به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آئین ملی بزرگداشت بانوی مبارز و انقلابی مرضیه حدیدچی (دباغ)، چهارشنبه سی‌ام آبان ماه در تالار وحدت گفت: امروز چند دقیقه‌ای در مورد این شخصیت سخن می‌گویم و فردا در مراسمی که در همدان به مناسبت بزرگداشت این بانوی مبارز برگزار خواهد شد، در حد معرفت خودم از این بانوی بزرگوار، تبیینی از شخصیت ایشان خواهم داشت. شخصیت جامع این بانوی بزرگوار فرآیندی در شخصیت‌سازی داشته است و مسیر شخصیت این بانو را از چند طریق می‌توانیم پی بگیریم تا به آن شخصیت برسیم.
وی افزود: نخست نکته‌ای در الگوهای شخصیتی مرحومه مرضیه حدیدچی قابل توجه است، دو شخصیت محوری و معیار بر شخصیت او اثرگذار بودند. البته با فاصله‌های زمانی اما طبعاً این دو شخصیت در شخصیت‌سازی مرحومه مرضیه دباغ موثر بوده است. حضرت امام خمینی (ره) یکی از این شخصیت‌هاست که نفس این نسل در حقیقت با این روح پرورده شده است. وقتی به مسیر حرکت مرحوم مرضیه دباغ نگاه می‌کنیم، از خوابی که قبل از نهضت می‌بیند و بعد خواب حرکت امام را می‌بیند، دیداری که از نجف با امام دارد، زمانی که در خدمت امام در پاریس حضور دارد و از راه دور و نزدیک متنعم به نفس امام، نگاه امام و مسیر امام (ره) است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: شخصیت دوم تاثیرگذار بر شخصیت مرحومه مرضیه حدیدچی، آیت‌الله سعیدی است. شهید آیت‌الله سعیدی شخصیت کم‌مانندی در مسیر انقلاب و نهضت بود. او یک شخصیت ترکیبی داشت؛ عالم و خطیب، مردمدار با ارتباطات اجتماعی فعال بود. مسجد موسی‌بن جعفر ایشان در منطقه غیاثی و منطقه خراسان پایگاهی برای بسیاری از اتفاقات اجتماعی و سیاسی بود.
صالحی در ادامه گفت: این دو شخصیت بر فضای زندگی مرحومه مرضیه دباغ بسیار اثرگذار بودند که تفصیل آن بماند در جای دیگری. بخش دوم معلمان و موثران شخصیت این بانوی مبارز یعنی الگوی شخصیتی زندگی او هستند. من از آنجایی که در هفته کتاب قرار داریم، عمداً خواستم به این نقطه برسم که پدر این بانو مرحوم علی حدیدی کتابفروشی بود در همدان و نام کتابفروشی او نیز ایرانشهر بود. این بانو تربیت یافته چنین پدری است. در آن زمان کلاس ششم اعتباری داشت، حداقل کمتر از لیسانس امروز نبود، پدر این بانو همچنین تحصیلات حوزوی داشت. روز پایانی هفته کتاب است، این ارتباط با کتاب و کتابخوانی در خانواده این بانو جاافتاده است.
وی افزود: اینکه از مرحومه مرضیه دباغ نقل می‌کنند که تا آخر عمر مطالعه برایش دغدغه جدی بود، به تربیت خانوادگی او برمی‌گردد. مادر او هم باسواد بود. در آن ایام خانم‌های باسواد خیلی کم بودند، خانمی که سواد داشته باشد و کتاب و روزنامه بخواند و خانه‌اش محل تدریس و جلسات خانم‌ها باشد، کم بودند اما این پدر و مادر تاثیر زیادی بر شکل‌گیری شخصیت او داشتند. همسر مرحومه مرضیه حدیدچی نیز شکل‌گیری شخصیت او تاثیر داشت. حاج حسن دباغ نیمه پنهان این زندگی است. یعنی تحت‌الشعاع این شخصیت است. شخصیت حاج حسن دباغ که مرحومه مرضیه حدیدچی تا آخر عمر به همین نام شناخته می‌شود، یک شخصیت قابل توجه‌ای است. فردی که توانسته پا به پای او بیاید و تاثیرات پنهان و عمیقی بر او داشته باشد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: به نوعی اتصال مرحومه مرضیه حدیدچی به عالم سیاست از طریق همسرش و برخی از معلمان او اتفاق می‌افتد. مرحومه مرضیه حدیدچی از دهه سی از همدان به تهران می‌آید و به حضور استادانی همچون صالحی خوانساری، مرحوم آیت‌الله موسوی همدانی و دیگران می‌رسد. اینکه این موثران شخصیتی چه تاثیری بر شخصیت او گذاشتند، تک تک اینها قابل تحقیق و تفسیر است.
