قاچاق حیات وحش دارای گردش مالی بسیار بالایی است به طوری که طبق گزارش منابع رسمی جهان، گردش مالی قاچاق حیات وحش ۷ تا ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده میشود و این رقم بالا وسوسه افراد زیادی را برمیانگیزد.
قاچاق حیوانات در ردههای پس از قاچاق سلاح و مواد مخدر یکی از پرسودترین انواع قاچاق در دنیا به شمار میرود، کشورهایی که به دلیل نوع اقلیم، تنوع زیستی بالایی دارند، به مکانی مناسب برای قاچاق انواع گونههای جانوری و نفوذ سوداگران به ارزشمندترین و کمیابترین گونههای زیستی تبدیل میشوند و ایران هم به علت تنوع اقلیمی بالایی که دارد در این دسته از کشورها جای میگیرد، در حالی که قاچاق میتواند یک گونه را به طور کامل از حیات وحش یک کشور نابود کند که در این صورت دیگر جای جبرانی وجود ندارد.
وسعت مرزهای دریایی جنوب کشور و وجود مبادی متعدد قاچاق در این مرزها سبب میشود هیچ گاه نتوان آماری دقیق از میزان قاچاق پرندگان شکاری به کشورهای عربی بدست آورد.
از سویی کمبود نیروها و پاسگاههای محیطبانی در استانهای مبدأ صید پرندگان شکاری و همچنین در استانهای ساحلی جنوب موجب شده است نیروهای یگان حفاظت محیط زیست توان کافی برای نظارت بر صید و قاچاق این پرندگان نداشته باشند. اتفاقی که سبب شده است خرید و فروش پرندگان شکاری همچنان به صورت وسیع در سراسر کشور به خصوص در استانهای غربی و جنوب غربی رواج داشته باشد.
صیادان در تور صید
پرنده بالابان یکی از بزرگترین گونههای باز است که اکنون در فهرست پرندههای در خطر انقراض قرار گرفته و باید اقدامهای حفاظتی از این گونه صورت بگیرد. استان بوشهر دارای طبیعت گسترده با تنوع بالا بوده که فضا را برای زندگی و حضور جانوران مختلف فراهم کرده است و برخی گونهها حضوری گسترده در این استان دارند. پرنده بالابان (Falco cherrug) یکی از گونههای بزرگ و قوی خانواده بازها (Falconidae) است که به خاطر ویژگیهای خاص خود به ویژه در شکار و پرواز مورد توجه قرار دارد. بالابان یکی از بزرگترین گونههای باز است و معمولاً در مناطق باز، دشتها، تپهها و مناطق نیمهبیابانی زندگی میکند. آنها در فصلهای مختلف به دنبال منابع غذایی به مناطق مختلف مهاجرت میکنند. این پرنده شکارچی به خاطر سرعت و چابکی خود در شکار معروف است و میتواند با سرعت بسیار بالا به سمت طعمه خود حمله کند و عمدتاً از پرندگان کوچک، جوندگان و حتی حشرات تغذیه میکند.
خط قاچاق
در کشورهای حوزه خلیج فارس، قوشبازی یکی از تفریحات پرطرفدار است و قوشبازان با زندهگیری، پرورش و دستآموز کردن پرندگان وحشی به برگزاری مسابقه و شکار میپردازند.
سودای ثروتمند شدن قاچاقچیان حوزه محیط زیست در کشورمان شدت گرفته و بازار اقتصاد سیاه قاچاق پرندگان وحشی به کشورهای عربی به خصوص کشورهای حاشیه خلیج فارس منجر به مرگ گونههای قابل توجهی از پرندگان وحشی کشورمان و از دست رفتن این سرمایههای ارزشمند شده است. یکی از فعالان زیست محیطی استان بوشهر در این ارتباط میگوید: بالابان یک پرنده جذاب و مهم از نظر اکولوژیکی است که نقش مهمی در کنترل جمعیت دیگر حیوانات دارد. مهدی حقیقی بیان کرد: در برخی مناطق جمعیت بالابان به دلیل تخریب زیستگاه، شکار غیرمجاز، زندهگیری، قاچاق و تغییرات اقلیمی کاهش یافته به همین دلیل حفاظت از این گونه و زیستگاههای طبیعی آن اهمیت زیادی دارد. وی با بیان اینکه پرنده بالابان در برخی مناطق با تهدیدهای جدی مواجه بوده و به همین دلیل وضعیت حفاظتی آن در حال حاضر نگرانکننده است، افزود: بالابانها به دلیل زیبایی و قدرت شکار خود، هدف شکارچیان غیرمجاز قرار میگیرند. این فعال زیست محیطی با بیان اینکه باید اقدامهای حفاظتی از این گونهها انجام شود، استان بوشهر را یکی از مناطق مورد هدف قاچاقچیان پرنده و زندهگیری آن دانست و بر تشدید اقدامهای محیط زیستی تأکید کرد. وی افزود: از راهکارهای حفظ بالابان میتوان به ایجاد مناطق حفاظت