جوان آنلاین: شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پنج‌شنبه‌شب سرانجام قطعنامه پیشنهادی سه دولت اروپایی و امریکا را علیه ایران تصویب کرد، یک قطعنامه غیراجماعی که به‌رغم سفر ۱۰ روز قبل‌تر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به ایران و این واقعیت صادر شد که تهران قبول کرده بود «افزایش ذخایر غنی‌سازی بیش از ۶۰ درصد را متوقف کند». ایران در بیانیه خود گفته که «تروئیکای اروپایی» برای تحویل قطعنامه خودشان علیه ایران حتی «منتظر بازگشت گروسی نماندند» و در واکنش به قطعنامه آژانس، دستور انجام اقدامات مؤثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه معتنابهی از سانتریفیوژ‌های جدید و پیشرفته را صادر کرده است. به نظر می‌رسد، اروپا با صدور این قطعنامه که تا بهار ۲۰۲۵ به ایران مهلت می‌دهد در مورد مسائل باقی‌مانده با آژانس توافق کند، زمینه فعال کردن ساز و کار معروف به مکانیسم ماشه برجام قبل از اکتبر ۲۰۲۵ را فراهم می‌کند.
شورای حکام آژانس پنج‌شنبه شب با ۱۹ رأی موافق، رأی مخالف سه دولت روسیه، چین و بورکینافاسو و ۱۲ رأی ممتنع، یک قطعنامه غیراجماعی دیگر علیه ایران صادر کرد. قطعنامه قبلی آژانس در ژوئن ۲۰۲۴ صادر شده بود و حالا این دومین قطعنامه آن علیه ایران طی سال ۲۰۲۴ است. این قطعنامه که به ابتکار فرانسه، آلمان، بریتانیا و امریکا ارائه شده، از اینکه ایران به‌رغم قطعنامه‌های قبلی شورای حکام و فرصت‌های فراوان ارائه شده مدیرکل در طول پنج سال، نه توضیحات فنی معتبری در مورد حضور ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در چندین مکان اعلام نشده ارائه کرده است و نه به آژانس اطلاع رسانی کرده، از این ابراز نگرانی کرده که همکاری نکردن ایران «پیامد‌های جدی بر توانایی آژانس برای اطمینان از راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای که باید تحت توافقنامه پادمان NPT ایران برای سلاح‌های هسته‌ای یا سایر وسایل انفجاری هسته‌ای محافظت شود» داشته است. این قطعنامه از رافائل گروسی مدیرکل آژانس خواسته که یک «ارزیابی جامع و به روز شده‌ای در مورد وجود یا استفاده احتمالی از مواد هسته‌ای اعلام نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده گذشته و حال در مورد برنامه هسته‌ای ایران» ارائه کند، به طوری که این گزارش تا مارس یا حداکثر بهار ۲۰۲۵ قابل بررسی باشد.
بدون حمایت نیمی از اعضا
قطعنامه پنج‌شنبه شب آژانس در حالی تصویب شد که پنج‌شنبه قبل از آن، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران سفر، با مقام‌های بلندپایه ایرانی از جمله رئیس‌جمهور ملاقات کرد و آنگونه که گروسی خود گفته، ایران پذیرفته بود «ذخیره‌سازی اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد را متوقف کند». هرچند ایران، توافق با آژانس درباره ذخیره اورانیوم ۶۰ درصدی را تأیید نکرده ولی در بیانیه مشترک وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش به قطعنامه شورای حکام، به سفر گروسی به ایران، دیدار‌های او با مقام‌های عالی و بازدید از مجتمع‌های غنی‌سازی شهید دکتر علی‌محمدی و شهید مهندس احمدی‌روشن و همچنین «مذاکرات صورت گرفته» اشاره شده که «زمینه مناسبی برای تقویت تعاملات ایران و آژانس» ایجاد کرده بود. رئیس سازمان انرژی نیز دستور انجام اقدامات مؤثر، از جمله راه‌اندازی مجموعه معتنابهی از سانتریفیوژ‌های جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرد، چیزی که ایران قبل از تصویب قطعنامه، وعده آن را داده بود. در بخش دیگری از بیانیه ایران گفته شده که سه دولت اروپایی و امریکا «به جای کمک به تداوم فضای سازنده ایجاد شده بین ایران و آژانس، حتی منتظر نتایج سفر مدیرکل آژانس هم نمانده و در یک اقدام تقابلی و ناموجه، قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام ارائه نمودند.» در بخش دیگری از این بیانیه نیز آمده است: «البته این قطعنامه از حمایت نیمی از اعضای شورای حکام برخوردار نشد که خود مبین مخالفت آنها با رویکرد سیاسی و مخرب بانیان قطعنامه است.»
