گروه بین الملل: خطوط مقدم در اوکراین اکنون «بی‌ثبات‌تر» از هر زمان دیگری در بیش از یک هزار روزی است که از تهاجم گسترده روسیه به این کشور سپری می‌شود.
کی‌یف همزمان با هزارمین روز از آغاز جنگ کرملین علیه اوکراین، به محض دریافت مجوز شلیک موشک‌های دوربرد آمریکایی برای حمله به عمق خاک روسیه، ۶ فروند موشک «اتکمز» را به سمت استان مرزی بریانسک در فدراسیون روسیه نشانه رفت.
در همان روز، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه اصلاحات سند دکترین هسته‌ای را به امضا رساند که به موجب آن، آستانه تحمل مسکو در استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را کاهش داد.
هر چند که این دکترین، استفاده از تسلیحات هسته‌ای را به‌عنوان آخرین راه‌حل برای حفاظت از حاکمیت روسیه در نظر می‌گیرد، اما دامنه تهدیدات علیه خودش را به حدی وسیع کرده که اساساً، کرملین حمله یک کشور غیرهسته‌ای (اوکراین) را که توسط یک قدرت هسته‌ای (ایالات متحده آمریکا) پشتیبانی شود به عنوان حمله مشترک آن‌ها به خاک روسیه می‌بیند و از آنجائیکه آمریکا عضوی از پیمان ناتو است، این عملا به معنی تقابل احتمالی روسیه با ۳۲ کشور عضو ناتو خواهد بود.
کما اینکه دمیتری مدودف، نایب رئیس شورای امنیت فدراسیون روسیه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت، «روسیه ممکن است با سلاح‌های کشتار جمعی علیه کی‌یف و تأسیسات اصلی ناتو، بدون توجه به موقعیت مکانی آن‌ها پاسخ دهد و به طور بالقوه جنگ جهانی سوم را آغاز کند.»
دقیقا مشخص نیست که امضای این فرمان عمداً با هزارمین روز جنگ هماهنگ شده است یا خیر، اما از آنجائیکه این اصلاحات برای اولین بار در ماه سپتامبر پیشنهاد شده بود، به نظر می‌رسد که به تعویق انداختن امضای آن توسط پوتین، با دقت زمان بندی شده است.
اگرچه امکان استفاده پوتین از سلاح هسته‌ای در مناقشه اوکراین را نمی‌توان به طور کامل رد کرد، اما رهبران و تحلیلگران جهان تا حد زیادی بر این باورند که این تغییر در درجه اول فقط تلاشی تازه و البته شدیدتر برای ایجاد بازدارندگی در برابر غرب است.
کاخ سفید، بریتانیا و اتحادیه اروپا فرمان هسته‌ای پوتین را «غیر مسئولانه» خواندن و آن را محکوم کردند.
امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، پس از نشست گروه ۲۰ در ریودوژانیرو، گفت که به شخصه از شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین در جریان این نشست خواسته است تا از تمام نفوذ خود بر پوتین برای دستیابی به یک توافق استفاده کند. ماکرون گفت که چین به عنوان متحد روسیه، «ظرفیت مذاکره با رئیس جمهور پوتین را دارد تا او حملات خود را به اوکراین متوقف کند.»
چین خود را به عنوان یک طرف بی طرف در جنگ اوکراین معرفی می‌کند و می‌گوید برخلاف ایالات متحده و سایر کشورهای غربی به هیچ یک از طرفین کمک نمی فرستد. با وجود این، این کشور متحد نزدیک سیاسی و اقتصادی روسیه است و اعضای ناتو پکن را به عنوان «توانمندساز قاطع» جنگ معرفی کرده‌اند، جنگی که پکن هرگز آن را محکوم نکرده است.
شاید پیش‌بینی وزیر دفاع آمریکا در این بین حائز اهمیت باشد. لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا به ان‌بی‌سی نیوز گفت که هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه مسکو به‌زودی قصد استفاده از تسلیحات هسته‌ای را دارد، نمی‌بیند. او در هزارمین روز از تهاجم همه جانبه کرملین به اوکراین گفت: «من تغییری در موضع نیروی راهبردی آن‌ها نمی‌بینم و بنابراین ما همچنان در این زمینه هوشیار خواهیم بود.»
