شناسهٔ خبر: 69900034 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: خبرآنلاین | لینک خبر

این چهار کتاب جایش خالی بود

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه جای چهار نوع پژوهش درباره سیره پیامبر اکرم(ص) خالی است، گفت: نخستین کار به‌مثابه دستمایه پژوهش درباره سیره ایشان، تألیف و گردآوری یک جامع‌السیر یا بانک اطلاعاتی محسوب می‌شود.

صاحب‌خبر -

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، سیدمحمدرضا ابن‌الرسول، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: بعد از ترجمه کتاب «نفحات محمدیه» متوجه شدم که جای چند نوع پژوهش مهم درباره پیامبر اکرم(ص) خالی است. این پژوهش‌ها باید در باب موسوعه‌نگاری، گزیده‌نگاری، مأخذشناسی و اعتبارسنجی باشد.

وی افزود: در مقدمه کتاب که نام اصلی آن «نفحات محمدیه» است، آورده‌ام که مرحوم مغنیه می‌گفت: «پیامبر(ص) می‌فرماید...» من برای یافتن منبع این سخنان بسیار گشتم؛ اما بعضاً منبعی نمی‌یافتم و بنابراین، این مطالب را مشهورات بی‌اساس نام‌گذاری می‌کنم. انگیزه جعل در این نوع مطالب زیاد است.

مترجم کتاب «بوی خوش محمدی» ادامه داد: البته این مشهورات فقط درباره پیغمبر اکرم(ص) نیست، بلکه در خصوص آموزه‌های شرعی هم وجود دارد، مانند اینکه چرا در اسلام، شراب یا گوشت سگ و خوک حرام اعلام شده است. این مطالب برای غربی‌ها قابل‌ قبول نیست؛ پس به‌دنبال کسی می‌گردند که مؤید رد و انکار آن‌ها باشد و اغلب این افراد، مورد قبول عامه هستند.

وی با اشاره به مثالی گفت: حتماً این جمله را شنیده‌اید که می‌گوید: «به اروپا رفتم، مسلمان دیدم؛ ولی از اسلام خبری نبود. به کشورهای اسلامی آمدم، از اسلام نامی هست؛ اما مسلمانی پیدا نمی‌شود.» این جمله را به سیدجمال نسبت داده‌اند؛ ولی من در هیچ منبعی آن را پیدا نکردم. پس باید در خصوص این مطالب اعتبارسنجی صورت گیرد و گروهی پژوهشی برای اعتبارسنجی این نقل‌قول‌ها نیاز است.

ابن‌الرسول با بیان اینکه پژوهش دیگری هم باید با موضوع موسوعه‌نگاری درباره سیره پیامبر(ص) انجام شود، تصریح کرد: از اواسط قرن دوم، سیره‌هایی به نگارش درآمد؛ البته شیعه در این زمینه از اهل سنت عقب‌تر است و آنچه در سیره‌ها و آثار مربوط به پیامبر(ص) نوشته شده، نوعاً به اهل سنت تعلق دارد. گزاره‌های متناقضی نیز در این سیره‌ها به چشم می‌خورد. نخستین کار به‌مثابه دستمایه پژوهش درباره سیره پیامبر(ص)، تألیف و گردآوری یک جامع‌السِیَر یا بانک اطلاعاتی محسوب می‌شود.

وی با بیان اینکه اهل سنت احادیث شیعه را مرسله یا متأخر می‌دانند و در سیره‌نگاری از این احادیث استفاده نمی‌کنند، اضافه کرد: جامع‌السیر باید حاصل گردآوری سیره زیدیه، امامیه و... باشد. سیره‌نگاری فنی تاریخی است و زیرمجموعه تاریخ‌نگاری قرار می‌گیرد. 

مترجم کتاب «بوی خوش محمدی» اظهار کرد: تاریخ‌نگاری روش خودش را می‌طلبد و نمی‌توان با ملاک کلام، شریعت و فقه به سراغ کار تاریخی رفت. سانسور در تاریخ با هر انگیزه‌ای که باشد، خیانت است. در حقیقت از کوچکترین اطلاعاتی که جنبه تاریکی از زوایای زندگی پیامبر(ص) را روشن می‌کند، نباید گذشت. نگاه کردن به کار علمی با عینک ایدئولوژیک، به آن ضربه زیادی می‌زند. وقتی به بی‌طرفی محض برسیم، می‌توانیم مورخ خوبی باشیم.

وی مأخذشناسی را کار دیگری دانست که باید به‌منظور رویارویی با احادیث‌ سرگردان انجام شود و گفت: آخرین کار نیز گزیده‌کاری است. ما به مجموعه‌ای از احادیث پیامبر(ص) نیاز داریم که همه مذاهب اسلامی در اینکه ایشان این مضمون را فرموده است، متفق‌القول باشند. مضمون‌ها را باید بنویسیم، طبقه‌بندی کنیم، همه آثار حدیثی را ببینیم، مشترکات را بیابیم، با شأن صدور بسنجیم و گزارش جامعی تهیه کنیم.