به گزارش خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا)، در ابتدای گزارش مدیریت تحقیق و توسعه بورس تهران نظام‌های ارزی به سه قسمت میخکوب، میانی و شناور تقسیم شده و در نهایت به جمع بندی از وضعیت نظام ارزی ایران پرداخته و در نهایت ارتباط ارز با بورس و شاخص های مختلف صنایع بررسی شده است:

نظام ارزی میخکوب

به نظام ارزی گفته می شود که ارز کشور نسبت به ارز خارجی مانند دلار در محدوده ثابت قرار بگیرد، به عنوان نمونه برای مدتی مقدار مشخصی از ریال در برابر دلار ثابت بماند. نظام ارزی میخکوب هم به دو بخش میخکوب شدید و میخکوب سنتی تقسیم می شوند.

نظام ارزی میخکوب شدید

این نظام ارزی چارچوب به شدت سختگیرانه و محدودی را برای سیاست گذار ارزی تعیین می کند و این نوع نظام ارزی برای کشورهایی که دارای بی نظمی های پولی و تورم بالا مناسب است. از معایب این نظام ارزی این است که بانک مرکزی نقش خود را به عنوان وام دهنده نهایی از دست داده و احتمال وقوع بحران های نقدینگی بیشتر است. هیچ ظرفیتی برای جذب شوک وجود نداشته و شوک ها باید از راه تغییر در فعالیت های اقتصادی جذب شوند و خروج از سیستم نظام ارزی میخکوب شدید نیز بسیار سخت است.

نظام ارزی میخکوب سنتی

این نظام ارزی برای انتخاب ارز هدف دو رویکرد متفاوت می تواند داشته باشد؛

۱. انتخاب ارز هدف نسبت به یک واحد پولی خاص و انتخاب ارز بر مبنای یک ارز است.بانک مرکزی انتظار دارد که در یک نرخ معامله شود. این نرخ در حالت عدم تعادل های اساسی قابل تعدیل است.

۲. انتخاب ارز هدف نسبت به یک سبدی ارزی است، این سبد می تواند شامل دو یا چند ارز مختلف باشد .

نظام ارزی میانی

نظامی حد واسط نظام ارزی میخکوب و شناور است در این نظام ارزی سعی بر این است که تا تثبیت یک نرخ ثابت در نظام ارزی با استقلال سیاست پولی در یک نظام ارزی شناور ترکیب شود. در این نوع نظام ارزی، ارز در یک دامنه از پیش تعیین شده می تواند نوسان داشته باشد.

نظام ارزی شناور

این نوع نظام ارزی شامل دو نوع نظام ارزی مستقل و شناور با مدیریت سبک است.اما سیاست گذار در سال های مختلف نظام های ارزی متفاوت را برای ارز کشور تعیین کرده است که در جدول زیر آمده است:

جدول تغییرات نرخ دلار بازار آزاد در هر یک از دوره های مورد بررسی در سیر تحولات نظام ارزی

بررسی تاثیر دلار بر شاخص های بورس تهران

کارشناسان اداره تحقیق و توسعه بورس تهران در گزارش تحلیلی خود نوشته‌اند: نرخ دلار یکی از متغیرهای اصلی در اقتصاد ایران است که بر قیمت سهام نیز تاثیر مستقیمی دارد، درک همبستگی بین بازار دلار و بازار سهام برای بیشتر سرمایه گذاران مهم است.

در ادامه این گزارش به ابعاد همبستگی بین بازار دلار و بازار سهام، در زمان نوسان نرخ ارز پرداخته شده و آمده است:

افزایش قیمت دلار

افزایش قیمت دلار برای شرکت های صادرات محور خبری خوب محسوب شده اما برای شرکت های واردات محور خبر خوبی نیست.

کاهش قیمت دلار

کاهش قیمت دلار برای شرکت های صادرات محور خبری خوب نبوده و باعث کاهش فروش ریالی آن ها خواهد شد، اما برای شرکت‌هایی که مواد اولیه را از خارج تامین می کنند مانند برخی از خودروسازان، صنایع دارویی و غذایی و نیز حمل و نقلی ها خبر خوبی است.

رابطه شاخص کل بورس با دلارهای چندگانه

به طور کلی با افزایش قیمت دلار شاخص کل بورس نیز تاثیر مثبتی به خود می گیرد، سیاست گذار ارزی برای این که بتواند بازار ارز را مدیریت کند و از طرفی قدرت خرید مردم را نیز حفظ کند ترجیح داده از چند نوع ارز استفاده کند.

اداره تحقیق و توسعه بورس تهران در قالب نمودارهای زیر تاثیر دلارهای چندگانه را بر روی شاخص کل بورس بررسی کرده است:

روند شاخص کل بورس تهران و نرخ های دلار چندگانه

در ادامه این گزارش، رابطه شاخص کل هم وزن نیز که بیشتر نماینده، نمادهای متوسط و کوچک بازار است با دلارهای چندگانه بررسی شده است:

روند شاخص کل هم وزن بورس تهران و نرخ های دلار چندگانه

همبستگی شاخص کل بورس با دلارهای چندگانه

در نمودار زیر همبستگی معنادار دلار با شاخص کل بورس را مشاهده می کنید:

همبستگی میان شاخص کل بورس و نرخ های دلار چندگانه

همبستگی شاخص هم وزن با دلارهای چندگانه

کارشناسان اداره تحقیق و توسعه بورس تهران می‌نویسند: بررسی شاخص هم وزن با دلارهای چندگانه از تاریخ فروردین ۱۳۹۸ تا خرداد ۱۴۰۲ نشان می دهد بین شاخص کل هم وزن با دلارهای چندگانه رابطه مثبتی قرار دارد.