چین در ۲۰ نوامبر پس از اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه تهدید هسته‌ای را صادر کرد و اوکراین برای اولین بار موشک‌های دوربرد آمریکا را به سمت خاک روسیه شلیک کرد، خواستار «آرامش» و «خویشتنداری» شد.لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به سوالی درباره این فرمان و حملات در داخل خاک روسیه گفت: «در شرایط کنونی، همه طرف‌ها باید آرامش خود را حفظ کنند و خویشتن داری کنند و از طریق گفت‌وگو و رایزنی برای کاهش تنش‌ها و کاهش خطرات استراتژیک با یکدیگر همکاری کنند.»
ترکیه نیز در این خصوص واکنش نشان داد. بر اساس بیانیه دفتر ریاست جمهوری ترکیه در روز چهارشنبه، رجب طیب اردوغان از تصمیم ایالات متحده برای اجازه دادن به اوکراین برای پرتاب موشک های دوربرد آمریکایی به خاک روسیه انتقاد کرد و اعلام کرد که این کار باعث تشدید درگیری خواهد شد.
ترکیه که از طریق آب‌های دریای سیاه با روسیه و اوکراین همسایه است، با تحریم‌های غرب علیه مسکو که با آن روابط مهم دفاعی، انرژی و گردشگری دارد، مخالف است.
به نظر نمی‌رسد که تغییر دکترین هسته‌ای روسیه توسط پوتین توانسته باشد عزم ولودیمیر زلنسکی،رئیس جمهوری اوکراین را عوض کند. کی‌یف یک روز بعد از این وقایع، یعنی در روز چهارشنبه ۲۰ نوامبر باز هم به حملات خود به خاک روسیه ادامه داد و این بار برای نخستین بار با موشک‌های بریتانیایی-فرانسوی کروز «سایه طوفان»، عمق خاک روسیه را مورد هدف قرار داد.
در این اثنا، چندین هزار نیروی ناتو نیز روز پنج‌شنبه ۲۱ نوامبر برای نخستین بار از زمان پیوستن هلسینکی به ائتلاف نظامی فراآتلانتیک در رزمایش توپخانه‌ای در مقیاس بزرگ در فنلاند در زمینی به وسعت بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مربع و در شرایط آب و هوایی سرد شرکت کردند.
بیش از ۳۶۰۰ سرباز و حدود ۱۰۰۰ خودروی نظامی در بزرگترین رزمایش توپخانه ناتو در قطب شمال فنلاند که کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با مرز روسیه و ۱۳۰۰ کیلومتر با مسکو فاصله دارد، شرکت کردند.دکترین هسته‌ای روسیه که توسط فرمان پوتین به روز شد در حقیقت فرمان صادر شده توسط رئیس جمهور بوریس یلتسین در دوم نوامبر ۱۹۹۳ را مورد بازبینی قرار داد. بر اساس این بازنگری، مسکو می تواند به هر گونه استفاده از سلاح های کشتار جمعی اعم از هسته‌ای یا غیر هسته‌ای علیه روسیه یا متحدانش با سلاح هسته‌ای پاسخ دهد.
این در حالی است که روسیه عملا از سال ۲۰۱۰، تقویت نظامی و سیاسی ناتو را در بخش تهدیدات نظامی اصلی دکترین نظامی خود گنجانده است.
کرملین از لحاظ تاریخی برای تأثیرگذاری بر سیاست غرب به ارعاب متکی بوده است. با وجود تمام آنچه که ناظران می‌اندیشیدند، قدرت آغاز جنگ هسته‌ای در نهایت تنها در دست رهبر روسیه متمرکز است.سرگئی ناریشکین، رئیس اطلاعات خارجی روسیه در مصاحبه‌ای ، گفت: «تغییرات اعلام شده توسط ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در دکترین هسته ای روسیه به این معناست که شکست روسیه در میدان نبرد عملا غیرممکن است،» اگرچه او مدرکی برای حمایت از ادعاهای خود ارائه نکرد.با این وجود، حمله هسته‌ای چندان راهبرد منطقی در جواب استفاده از موشک‌های آمریکایی یا بریتانیایی به نظر نمی‌رسد، به‌ویژه در زمانی که ارتش روسیه در حال دستیابی به دستاوردهای ارضی در داخل اوکراین است و این نوع از تنش‌زایی حتی از سوی متحدان مسکو نیز با انتقاد مواجه خواهد شد.
