اگر چه مقرر بود این پروژه تا پایان سال ۹۴ به بهره برداری برسد اما از آن جایی که منبع مالی برای تزریق به پروژه وجود نداشت، فعالیت آن تعطیل شد تا اینکه قرارداد ساخت آن سال ۹۲ با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) بسته و به موجب این قرارداد مقرر شد طی پنج سال یعنی تا پایان سال ۹۶ عملیات محور چابهار – زاهدان به پایان برسد، اما این گونه نشد!
مهمترین پروژه زیرساختی ریلی کشور «راه آهن چابهار-زاهدان-سرخس» در حالی قرار بود پیش از اتمام دولت دوازدهم پایان یابد، که این پروژه نیمه تمام به دولت سیزدهم به ارث رسید و اینک با سفر وزیر راه و شهرسازی دولت چهاردهم به استان سیستان و بلوچستان و مهر تمدید روی این وعده قرار است سال دیگر به بهره برداری برسد!
راه آهن چابهار-زاهدان-سرخس در حالی یکی از مهمترین پروژههای زیرساختی ریلی کشور به طول هزارو۳۵۰ کیلومتر است که قطعه اول آن به طول ۷۳۰ کیلومتر، چابهار را به زاهدان و مرز میلک و قطعه دوم هم به طول ۷۶۰ کیلومتر زاهدان را به بیرجند، مشهد و در انتها سرخس متصل میکند؛ اما روند کُند پیشرفت آن سبب شده بیش از یک دهه از عمر این پروژه بگذرد و همچنان در پیچ و خم مشکلات باشد.
قول و قرارهای مسئولان
شهریور ماه سال ۹۸ بود که محمد اسلامی وزیر سابق راه و شهرسازی از موافقت رهبر معظم انقلاب و دستور رئیسجمهور سابق برای اختصاص اعتبار به این پروژه تا سقف ۳۰۰ میلیون یورو از محل منابع صندوق توسعه ملی بهمنظور تسریع در تکمیل احداث راهآهن چابهار-زاهدان تا پایان سال ۱۴۰۰ خبر داد؛ این درحالیاست که پس از آن و تاکنون نیز وعدههای پرشماری برای زمان اتمام این پروژه اعلام شده است.
گواه این ادعا سخنان «احمد علی موهبتی» استاندار سابق سیستان و بلوچستان در ۲۳ آذر ۱۳۹۸ است که از بهره برداری راهآهن چابهار به زاهدان تا پایان سال عمرانی ۱۳۹۹ خبر داده بود.
در همین رابطه خیرالله خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور نیز درآذر ۱۳۹۸ از بهره برداری راه آهن چابهار-زاهدان در سال ۱۴۰۰ خبر داد.
این درحالیاست که خیرالله خادمی یکبار دیگر در خرداد ۹۹ از بهره برداری راه آهن چابهار-زاهدان تا پایان دولت دوازدهم خبر داد و اینک در آخرین وعده خود زمان افتتاح این پروژه تا پایان سال ۱۴۰۴ عنوان کرده است.
اگر چه پیش از وی نیز «محمد باقر نوبخت» رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه در خرداد ماه ۹۹ گفته بود ساخت راه آهن چابهار-زاهدان در سه قطعه چابهار- ایرانشهر، ایرانشهر - خاش و خاش - زاهدان در حال انجام است که در دهه فجر ۱۳۹۹ قطعه زاهدان - خاش و تا اسفند همان سال قطعه چابهار - ایرانشهر متصل میشود و تمام ۷۳۰ کیلومتر این مسیر به اتمام خواهد رسید.
سهم راهآهن چابهاردراقتصاد کشور
با توجه به جایگاه و نقش کلیدی بندر چابهار در توسعه ترانزیت کشور، پروژه راهآهن چابهار- زاهدان میتواند سهم این بندر را در ترانزیت کشور افزایش دهد، آن طور که برآورد شده، این طرح حداقل ۳۰۰ میلیارد تومان درآمد سالانه حاصل از ترانزیت خواهد داشت.
از مزایای این طرح برای توسعه اقتصادی استانهای همجوار نیز میتوان به اشتغال ۶ هزار و ۳۰۰ نفری در دوره ساخت و اشتغال ۶۰۰ نفری در دوره بهرهبرداری اشاره کرد.
از آنجا که حملونقل ریلی یک مد ایمن، سبز و دوستدار محیط زیست به شمار میآید، بهرهبرداری از هر کدام از پروژههای ریلی با جذب بار ترافیکی از جادهها علاوه بر کاهش سوانح جادهای در مصرف سوخت کمتر نیز تأثیرگذار خواهد بود.
سرعت جابهجایی مسافر در پروژه ریلی چابهار- زاهدان ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت و سرعت جابهجایی بار نیز ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است پیشبینی شده؛ بنابراین این طرح ریلی با کاهش ۶۲۸ هزار تردد خودرو در سال، صرفهجویی سالانه ۸ هزار میلیارد ریالی حاصل از کمتر شدن تصادفات جادهای را نیز به همراه خواهد داشت.