شده، آگاهیرسانی و آموزش جوامع محلی درباره اهمیت حفاظت از این گونه و نظارت بر جمعیت و تحقیقات علمی برای درک بهتر نیازهای این پرنده اشاره کرد. حقیقی تصریح کرد: حفاظت از بالابان نه تنها به حفظ تنوع زیستی کمک میکند، بلکه نقش مهمی در حفظ اکوسیستمهای طبیعی نیز دارد که این مهم نیازمند رویکردی چندجانبه و همکاری بینالمللی است. وی مقابله با شکار غیرمجاز و برخورد با قاچاقچیان را یک ضرورت دانست و افزود: تقویت قوانین و مقررات مربوط به حفاظت از پرندگان شکاری و اجرای آنها و همچنین آموزش نیروهای محلی و محیطبانان برای شناسایی و مقابله با شکارچیان غیرمجاز و برخورد جدی با قاچاقچیان باید در دستور کار باشد. حقیقی افزود: با ایجاد همکاریهای بینالمللی برای حفاظت از بالابان به ویژه در مناطقی که این پرنده مهاجرت میکند، شناسایی و حفاظت از طعمههای اصلی بالابان مانند جوندگان و دیگر پرندگان کوچک که به حفظ زنجیره غذایی این پرنده کمک میکند و استفاده از فناوریهای نوین مانند ردیابی ماهوارهای برای نظارت بر حرکات و رفتار بالابانها میتوان به حفظ جمعیت بالابان و جلوگیری از انقراض آن کمک کرد.
تشدید مقابله با زندهگیری و قاچاق پرندگان
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با اشاره به تشدید مقابله با زندهگیری و قاچاق پرندگان شکاری اظهار کرد: استان بوشهر حدود ۹۰۰ کیلومتر نوار ساحلی دارد و با توجه به مبادی خروجی و اسکلههای متعدد و فاصله کوتاه تا کشورهای مقصد قاچاق همواره این استان یکی از گزینههای مسیر قاچاق این پرندگان بوده است. عبدالرحمن مرادزاده با اشاره به اینکه روند کاهش سریع جمعیت این گونه در فهرست گونههای در معرض خطر انقراض اتحادیه بینالمللی حفاظت از محیط زیست قرار گرفته است، اذعان کرد: با توجه به اینکه این پرندگان در رأس هرم غذایی قرار دارند و از نظر اکولوژیک نقش بسزایی در کنترل جانوران موذی و جوندگان و حفظ زیستگاهها ایفا میکنند زندهگیری آنها زنجیره غذایی را با مشکل روبهرو کرده و موجب آسیب به چرخه طبیعت و انقراض نسل این پرندگان باارزش خواهد شد. وی در خصوص اقدامهای صورت گرفته برای مقابله و کنترل این موضوع گفت: برقراری گشتهای ویژه یگان حفاظت محیط زیست در تمامی شهرستانها و مقابله با کوخهنشینی و زندهگیری و قاچاق از جمله اقدامهای این اداره کل بوده ضمن اینکه نیروهای انتظامی و امنیتی تعامل و همکاری مناسبی با اداره کل محیط زیست دارند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر تصریح کرد: حساسیت کارکنان این ارگانها در بازدید از گلوگاهها، اسکلهها و دیگر مناطق احتمالی تردد قاچاقچیان، ریسک اقدام به تخلف را افزایش داده است. مرادزاده گفت: زندهگیری، قاچاق، نگهداری در اسارت و دستآموز کردن صرفاً برای تفریح اعیانی و اشرافی با حیات وحش تهدیدی جدی برای نابودی نسل رو به انقراض انواع شاهین به ویژه پرنده زیبای بالابان است. وی افزود: توجه به برآوردهای جمعیت جهانی بالابان و روند کاهش سریع جمعیت این گونه در دهه ۹۰ میلادی سبب شده این پرنده در فهرست گونههای در معرض خطر انقراض اتحادیه بینالمللی حفاظت از محیط زیست قرار گیرد.
وی پرنده شکاری بالابان را از بزرگترین انواع شاهین و از محبوبترین پرندگان شکاری دانست و بیان کرد: بالابان در اراضی کمدرخت، کوهپایه کوهستانها و نواحی نیمهبیابانی زیست میکند و در شکاف صخرهها یا روی درختان آشیانه میسازد و گاهی نیز از آشیانه قدیمی پرندگان دیگر بهره برده و تولید مثل میکند و در برخی نواحی از جمله مناطق نزدیک به آب، پرندگان طعمه اصلی او میشوند.
هشدار کارشناسان در خصوص انقراض «بالابان» / صیادان شکارچی صید باندهای قاچاق میشوند
در کشور، پرندگان بومی ارزشمندی داریم که قاچاق و انقراض، آنها را تهدید میکند اما بیشترین قاچاق مربوط به چهار گونه پرنده شامل شاهین، بالابان و بحری و هوبره است که هر چهار گونه در معرض خطر انقراض قرار دارد.
صاحبخبر -
∎