صالحی گفت: شخصیت‌ها یک‌روزه شکل نمی‌گیرند، شکل‌گیری شخصیت یک فرآیندی را طی می‌کند. با این الگوها و موثران شخصیتی، یک فرآیند اجتماعی شخصیت‌سازی طی می‌شود. فرآیند اجتماعی شخصیت‌سازی مرحومه دباغ نیز قابل تامل است. او چهار مرحله را تا پیروزی انقلاب طی می‌کند. من تا پیروزی انقلاب را عرض می‌کنم، زیرا بعد از انقلاب بحث‌های خودش را دارد. شخصیت او در زمان انقلاب شکل گرفته است. چهار مرحله شخصیت‌سازی مرضیه دباغ از ۴۲ تا ۵۲ که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی است را دربرمی‌گیرد.
وی افزود: از سال ۵۲ تا ۵۳ در زندان، هجرت از ۵۳ شروع می‌شود تا زمانی که حضرت امام (ره) به نوفل‌لوشاتو و پاریس می‌روند و آن چهار ماهی که نزد حضرت امام (ره) حضور دارد و می‌گوید از بهترین ایام عمرم بود. این چهار مرحله، چهار مرحله شخصیت‌ساز در زندگی مرحومه مرضیه دباغ و بسیار قابل اعتنا است. اینکه چگونه از هر مرحله استفاده‌های خاصی می‌برد. در این چهار مرحله زندگی شخصیت مرحومه دباغ ساخته و پرداخته می‌شود. آنچنان که ما امروز او را تا حدی می‌شناسیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: به نظر من سخن را به پایان ببرم و فردا به تفصیل بیشتری در مورد این شخصیت صحبت می‌کنم. این بازخوانی‌ها از جهات مختلف می‌تواند بسیار مهم باشد. همان‌طور که در پیام رئیس‌جمهور محترم آمده بود، روایت ما از انقلاب و دفاع مقدس روایت مردانه‌ای است. ما تاریخ را مردانه روایت می‌کنیم، انقلاب را مردانه روایت می‌کنیم، دفاع مقدس را مردانه روایت می‌کنیم. در حالیکه سهم زنان در همه این حوزه‌ها اگر بیشتر نبوده، قطعاً کمتر نبوده است. روایت مستقیم و بلاواسطه مرضیه دباغ کمک می‌کند به اینکه نقش زنان را بهتر بفهمیم و این حفره پنهان بهتر درک شود.
سیدعباس صالحی در ادامه گفت: نگاه به عملکرد مرحومه مرضیه حدیدچی، حوزه اجتماعی عملیات زنان در حوزه انقلاب است که بسیار قابل توجه است. یا خاطرات مربوط به حوزه زندان و ارتباطات اجتماعی او در زندان و روایتی از این قبیل. بنابراین ما به یک روایت زنانه از انقلاب، دفاع مقدس و در کل تاریخ معاصر نیازمندیم که این روایت، روایت ردیفی است و مرحوم دباغ به ما به دلیل سرنخ‌هایی که ارائه می‌دهد، به این روایت از انقلاب و دفاع مقدس کمک می‌کند.
وی افزود: نکته دوم اینکه ما بتوانیم زنان و خانم‌هایی را برای روایت پیدا کنیم که برای نسل امروز ما خواندنی و شنیدنی باشند. روایت‌هایی که کمک کند به نسلی که فکر می‌کنند با نسل گذشته فاصله زیادی دارند و نمی‌شود به آنها پناه برد، نمی‌شود از آنها چیزی یاد گرفت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: بازخوانی چنین زنانی فاصله نسلی را کم می‌کند. باید تلاش کنیم تا فاصله نسلی را کم کنیم. امثال خانم دباغ‌ها برای اکنون و برای نسل فردای ما حرف‌های گفتنی بسیار دارند. این را باید تکرار کرد. تاریخ در هر زمانی موقعیت‌های مربوط به خودش را دارد. فرزند زمانه باید بود اما سرگذشت امثال دباغ‌ها برای زنان، جوانان، پسران و دختران ما درس‌های زیادی دارند. این حرف‌ها پایان یافته نیست بلکه حرف‌هایی است که هنوز می‌تواند شنیدنی باشد. اگر یاد بگیریم که چگونه این حرف‌ها را منتقل کنیم و این گسست امواجی که پدید آمده است و گاهی نسل جدید حرف‌های ما را نمی‌شنوند و یاد بگیریم که چگونه این گسست را کم کنیم یا از بین ببریم.