همچنین اگر پروژه ریلی چابهار- زاهدان زیر بار ترافیک برود، با کاهش ۱۲۶ میلیون لیتر مصرف سوخت به صورت سالانه و کاهش آلایندههای زیست محیطی، صرفهجویی ۶۲۹ میلیارد ریالی در سال را برای کشور فراهم میکند.
این پروژه از لحاظ میزان ترافیک، ظرفیت جابهجایی ۸/۲میلیون تن بار و ۹۲۷ هزار نفر مسافر در سال اول بهرهبرداری دارد. همچنین برآورد شده در سال بیستم بهرهبرداری این ظرفیت به ۷/۷ میلیون تن بار و ۲ میلیون نفر مسافر برسد. گفتنی است تا کنون ۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از منابع دولتی برای این طرح هزینه شده که ارزش روز آن معادل ۲۵ هزار میلیارد تومان است.
تمدید وعده
اگر چه مقرر بود پروژه احداث راهآهن چابهار- زاهدان پیش از اتمام دولت دوازدهم پایان یابد، اما این پروژه نیمه تمام به دولت سیزدهم و اینک به دولت چهاردهم به ارث رسیده است.
وزیر راه و شهرسازی دولت چهاردهم در نخستین روز از آذرماه سال ۱۴۰۴ در سفر به استان سیستان و بلوچستان با تمدید وعده راهاندازی این پروژه اظهار کرد: این پروژه ریلی حتی زودتر از پایان ۱۴۰۴ به بهره برداری خواهد رسید.
فرزانه صادق در آیین آغاز عملیات ریل گذاری راه آهن خاش - چابهار اظهارکرد: کریدور شمال - جنوب از اولویتدارترین و راهبردیترین پروژههای ریلی در کشور است.
وی با اشاره به اینکه چندین دولت برای راه آهن چابهار - زاهدان و در ادامه آن به سرخس تلاش کردهاند، ادامه داد: این خط ریلی راهی به سوی توسعه کشور است و در ارتباط ما با همسایگان اثربخش خواهد بود.
وزیر راه و شهرسازی گفت: هم دولت وفاق ملی و هم قرارگاه خاتمالانبیاء از اهمیت این پروژه مطلع هستند از این رو باید تلاش کنیم تا طول اجرای آن کوتاهتر شود؛ برای این منظور باید برای تأمین منابع مالی آن بیشتر تلاش کنیم، البته قرارگاه خاتم الانبیاء نشان داده است که حتی اگر منابع تأمین نشود نیز کار را پیش خواهد برد.
پیشرفت ۸۰ درصدی
معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور پروژه راه آهن چابهار - زاهدان نیز با اشاره به این موضوع که در ۲۰ سال گذشته شاهد اجرای بخشهای مختلف راه آهن چابهار - زاهدان بوده است در این رابطه اذعان کرد: بر اساس ماده ۵۶ قانون برنامه هفتم پیشرفت ساخت خطوط راه آهن در ایران در دست اجراست که شامل ۶ کریدور شمالی و جنوبی و دو کریدور شرقی- غربی است.
کریدور چابهار - سرخس پنجمین کریدور از میان آنهاست که پنج مرز کشور را به هم متصل می کند.
عباس خطیبی با اشاره به اینکه ۱۵۵ کیلومتر از راه آهن زاهدان - خاش در سال ۱۴۰۱ به بهره برداری رسید، خاطرنشان کرد: محور خاش - چابهار به طول ۴۶۶ کیلومتر است که زیرسازی آن پیشرفت حدود ۸۰ درصدی دارد و طویلترین پروژه ریلی کشور به ارزش یک و نیم میلیارد دلار به شمار می رود.
معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور گفت: امیدواریم این پروژه تا پایان ۱۴۰۴ و یا اوایل ۱۴۰۵ به اتمام برسد.
کمک به توسعه مکران
هدف اصلی راه آهن چابهار - زاهدان ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به شبکه ریلی و ایجاد بستر مناسب برای توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و منطقه است.
راه آهن چابهار - زاهدان با هدف ایجاد کریدور ریلی شرق کشور، اتصال بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به شبکه ریلی، کمک به توسعه سواحل مکران، اتصال کشورهای آسیای میانه و افغانستان به آبهای آزاد در دست احداث است که عامل ایجاد توسعه و رشد اقتصادی سیستان و بلوچستان و منطقه است.
این خط آهن از دروازه شرقی اسکله شهید بهشتی چابهار واقع در دریای عمان آغاز و با عبور از شهرهای نیکشهر، ایرانشهر و خاش در نهایت به زاهدان متصل می شود. اجرای این طرح یکی از برنامههای مهم به منظور تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است.
راه آهن زاهدان-چابهار روی ریل وعده
احداث خط ریلی چابهار – زاهدان به عنوان طولانی ترین خطآهن ایران، جزو مصوبات سفرهای دولت نهم و دهم به سیستان و بلوچستان بود و ۱۵ آذرماه ۱۳۸۹ در جریان سفر رئیس جمهور وقت به چابهار، در مراسمی عملیات ساخت قطعه اول آغاز شد.
صاحبخبر -
∎