باشگاه خبرنگاران جوان؛ نرگس امام‌جمعه - المپیادهای علمی جهانی به عنوان یکی از معتبرترین و برجسته‌ترین رقابت‌های علمی، همواره مورد توجه نخبگان و دانش‌آموزان مستعد در جهان بوده‌اند. المپیاد علمی نه تنها فرصتی برای نمایش توانمندی‌های علمی و حل مسائل پیچیده است؛ بلکه به عنوان معیاری برای شناسایی استعداد‌ها و توانایی‌های دانش‌آموزان در مقیاس بین‌المللی نیز شناخته می‌شود. با این حال، در سال‌های اخیر تعداد شرکت‌کنندگان ایرانی در این المپیادها کاهش یافته که این موضوع می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد.
مهمترین دلایل کاهش متقاضیان شرکت در المپیاد
یکی از مهمترین دلایل کاهش تعداد متقاضیان شرکت در المپیاد، تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور است. در چند سال گذشته تأثیر سوابق تحصیلی در کنکور باعث شده که بسیاری از دانش‌آموزان ترجیح دهند زمان و انرژی خود را بیشتر بر روی امتحانات نهایی متوسطه دوم (دهم تا دوازدهم) و کسب نمرات بالا بگذارند تا شرکت در المپیادهای علمی. این موضوع باعث شده است که انگیزه دانش‌آموزان برای شرکت در المپیادها کاهش یابد.
کاهش تعداد دانش آموزان المپیادی
در همین راستا سیدرضا حسینی، رئیس باشگاه دانش‌پژوهان جوان در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان این که یکی از مهمترین دغدغه‌های دانش‌آموزان المپیادی این است که تسهیلاتی به آن‌ها تعلق می‌گیرد یا خیر؛ گفت: این دغدغه دانش‌آموزان باعث شده است تا داوطلبان بیشتر به امتحانات نهایی و کنکور توجه کنند.
وی افزود: تعداد دانش آموزان المپیادی نزولی شده و به ۳۶ هزار نفر کاهش یافته است.
او با بیان این که درباره سهمیه المپیاد دانش‌آموزی در مرداد طرحی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است؛ ادامه داد: این طرح در میز نخبگان شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی و تصویب شده است.
حسینی اظهار کرد: باشگاه دانش‌پژوهان جوان در انتظار ارائه این طرح به شورای عالی انقلاب فرهنگی است. البته در این جلسات خسرو پناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرده است که این طرح را مجددا برای شورا ارسال کنیم تا مهمترین دغدغه دانش آموزان مرتفع شود.
عدم تداخل زمان برگزاری امتحانات نهایی با المپیاد
پیش از این محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش گفته بود: دانش‌آموزانی که در المپیادهای علمی مدال طلای کشوری را به دست می‌آورند، بدون شرکت در امتحانات نهایی و کنکور می‌توانند به دانشگاه بروند و این مسئله برای این گروه از دانش‌آموزان حل می‌شود. بنابراین برای آن دسته از دانش‌آموزان که انتظار مدال طلا را از خود دارند؛ کماکان مسیر، تغییری نداشته است.
وی اعلام کرد: زمان برگزاری امتحانات نهایی با المپیادها تداخل ندارد و دانش‌آموزان می‌توانند بدون دغدغه در المپیاد شرکت کنند.
بیشتر بخوانید
امتحانات نهایی و المپیادها با یکدیگر تداخلی ندارند
بسیاری از دانش‌آموزان و والدین بر این باورند که نمرات و سوابق تحصیلی به مراتب از شرکت در المپیادها برای پذیرش در دانشگاه‌ها مهم‌تر است. این نگرانی باعث می‌شود که برخی از دانش‌آموزان ترجیح دهند زمان و انرژی خود را صرف بهبود نمرات خود کنند تا این که در رقابت‌های المپیاد شرکت کنند.
خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در آیین اختتامیه چهارمین المپیاد بین‌المللی ترکیبیات ایران، در همین باره اظهار کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی به دنبال طرحی کارشناسی برای برطرف کردن دغدغه کنکوری دانش‌آموزان المپیادی است.
برای کسب دانش به خارج از کشور می‌روم
دارنده مدال برنز المپیاد ترکیبیات سطح پیشرفته در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: برای پیشرفت کشور علاقه‌مند هستم در خارج از ایران ادامه تحصیل دهم؛ اما مجددا به ایران برگردم.
