به گزارش میراث آریا، نشست روایت احیای کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین شنبه سوم آذرماه 1403 با حضور شهاب طلائی مدیر عامل صندوق توسعه و احیا، علیرضا خزائلی، مدیر کل میراث فرهنگی استان قزوین و مرادی ناظر پروژه احیای کاروانسرای سعدالسلطنه در عمارت مسعودیه برگزار شد.

شهاب طلائی مدیر عامل صندوق توسعه و احیا در این نشست گفت: این سلسله‌ نشست‌ها، روندی ایجاد می‌کند که باعث آشنایی بیشتر با فرآیند احیای بناهای تاریخی می‌شود و جامعه محلی و ذی‌نفعان را با این موضوع همراه می‌کند.

او به همکاری خوب صندوق و اداره کل میراث قزوین اشاره کرد و گفت: روندی که ما در قزوین طی کرده‌ایم، در بعضی استانها و شهرها، هنوز جزو مسایل اولیه و حل نشده، محسوب می‌شود و بسیاری هنوز به اهمیت و ضرورت احیای بناهای تاریخی پی نبرده‌اند.

طلائی ادامه داد: یکی از توفیقات ما این است که از اولین قراردادهای مرمت ما با شهرداری‌ها، در قزوین انجام شده است، در بسیاری از شهرها، شهرداری‌ها خودشان یکی از موانع اصلی احیای بافت محسوب می‌شوند اما در قزوین، ما شاهد هستیم که خود شهرداری از همکاران اصلی صندوق در احیای بافت تاریخی بوده است.

وی افزود: 14 سال پیش شهرداری قزوین وارد فرآیند احیای یک بنای تاریخی به نام کاروانسرای سعدالسلطنه شده است و این حرکت از این نظر در میان شهرداری‌های کشور، کم نظیر است. 

مدیر عامل صندوق تاکید کرد: روند احیای این کاروانسرا به نحوی بوده که در مسئله ثبت جهانی آن نیز مشکلی پیش نیامده است و این موضوع نشان می‌دهد که شهرداری قزوین بر حفظ اصالت بنا نیز تاکید داشته و به طور اصولی این بنا را مرمت کرده است، این در حالی است که برخی از کاروانسراها به خاطر مرمت غیراصولی، قابلیت ثبت جهانی را از دست داده‌اند.

او به تجربه موفق احیای کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین اشاره کرد و گفت: احیای این بنا برای مدیران و دست اندرکاران کشور یک نمونه عینی و موفق است که نشان می‌دهد احیای یک بنای تاریخی، چطور در یک روند بلندمدت، به نفع شهر و جامعه محلی خواهد بود. 

احیای بنای تاریخی، منحصر به احیای کالبدی نیست

طلائی ادامه داد: روایت احیا فقط بعد شامل بُعد فنی نیست بلکه اثرات بنا بر جامعه محلی را نیز در بر می‌گیرد. حرکت شهرداری قزوین در احیای این بنا و تاثیری که بر جامعه محلی گذاشته، برای ما یک الگوی موفق محسوب می‌شود.

او اضافه کرد: این عمارت از چند بعد زیبایی‌شناسی شهری، کسب و کارهای بومی و کاربری متناسب با شأن، دارای اهمیت زیادی است، در حجره‌های این کاروانسرا، تلاش شده با رویکرد فرهنگی، کسب و کارهای بومی مرتبط با صنایع دستی، خوشنویسی و هنر بومی مستقر شوند و یکی از دلایل رشد سعدالسلطنه، کاربری متناسب با شأن بوده است.

مدیر عامل صندوق تاکید کرد: احیای بنای تاریخی، فقط منحصر به احیای کالبدی آن نیست بلکه نوع کاربری که به بنا می‌دهیم هم در موفقیت آن بسیار موثر است.

سعدالسلطنه، کلکسیونی از کاربری‌های مختلف بناهای تاریخی

طلائی خاطر نشان کرد: در سعدالسلطنه مجموعه‌ای از کاربری‌های مختلفی که صندوق به بناها می‌دهد، ارائه شده است، کاربری‌های پذیرایی، صنایع دستی، موزه، رویدادهای فرهنگی، حمام تاریخی و نظایر آن همگی در این مجموعه به خوبی پیش روی مردم و گردشگران قرار گرفته است.

او در انتها تاکید کرد: علی رغم اختلاف نظرها، هماهنگی خیلی خوبی بین سه نهاد صندوق و شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی قزوین وجود دارد و این هماهنگی، یک‌ مدل همکاری موفق است که میتواند برای همکاری در سایر استان‌ها نیز الگو باشد.

احیای کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین با هزینه یک میلیون دلاری

در ادامه جلسه، علیرضا خزائلی مدیر کل میراث فرهنگی قزوین، با مروری بر روند تشکیل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری قزوین، گفت: شهرداری‌ها موظف به پرداخت هزینه در بافت‌های تاریخی که تبدیل اثر می‌شوند هستند. در طرح پردیسان هدف این بود که سعدالسلطنه نباید به تنهایی پاسخگوی نیازهای شهر قزوین باشد و تمامی برنامه‌ها باید به تایید یک هیات سه نفره می‌رسید.

وی ادامه داد: از سال 1388 ال 1393 هزینه‌ای معادل برابر 25 میلیارد تومان معادل یک میلیون دلار برای مرمت این بنا هزینه شد که این هزینه از طریق فروش اراضی بخش‌های شمالی قزوین که به ما داده بودند تامین شد.

خزائلی افزود: نقطه قوت مرمت این بنا نگاه راهبردی و ارتباط برقرار کردن با مردم و همچنین موفقیت آن، در گرو ارتباط موثر با مردم قزوین و همسایه‌ها بود.

سعدالسلطنه در خدمت محور گردشگری قزوین

مرادی عضو اسبق هیات علمی دانشگاه علم و صنعت هدف از احیای این بنا احیای ساختاری،کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و تاریخی محورها و قطب‌های فرهنگی شهر قزوین  همچنین تکمیل خطوط اصلی محورها و قطب های فوق در شهر قزوین و انتخاب مجموعه سعدالسلطنه به عنوان قطب گردشگری بود.

وی همچنین حفاظت، مرمت و احیای قطب ها و محورها و بازآفرینی به عنوان بازوی کارآمد و تهیه طرح راهبردی مربوط به قطب ها و محورها را از روند اقدامات مرمت این بنا دانست.

مشکل اصلی، دولتی بودن است

دکتر رسول وطن دوست، دکترای حفاظت و مرمت آثار تاریخی در دانشگاه لندن و مدرس دانشگاه نیز در این نشست گفت: مشکل ما در حوزه میراث فرهنگی مشکلی صدساله است و آن دولتی بودن شروع کار در میراث فرهنگی است.

او افزود: از نظر بنده ایران جز اولین کشور جهان در حوزه میراث فرهنگی از جهت قدمت، اعتبار و تنوع است که راه حل این موضوع این است که باید به سمت غیر دولتی کردن میراث فرهنگی برویم یعنی مردم در تمامی امورات میراثی نقش داشته باشند و صندوق احیا را یکی از ابزارهای دانست که به داد میراث فرهنگی می‌رسد.

وی ادامه داد: باید به نقطه‌ای برسیم که خودمان و مردم موظف به حفاظت از میراث فرهنگی باشند و نسبت به آن احساس مالکیت داشته باشند.

وطن دوست در انتها خاطر نشان کرد: موضوع اصلی احیا، بازگرداندن روح زندگی به یک بنای تاریخی است که این امر با مرمت اصولی و حضور مردم محقق می‌شود.

انتهای پیام/