جوان آنلاین: محمدمهدی اسماعیلی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حاشیه بازدید از خبرگزاری فارس در گفت‌وگویی با سرویس هنر این خبرگزاری، درباره وضعیت شبکه نمایش خانگی و نیاز به تغییرات در این حوزه، تاریخچه، چالش‌ها و راه‌حل‌های پیشنهادی خود را تشریح کرد.
به گزارش فارس، وی گفت: شبکه نمایش خانگی تاریخچه‌ای طولانی دارد که به اوایل دهه ۷۰ بازمی‌گردد. در آن زمان، پس از حضور آقای دکتر لاریجانی در وزارت ارشاد، با راه اندازی موسسه رسانه‌های تصویری، فروشگاه‌هایی به نام کلوپ ویدیو راه‌اندازی شدند که به اجاره نوار وی‌اچ‌اس فیلم‌های سینمایی و یا فروش آنها می‌پرداختند. در دهه ۸۰ با ظهور فناوری‌های نوین دستخوش تغییر شد و عرضه محصولات به صورت فشرده بر روی سی‌دی انجام می‌گرفت. با گسترش اینترنت، این روند به فضای مجازی منتقل شد و عرضه این محصولات به‌صورت آنلاین ادامه یافت، به‌طوری‌که عرضه فیزیکی به تدریج کاهش یافت و در ادامه حذف شد.
وی افزود: این روند تا زمانی که تحت نظارت وزارت ارشاد بود، ادامه داشت. اما در مقطعی، یک اختلاف قانونی بر سر نقش تنظیم‌گری این حوزه به وجود آمد. طبق قانون اساسی، انتشار عمومی و همگانی با انتشار محدود تفاوت دارد. انتشار همگانی رادیویی و تلویزیونی در اختیار سازمان صداوسیما قرار دارد، اما شبکه نمایش خانگی به دلیل ماهیت شکل گیری خود همچنان زیر نظر ارشاد بود. از حدود سال ۹۵ یا ۹۶ به بعد، نظارت بر این حوزه به تدریج از ارشاد جدا شد و به صداوسیما منتقل گردید. علت اصلی این انتقال، مشکلات جدی نظارتی بود که مورد اعتراض نهاد‌های حاکمیتی و جریان‌های فرهنگی و مردمی بود.
اسماعیلی در توضیح وضعیت زمان وزارت خود اظهار کرد: وقتی وارد وزارت ارشاد شدم، این وزارتخانه دیگر هیچ‌گونه مجوزی برای فعالیت‌های مرتبط با شبکه نمایش خانگی صادر نمی‌کرد و حتی موسسه رسانه‌های تصویری را هم منحل کرده بودند. همه این وظایف از ارشاد خارج شده بود. نگرانی من این بود که ادامه این روند می‌تواند ارشاد را به یک وزارتخانه حاشیه‌ای در حوزه تنظیم گری تبدیل کند که فقط بر امور غیر مجازی و اینترنتی نظارت دارد.
به همین دلیل، تلاش کردیم تا تنظیم‌گری این حوزه را دوباره احیا کنیم. در همان مقطع، با وجود شرایط کرونا و تعطیلی و نیمه تعطیلی اجتماعات هنری، و تقویت وگسترش پلتفرم‌های آنلاین، این تلقی عمومی ایجاد شده بود که سینمای کشور ضعیف شده و به سرنوشت رسانه‌های مکتوب دچار خواهد شد. البته، اما ما نشان دادیم که چنین نیست. در دوره ما، تعداد سالن‌های سینما از ۵۵۰ به حدود ۹۰۰ سالن افزایش یافت. همچنین، پرفروش‌ترین و پررونق‌ترین دوره سینمای کشور را تجربه کردیم، به‌طوری‌که رکورد تعداد تماشاگر و میزان فروش در سال ۱۴۰۲ و در این شش‌ماهه اخیر، با دوره‌های قبلی قابل مقایسه نیست.
وی درباره نوع ورود به چالش‌های تنظیم‌گری فضای مجازی در این حوزه توضیح داد: این نگرانی وجود داشت که وزارت ارشاد دیگر نقشی در تنظیم‌گری فضای مجازی نخواهد داشت. بنابراین، مکاتبات و جلساتی با نهاد‌های بالادستی و شورا‌های عالی مرتبط و مسئولین سازمان صداوسیما برگزار کردیم. نتیجه این جلسات، امضای یک تفاهم‌نامه بود که به موجب بند اول آن، تنظیم‌گری فضای مجازی، مشابه فضای حقیقی، به وزارت ارشاد سپرده شد. در عین حال، تولید و پخش سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی اینترنتی به عنوان یک حوزه تخصصی در اختیار صداوسیما قرار گرفت. همچنین مقرر شد نمایندگان وزارت ارشاد در شورا‌های مربوط به صدور پروانه ساخت و نمایش سریال‌ها حضور داشته باشند. اسماعیلی به ساختار پیشنهادی خود برای تنظیم‌گری اشاره کرد و گفت: من معتقدم این حوزه نیازمند یک هیئت عالی نظارت است، مشابه هیئت نظارت بر مطبوعات. این هیئت شبیه هیات مطبوعات باید شامل نمایندگانی از ارشاد، صداوسیما، دانشگاهیان، صنوف رسانه، مجلس، قوه قضاییه و دبیران شورای عالی انقلاب فرهنگی و فضای باشد. چنین ساختاری می‌تواند به ارتقای تنظیم‌گری و کاهش مشکلات فعلی کمک کند.
وی در ادامه با اشاره به مشکلات موجود در شبکه نمایش خانگی تأکید کرد:ما همچنان انتقادات جدی به این حوزه، به‌ویژه در تولید و نمایش سریال‌ها داریم. نهاد تنظیم‌گر فعلی، ابزار‌های اجرایی کافی برای نظارت و اعمال قوانین را در اختیار ندارد. امیدوارم با تغییرات ساختاری و تنظیم‌گری مناسب، این مشکلات به نحو مطلوبی برطرف شود. او در پایان اظهار امیدواری کرد: با تلاش‌های صورت‌گرفته، برنامه‌های جدید در قالب برنامه هفتم توسعه تنظیم شده و مقررات بهتری برای این حوزه در نظر گرفته شده است. امیدوارم که حوزه تنظیم‌گری شبکه نمایش خانگی ارتقا پیدا کند و بتوانیم شاهد بهبود چشمگیری در کیفیت و نظارت بر این بخش باشیم.