∎
کی‌یف همزمان با هزارمین روز از آغاز جنگ کرملین علیه اوکراین، به محض دریافت مجوز شلیک موشک‌های دوربرد آمریکایی برای حمله به عمق خاک روسیه، ۶ فروند موشک «اتکمز» را به سمت استان مرزی بریانسک در فدراسیون روسیه نشانه رفت.
در همان روز، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه اصلاحات سند دکترین هسته‌ای را به امضا رساند که به موجب آن، آستانه تحمل مسکو در استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را کاهش داد.
هر چند که این دکترین، استفاده از تسلیحات هسته‌ای را به‌عنوان آخرین راه‌حل برای حفاظت از حاکمیت روسیه در نظر می‌گیرد، اما دامنه تهدیدات علیه خودش را به حدی وسیع کرده که اساساً، کرملین حمله یک کشور غیرهسته‌ای (اوکراین) را که توسط یک قدرت هسته‌ای (ایالات متحده آمریکا) پشتیبانی شود به عنوان حمله مشترک آن‌ها به خاک روسیه می‌بیند و از آنجائیکه آمریکا عضوی از پیمان ناتو است، این عملا به معنی تقابل احتمالی روسیه با ۳۲ کشور عضو ناتو خواهد بود.
کما اینکه دمیتری مدودف، نایب رئیس شورای امنیت فدراسیون روسیه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت، «روسیه ممکن است با سلاح‌های کشتار جمعی علیه کی‌یف و تأسیسات اصلی ناتو، بدون توجه به موقعیت مکانی آن‌ها پاسخ دهد و به طور بالقوه جنگ جهانی سوم را آغاز کند.»
دقیقا مشخص نیست که امضای این فرمان عمداً با هزارمین روز جنگ هماهنگ شده است یا خیر، اما از آنجائیکه این اصلاحات برای اولین بار در ماه سپتامبر پیشنهاد شده بود، به نظر می‌رسد که به تعویق انداختن امضای آن توسط پوتین، با دقت زمان بندی شده است.
اگرچه امکان استفاده پوتین از سلاح هسته‌ای در مناقشه اوکراین را نمی‌توان به طور کامل رد کرد، اما رهبران و تحلیلگران جهان تا حد زیادی بر این باورند که این تغییر در درجه اول فقط تلاشی تازه و البته شدیدتر برای ایجاد بازدارندگی در برابر غرب است.
کاخ سفید، بریتانیا و اتحادیه اروپا فرمان هسته‌ای پوتین را «غیر مسئولانه» خواندن و آن را محکوم کردند.
امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، پس از نشست گروه ۲۰ در ریودوژانیرو، گفت که به شخصه از شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین در جریان این نشست خواسته است تا از تمام نفوذ خود بر پوتین برای دستیابی به یک توافق استفاده کند. ماکرون گفت که چین به عنوان متحد روسیه، «ظرفیت مذاکره با رئیس جمهور پوتین را دارد تا او حملات خود را به اوکراین متوقف کند.»
چین خود را به عنوان یک طرف بی طرف در جنگ اوکراین معرفی می‌کند و می‌گوید برخلاف ایالات متحده و سایر کشورهای غربی به هیچ یک از طرفین کمک نمی فرستد. با وجود این، این کشور متحد نزدیک سیاسی و اقتصادی روسیه است و اعضای ناتو پکن را به عنوان «توانمندساز قاطع» جنگ معرفی کرده‌اند، جنگی که پکن هرگز آن را محکوم نکرده است.
شاید پیش‌بینی وزیر دفاع آمریکا در این بین حائز اهمیت باشد. لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا به ان‌بی‌سی نیوز گفت که هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه مسکو به‌زودی قصد استفاده از تسلیحات هسته‌ای را دارد، نمی‌بیند. او در هزارمین روز از تهاجم همه جانبه کرملین به اوکراین گفت: «من تغییری در موضع نیروی راهبردی آن‌ها نمی‌بینم و بنابراین ما همچنان در این زمینه هوشیار خواهیم بود.»