غریب‌آبادی: از ان‌پی‌تی خارج می‌شویم
عباس عراقچی، وزیر خارجه در گفتگو با شبکه المیادین با اشاره به این واقعیت که «تروئیکای اروپایی منتظر بازگشت گروسی نماندند و پیش‌نویس قطعنامه خود را به شورای حکام تحویل دادند»، گفته که هم‌اکنون پرونده هسته‌ای ایران نسبت به گذشته با پیچیدگی‌های بزرگ روبه‌رو است و تأکید کرده است: «ضرورتی برای نشستن بر سر میز مذاکرات با کشور‌های ۱+۵ نمی‌بینم زیرا خیلی چیز‌ها تغییر کرده است.» به نظر می‌رسد صدور دومین قطعنامه آژانس در سال ۲۰۲۴، مقام‌های بلندپایه ایرانی را به این ارزیابی نزدیک کرده که روند تقابلی در حوزه هسته‌ای طی ماه‌های آتی تشدید خواهد شد، به خصوص که بر اساس توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ ایران و ۱+۵ موسوم به برجام، دولت‌های باقی مانده در توافق متعهد هستند، خاتمه بررسی موضوع هسته‌ای ایران را در اکتبر ۲۰۲۵ اعلام کنند. بر اساس بندی از برجام، کشور‌های ۱+۵ موظف هستند پیش‌نویس قطعنامه‌ای را تهیه و «تمایل شورا (ی امنیت) برای برقراری یک رابطه جدید با ایران» را اعلام کنند. این قطعنامه «لغو تمامی مفاد وضع شده وفق قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت از روز اجرا، ایجاد برخی محدودیت‌های خاص و خاتمه بررسی موضوع هسته‌ای ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل ۱۰ سال پس از روز توافق برجام را مقرر خواهد نمود»، این در حالی است که با روند کنونی بعید است که دول باقی در برجام، به این تعهد خود عمل کنند. عباس عراقچی در ۲۶ آبان ماه در گفت‌وگوی ویژه خبری هشدار داد که برجام در مهرماه سال آینده (۱۴۰۴) به انقضا می‌رسد و اگر تا قبل از آن، مذاکرات برای توافق جدید انجام نشود «ما با یک شرایط بحرانی مواجه خواهیم بود.» به گفته عراقچی، طی کمتر از یک سالی که تا این تاریخ باقی مانده اگر توافق جدیدی حاصل نشود «ممکن است کشور‌های اروپایی که هنوز در برجام هستند دنبال کار اسنپ‌بک بروند»؛ مکانیسمی که هرچند با این عنوان در برجام به آن اشاره نشده، ولی مطابق با مکانیسم‌های پیش‌بینی شده در برجام، امکان بازگشت فوری و خودکار تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را فراهم می‌کند، فرایندی که حتی وتوی چین یا روسیه نیز قادر به متوقف کردن آن نخواهد بود. کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه روز جمعه در واکنش به تصویب قطعنامه شورای حکام هشدار داد هشدار داد: «اگر اروپا بک را اجرا کند، پاسخ ما خروج از ان‌پی‌تی است.» غریب‌آبادی گفته است: «ایران در نامه‌ای رسمی (در زمان حسن روحانی) اعلام کرده که در صورت استفاده از اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت از NPT (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) خارج خواهد شد.»