی و گسترش فرهنگ حمایت از خانواده و فرزندآوری دارد.
کارگروه تخصصی پیشگیری از سقط جنین؛ به همت سازمان بسیج جامعه پزشکی
طحان در پایان یادآور شد که کارگروه پیشگیری از سقط جنین به‌صورت تخصصی و با محوریت سازمان بسیج جامعه پزشکی فعالیت می‌کند و تاکید کرد: این کارگروه یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی است که به‌صورت تخصصی و میدانی، برای تحقق اهداف جمعیتی بسیج فعالیت دارد. امیدواریم با گسترش این اقدامات، بتوانیم تأثیر بیشتری در زمینه پیشگیری از سقط جنین و حمایت از خانواده‌ها داشته باشیم.
کارگروه درمان ناباروری؛ امید به خانواده‌ها با طرح رویش امید
وی در رابطه با کارگروه درمان ناباروری گفت: این کارگروه با محوریت مؤسسه درمانی بسیجیان و از طریق اجرای طرح رویش امید نقش‌آفرینی ویژه‌ای در حوزه درمان ناباروری داشته است. در سال‌های گذشته، بیش از ۲۰ هزار زوج نابارور تحت پوشش این طرح قرار گرفته‌اند. امسال نیز تاکنون، بیش از ۱۰ هزار زوج در مرحله دریافت خدمات حمایتی و درمان می‌باشند.
وی درباره هدف‌گذاری این برنامه افزود: هدف ما این است که تا پایان سال ۱۴۰۷ بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار زوج نابارور را در قالب این طرح تحت پوشش قرار دهیم. این هدف‌گذاری بلندمدت نشان‌دهنده تعهد ما به رفع یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خانواده‌ها است.
جشن رویش امید؛ پاسداشت تولد فرزندان پس از سال‌ها انتظار
طحان همچنین به برگزاری جشن رویش امید در مشهد مقدس اشاره کرد و توضیح داد: این جشن در ابتدای امسال برگزار شد و خانواده‌هایی که پس از سال‌ها چشم‌انتظار تولد فرزند بودند، همراه با فرزندان خود در این رویداد شرکت کردند. برخی از این خانواده‌ها پس از ۱۸، ۲۸ یا حتی ۳۰ سال انتظارصاحب فرزند شده بودند. این جشن، نمادی از تلاش‌های موفق ما در حوزه درمان ناباروری و ایجاد امید در دل خانواده‌ها است.
اقدامات سلبی؛ مقابله با تهدیدات جمعیتی و فعالیت‌های غیرقانونی
طحان در بخش دیگری از سخنان خود به اقدامات کارگروه رصد و مقابله اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین وظایف ما، مقابله با جریان‌هایی است که در فضای حقیقی و مجازی علیه سیاست‌های جمعیتی فعالیت می‌کنند. این کارگروه وظیفه دارد که این جریان‌ها را شناسایی و به مراجع قضایی معرفی کند.
وی افزود: علاوه بر این، مقابله با عوامل و مراکزی که به‌صورت غیرقانونی در حوزه سقط جنین فعالیت دارند، از اولویت‌های ماست. همچنین، برخورد با واردکنندگان و فروشندگان غیرمجاز دارو‌های سقط جنین در دستور کار این کارگروه قرار دارد.
ثبات قدم در مأموریت‌ها؛ پیشبرد اهداف قرارگاه جوانی جمعیت
طحان در پایان سخنان خود، از تلاش‌های سازمان بسیج مستضعفین و زیرمجموعه‌های آن تقدیر کرد و گفت: تمامی این اقدامات در چارچوب قرارگاه جوانی جمعیت با برنامه‌ریزی دقیق و باجدیت دنبال می‌شود. هدف ما این است که بخشی از نگرانی‌های مربوط به بحران جمعیت را با اجرای این مأموریت‌ها کاهش دهیم. امیدواریم با عزم راسخ و همکاری تمامی نهاد‌ها و مردم، بتوانیم گامی مؤثر در حل این چالش ملی برداریم.