همبستگی میان شاخص کل هم وزن بورس و نرخ های دلار چندگانه

در ادامه گزارش اداره تحقیق و توسعه بورس تهران به بیان مختصر ارتباط شاخص صنایع مختلف بورسی با قیمت دلار پرداخته شده است:

شاخص صنعت شیمیایی

بررسی شاخص صنعت شیمیایی از فروردین ۱۳۹۸ تا خرداد ۱۴۰۲ نشان می دهد این شاخص با نرخ دلارهای چندگانه رابطه مستقیمی دارد:

همبستگی شاخص صنعت شیمیایی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص فرآورده های نفتی

این شاخص رابطه مثبتی با نرخ دلار دارد. اداره تحقیق و توسعه بورس تهران، نمودار شاخص این صنعت با دلار را بررسی کرده است:

همبستگی شاخص صنعت فرآورده های نفتی و نرخ های دلار چندگانه

در ادامه این گزارش به نمودار شاخص های صنایع بورسی با دلار پرداخته شده است:

شاخص فلزات اساسی

همبستگی شاخص صنعت فلزات اساسی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت تامین آب، برق و گاز

همبستگی شاخص صنعت تامین آب، برق و گاز و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت چند رشته ای

همبستگی شاخص صنعت چند رشته ای صنعتی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت سیمان

همبستگی شاخص صنعت سیمان و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت ذغال سنگ

همبستگی شاخص صنعت ذغال سنگ و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت خدمات مهندسی

همبستگی شاخص صنعت خدمات فنی و مهندسی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت اطلاعات و ارتباطات

همبستگی شاخص صنعت اطلاعات و ارتباطات و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت رایانه

همبستگی شاخص صنعت رایانه و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت انبوه سازی

همبستگی شاخص صنعت انبوه سازی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت مالی

همبستگی شاخص صنعت مالی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت سرمایه گذاری

همبستگی شاخص صنعت سرمایه گذاری و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت سایر مالی

همبستگی شاخص صنعت سایر مالی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت بیمه

همبستگی شاخص صنعت بیمه و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت حمل و نقل

همبستگی شاخص صنعت حمل و نقل و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت زراعت

همبستگی شاخص صنعت زراعت و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت کاشی و سرامیک

همبستگی شاخص صنعت کاشی سرامیک و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت استخراج نفت و گاز

همبستگی شاخص صنعت استخراج نفت و گاز و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت اداره بازارهای مالی

همبستگی شاخص صنعت اداره بازارهای مالی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت رادیویی

همبستگی شاخص صنعت رادیویی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت بانک

همبستگی شاخص صنعت بانکی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت کانی غیرفلزی

همبستگی شاخص صنعت کانی غیرفلزی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت خرده فروشی به جز وسایل نقلیه

همبستگی شاخص صنعت خرده فروشی به جز وسایل نقلیه و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت مواد دارویی

همبستگی شاخص صنعت مواد غذایی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت غذایی به جز قند

همبستگی شاخص صنعت غذایی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت قند و شکر

همبستگی شاخص صنعت قند و شکر و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت خودرو

همبستگی شاخص صنعت خودرو و نرخ های دلار چندگانه

شاخص وسایل ارتباطی

همبستگی شاخص صنعت وسایل ارتباطی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت دستگاه های برقی

همبستگی شاخص صنعت دستگاه های برقی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت ماشین آلات

همبستگی شاخص صنعت ماشین آلات و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت محصولات فلزی

همبستگی شاخص صنعت محصولات فلزی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت لاستیک

همبستگی شاخص صنعت لاستیک و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت انتشار و چاپ

همبستگی شاخص صنعت انتشار و چاپ و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت محصولات کاغذی

همبستگی شاخص صنعت محصولات کاغذی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص محصولات چوبی

همبستگی شاخص صنعت محصولات چوبی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص محصولات چرمی

همبستگی شاخص صنعت محصولات چرمی و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت منسوجات

همبستگی شاخص صنعت منسوجات و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت سایر معادن

همبستگی شاخص صنعت سایر معادن و نرخ های دلار چندگانه

شاخص صنعت کانه فلزی

همبستگی شاخص صنعت کانه فلزی و نرخ های دلار چندگانه

جمع بندی

بررسی اداره تحقیق و توسعه بورس تهران نشان می دهد، نظام ارزی ایران دائما در یک چرخه از سمت شناوری به نظام ارزی میخکوب و بالعکس است. تاثیر رابطه دلار بر بازار سهام یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در بازار سرمایه است.

برمبنای این گزارش، تاثیر دلار بر بورس به عوامل مختلفی نظیر، صادرات، واردات، نرخ دلار، ترکیب دارایی ها و بدهی های شرکت بستگی دارد.

اما به طور کلی می توان گفت؛ نرخ دلار نیما تاثیر بسیار بیشتری از نرخ دلار بازار آزاد بر بورس ایران دارد زیرا صنایع صادرات و واردات محور بورسی از نرخ دلار نیما متاثر هستند.