دراینبین، رفتوآمدهای دیپلماتیک متعددی به پایتختهای یکدیگر صورتگرفته که مهمترین آنها سفر سید عباس عراقچی به ریاض، حضور ارتشبد فیاض بن حامد الرویلی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح سعودی در تهران و بهتازگی انتخاب عربستان بهعنوان مقصد سفر محمدجواد تختروانچی، معاون وزیر خارجه ایران بود.
جالب آنکه همه این آمدوشدهای دیپلماتیک تنها طی یکی دو هفته انجام شده که بر همین اساس برخی کارشناسان از آن بهعنوان نقطه عطفی در مسیر بهبود روابط طرفین یاد میکنند. درباب اهمیت این رویداد در گام نخست باید گفت که افزایش رایزنی سیاسی و نظامی میان دو پایتخت مهم اسلامی نشان از توجه جدی به مسائلی همچون امنیت منطقهای، صلح و ثبات در خاورمیانه و رویکرد اقتصادی و تجاری دارد. بهویژه یکی از نکات برجسته، پیگیری توافقات حاصل شده در پکن است که از آن بهعنوان یک تحول مهم در روابط ایران و عربستان یاد میشود.
سعودی، باتوجهبه وضعیت و چشمانداز امنیتی و اقتصادی هدفگذاری شده، به این نتیجه رسیده است که برای تأمین امنیت و ثبات داخلی و منطقهای نیازمند همکاریهای بیشتر با جمهوری اسلامی است. ریاض، به دنبال تضمین امنیت پایدار برای طرحها و پروژههای کلان اقتصادی هدفگذاری شده خود است. در این میان، توجه به بحرانهای یمن و امنیت دریایی در خلیجفارس از موضوعات کلیدی است که در مذاکرات مطرح شده است. شکی نیست که ایران بهعنوان یک کشور منطقهای بانفوذ، نقش کلیدی در تأمین این امنیت و ثبات بازی میکند. جمهوری اسلامی البته همواره خواستار همکاریهای امنیتی در سطح منطقه بوده است. تهران در این میدان به دنبال توافق امنیتی است که نهتنها منافع خود را تأمین کند؛ بلکه به ثبات در خاورمیانه نیز کمک کند. سفرهای اخیر و مذاکرات دو کشور نیز میتواند به کاهش تنشها و گسترش همکاریهای منطقهای و تحقق این چشمانداز کمک کند.
با این تفاسیر به نظر قطار روابط ایران و عربستان روی ریل مثبتی در حال حرکت است اتفاقی که میتواند برای سایر کشورهای منطقه، بهویژه آنها که درگیر در بحرانهای مختلف هستند، الگویی از همافزایی در راستای تحقق صلح و ثبات باشد. این همکاریها و بهویژه نزدیکی ایران و عربستان میتواند زمینهساز تقویت بنیانهای اقتصادی و رشد تجارت شده و اتحاد با سایر کشورهای همسایه را به اوج برساند.
عملیاتیشدن چنین توافقات و برنامههای مشترکی در گام بعدی میتواند از افزایش تنشها و تهدیدات جلوگیری و موجب ایجاد فضای امن و پایدار برای توسعه شود. البته در مقطع کنونی نباید از خطرات رژیم صهیونیستی برای امنیت غرب آسیا غافل شد. جنایات و ماجراجوییهای تلآویو در غزه و لبنان بهوضوح بر منطقه و روابط کشورهای این حوزه سایه انداخته است. ایران و عربستان سعودی در این زمینه با تهدید مشترک مواجه هستند و درصورتیکه همکاریهای امنیتی و دیپلماتیک آنها بیشتر شود، میتوانند در برابر تهدیدات خارجی و اقدامات دشمن صهیونیستی مقابله کنند. همین موضوع یکی دیگر از مسائلی است که موجب شده طرفین به همکاریهای بیشتر در زمینه امنیتی نیاز داشته باشند. درصورتیکه همکاریهای این دو کشور تقویت شود، میتوانند با استفاده از نفوذ خود در منطقه به مقابله با تهدیدات مشترک پرداخته و به تداوم صلح و ثبات کمک کنند.
در نهایت، تحولات اخیر در روابط ایران و عربستان نشان از تغییرات مثبت در سیاستهای منطقهای دو کشور دارد. اگر این روند با جدیت ادامه یابد و توافقات به مرحله عملیاتی برسند، میتوان امید داشت که همکاریها بهعنوان یک الگوی موفق برای سایر کشورهای منطقه عمل کند و به گسترش صلح و امنیت در خاورمیانه منجر شود. روابط مستحکمتر میان ایران و عربستان نهتنها برای دو کشور، بلکه برای تمامی کشورهای منطقه و جهان، میتواند فرصتهای جدیدی را در زمینههای مختلف ایجاد کند.
الگوی درست برای توسعه مناسبات منطقهای
در مقطع کنونی شاهد تحولات مهم و پرسرعتی در حوزه مناسبات ایران و عربستان سعودی هستیم که بهویژه پس از توافق تاریخی بین دو کشور در پکن موردتوجه تحلیلگران قرار گرفته است.
صاحبخبر -
∎