چین در ۲۰ نوامبر پس از اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه تهدید هسته‌ای را صادر کرد و اوکراین برای اولین بار موشک‌های دوربرد آمریکا را به سمت خاک روسیه شلیک کرد، خواستار «آرامش» و «خویشتنداری» شد.لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به سوالی درباره این فرمان و حملات در داخل خاک روسیه گفت: «در شرایط کنونی، همه طرف‌ها باید آرامش خود را حفظ کنند و خویشتن داری کنند و از طریق گفت‌وگو و رایزنی برای کاهش تنش‌ها و کاهش خطرات استراتژیک با یکدیگر همکاری کنند.»
ترکیه نیز در این خصوص واکنش نشان داد. بر اساس بیانیه دفتر ریاست جمهوری ترکیه در روز چهارشنبه، رجب طیب اردوغان از تصمیم ایالات متحده برای اجازه دادن به اوکراین برای پرتاب موشک های دوربرد آمریکایی به خاک روسیه انتقاد کرد و اعلام کرد که این کار باعث تشدید درگیری خواهد شد.
ترکیه که از طریق آب‌های دریای سیاه با روسیه و اوکراین همسایه است، با تحریم‌های غرب علیه مسکو که با آن روابط مهم دفاعی، انرژی و گردشگری دارد، مخالف است.
به نظر نمی‌رسد که تغییر دکترین هسته‌ای روسیه توسط پوتین توانسته باشد عزم ولودیمیر زلنسکی،رئیس جمهوری اوکراین را عوض کند. کی‌یف یک روز بعد از این وقایع، یعنی در روز چهارشنبه ۲۰ نوامبر باز هم به حملات خود به خاک روسیه ادامه داد و این بار برای نخستین بار با موشک‌های بریتانیایی-فرانسوی کروز «سایه طوفان»، عمق خاک روسیه را مورد هدف قرار داد.
در این اثنا، چندین هزار نیروی ناتو نیز روز پنج‌شنبه ۲۱ نوامبر برای نخستین بار از زمان پیوستن هلسینکی به ائتلاف نظامی فراآتلانتیک در رزمایش توپخانه‌ای در مقیاس بزرگ در فنلاند در زمینی به وسعت بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مربع و در شرایط آب و هوایی سرد شرکت کردند.
بیش از ۳۶۰۰ سرباز و حدود ۱۰۰۰ خودروی نظامی در بزرگترین رزمایش توپخانه ناتو در قطب شمال فنلاند که کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با مرز روسیه و ۱۳۰۰ کیلومتر با مسکو فاصله دارد، شرکت کردند.دکترین هسته‌ای روسیه که توسط فرمان پوتین به روز شد در حقیقت فرمان صادر شده توسط رئیس جمهور بوریس یلتسین در دوم نوامبر ۱۹۹۳ را مورد بازبینی قرار داد. بر اساس این بازنگری، مسکو می تواند به هر گونه استفاده از سلاح های کشتار جمعی اعم از هسته‌ای یا غیر هسته‌ای علیه روسیه یا متحدانش با سلاح هسته‌ای پاسخ دهد.
این در حالی است که روسیه عملا از سال ۲۰۱۰، تقویت نظامی و سیاسی ناتو را در بخش تهدیدات نظامی اصلی دکترین نظامی خود گنجانده است.
کرملین از لحاظ تاریخی برای تأثیرگذاری بر سیاست غرب به ارعاب متکی بوده است. با وجود تمام آنچه که ناظران می‌اندیشیدند، قدرت آغاز جنگ هسته‌ای در نهایت تنها در دست رهبر روسیه متمرکز است.سرگئی ناریشکین، رئیس اطلاعات خارجی روسیه در مصاحبه‌ای ، گفت: «تغییرات اعلام شده توسط ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در دکترین هسته ای روسیه به این معناست که شکست روسیه در میدان نبرد عملا غیرممکن است،» اگرچه او مدرکی برای حمایت از ادعاهای خود ارائه نکرد.با این وجود، حمله هسته‌ای چندان راهبرد منطقی در جواب استفاده از موشک‌های آمریکایی یا بریتانیایی به نظر نمی‌رسد، به‌ویژه در زمانی که ارتش روسیه در حال دستیابی به دستاوردهای ارضی در داخل اوکراین است و این نوع از تنش‌زایی حتی از سوی متحدان مسکو نیز با انتقاد مواجه خواهد شد.