وی افزود: فرهنگ ایران با فرهنگ دیگر کشور‌ها متفاوت است و من فرهنگ کشور خودم را بیشتر دوست دارم. به همین دلیل فقط برای کسب دانش به خارج از ایران سفر می‌کنم.
این مدال آور المپیاد گفت: مهمترین دغدغه من امتحانات نهایی است؛ چرا که آن طور که باید نمی‌توانم به هر ۲ عرصه برسم.
پیش از این نیز آرش صمدی، دانش‌آموز علامه حلی یک تهران، در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود: آزمون آنلاین را در این سن شروع کردم و استرس زیادی برای من به همراه نداشت. سال دهم نیز المپیاد زیست را به شکل جداگانه آغاز کردم. ۲ بخش در مدرسه علامه حلی یک تحت عنوان رده الف و ب وجود دارند. کسانی در رده الف حضور دارند که کنکور می‌خوانند و دانش‌آموزان المپیادی در رده ب حضور دارند.
وی با بیان این که مطالب زیست‌شناسی در رده ب به صورت تخصصی و جداگانه با نیم‌نگاهی به کتاب‌های درسی دنبال می‌شود، ادامه داد: این موضوع باعث می‌شد تا دانش‌آموزان المپیادی به زندگی این‌چنینی عادت کنند. با این رویکرد در مرحله اول و دوم آزمون سال دهم قبول شدم و مدال نقره سال دهم را کسب کردم. کسب مدال نقره از یک جهتی برای اخذ بخشی از سهمیه کنکور موجب دلگرمی من بود تا المپیاد را در سال‌های آتی نیز ادامه دهم و دست آخر طلای کشوری را از آن خود کردم و سال دوازدهم نیز با تشکیل تیم، موفق به اخذ طلای جهانی ۲۰۲۴ شدم.
بیشتر بخوانید
پای صحبت دارنده مدال طلای المپیاد زیست
بررسی تأثیر امتحانات نهایی بر شرکت‌کنندگان المپیادهای علمی
سیدمقداد حسینی، معاون تربیت غیر رسمی ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: تأثیر امتحانات نهایی بر دانش‌آموزان المپیادی موضوعی است که در جلسات اخیر مورد بحث قرار گرفته است. برخی از دانش‌آموزان المپیادی، به ویژه در سال دهم، به دلیل فشارهای تحصیلی و تمرکز بر امتحانات نهایی از شرکت در المپیادها دور شده‌اند.
وی افزود: در این راستا، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرده است که تلاش می‌شود تصمیماتی اتخاذ شود که به نفع نظام تعلیم و تربیت باشند. این تصمیمات شامل فراهم کردن شرایطی است که دانش‌آموزان بتوانند همزمان به تحصیلات خود و شرکت در المپیادها ادامه دهند.
حسینی به نقل از خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: این موضوع تحت بررسی قرار دارد و به دستور رئیس‌جمهور و دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال پیگیری است. هنوز تصمیم نهایی اتخاذ نشده اسن، اما امید می‌رود که با همکاری ستاد علم، به زودی به نتیجه‌ای مطلوب برسند.
با توجه به اهمیت سوابق تحصیلی در فرآیند پذیرش دانشگاه‌ها و فشارهای ناشی از امتحانات نهایی، کاهش تعداد شرکت‌کنندگان در المپیادهای جهانی به وضوح نمایان است. این موضوع نه تنها بر روی کیفیت و تنوع استعدادهای علمی تأثیرگذار است؛ بلکه می‌تواند به کاهش انگیزه دانش‌آموزان برای مشارکت در رقابت‌های بین‌المللی منجر شود.
در این راستا، نیاز به ایجاد تعادل میان الزامات تحصیلی و فرصت‌های علمی بیشتر از پیش احساس می‌شود. اگر سیاست‌گذاران و مسئولان آموزشی بتوانند شرایطی را فراهم کنند که دانش‌آموزان المپیادی بتوانند بدون نگرانی از تأثیر منفی امتحانات نهایی، به فعالیت‌های علمی خود ادامه دهند، احتمالاً شاهد افزایش دوباره تعداد شرکت‌کنندگان در المپیادهای جهانی خواهیم بود.
در نهایت، حمایت از دانش‌آموزان نخبه و ایجاد بسترهای مناسب برای شکوفایی استعدادهای آن‌ها نه تنها به نفع فردی آن‌ها خواهد بود؛ بلکه می‌تواند به رشد علمی و فناوری کشور نیز کمک شایانی کند.
امید است با اتخاذ تصمیمات مناسب، آینده‌ای روشن برای دانش‌آموزان المپیادی و نظام آموزشی کشور رقم بخورد.