مرحومه دباغ با تک تک سلول‌هایش به امام (ره) ادای احترام می‌کرد
همچنین محمود شالویی، ریاست انجمن آثار و مفاخر کشور در این مراسم گفت: به یقین تجلیل از دباغ، تجلیل از همه بانوان انقلابی است که راه اصیل امام را آموختند و همچنان پشت سر مقام معظم رهبری استمرار می‌بخشند. با توجه به سخنان مقام معظم رهبری نیز باید نسبت به مرحومه مرضیه دباغ توجه بیشتری صورت بگیرد.
وی افزود: رئیس جمهور نیز که خود از افراد مبارز و انقلابی است، علاقه‌مند بود در چنین محفلی حضور داشته باشد اما امکان حضور فراهم نشد و پیامی صادر کردند که وزیر ارشاد اسلامی این پیام را قرائت خواهد کرد. در مکتب امام (ره) بانوان نقش برجسته‌ای داشتند و دارند و از جمله این بانوان همین مرحومه مرضیه دباغ است. تاریخ پرشکوه ما حکایت از حضور بانوان ارجمند و سرشناس دارد.
شالویی با بیان اینکه طرح یادمانی بی بی مریم بختیاری احداث خواهد شد؛ گفت: مادر شهید علم‌الهدی، بانو مجتهده امین اصفهانی از بانوان برجسته کشور ما هستند. مرحومه مرضیه دباغ برای بسیاری از کشورهای خارجی باعث شگفتی است که علی‌رغم اشتغال، چگونه یک مادر و همسر نیکو بود و فرزندان نیکویی را پرورش داد. مگر می‌شود با این همه اشتغالات از عهده چنین کاری برآمد.
وی افزود: باید کار پژوهشی را در مورد مجتهده امین اصفهانی و مرحومه مرضیه دباغ آغاز کنیم و حتی مقاله خارجی نیز در این زمینه دریافت کنیم. ایمان راسخ این بانوان را چنین دلیر بار آورده است، چنانکه در همدان مردخیز فرماندهی را برعهده داشت. دباغ در مکتب امام و امام در مکتب پیامبر این آموزش‌ها را یافته است و امروز باید این راه و مسیر را در پیش بگیریم. مقرر است تجلیل از این بانو با برنامه‌های متعدد در سال‌های بعد نیز ادامه داشته باشد و معرفی این مفاخر باید جنبه عملی پیدا کند. تعدادی کتاب از طریق موسسه شهید مدنی همدان امروز در تهران و فردا در همدان رونمایی خواهد شد. در این راستا وزارت ارشاد اسلامی نیز یک فیلم سینمایی را در دستور کار قرار داده است.
شالویی بیان کرد: قرار بر این است تا برنامه‌های مختلفی در طول سال داشته باشیم و حتی این بانوان شاخص در مدارس معرفی شوند. حتی نهاد ولی فقیه نیز می‌تواند خبرنامه‌هایی ساده و آسان در مورد این بانوان به چاپ برساند. همچنین کانون پرورش فکری و دستگاه‌های مرتبط با همراهی ستادی که از سال گذشته در همدان تشکیل شده است، می‌توانند کارهای مفیدی را به سرانجام برسانند. باید بتوانیم این ستاد را فعال نگه داریم.
خاطره‌ای از آشنایی با بانو دباغ
همچنین بهجت قاسمی، استاد دانشگاه و همسر شهید شهریاری در سخنانی با بیان خاطره‌ای از آشنایی با بانو دباغ، گفت: من با زندگی مرحومه مرضیه دباغ از طریق نوشته‌ها درباره وی آشنا بودم اما سپس در جلسه‌ای حضوری با او رفیق شدم. مرحومه مرضیه دباغ شخصیتی بسیار گرم بودند که با دیگران صمیمی برخورد می‌کردند.
وی افزود: ارتباطات من با مرحومه مرضیه دباغ ادامه پیدا کرد و گسترده‌تر شد. همیشه در ذهن من بانو دباغ اسوه و الگو برای زن ایرانی بوده و هست. یک زن مانند بانو دباغ به اندازه‌ای می‌تواند بزرگ و مقاوم باشد که لازم است نسل جوان با داستان زندگی او آشنا شده تا با مفهوم دیگری از زن ایرانی بیشتر آشنا شوند. این جدای از بحث زندان این بانو در جریان مبارزات انقلابی است.
همسر شهید شهریاری با بیان اینکه خیلی از دوستان با خاطرات مرحومه مرضیه حدیدچی آشنا هستند، بیان کرد: مادری چون بانو دباغ می‌تواند درک کند که شکنجه دختر نوجوان یا شنیدن ضجه‌های او چگونه است و چه معنایی دارد.
قاسمی گفت: مرحومه مرضیه حدیدچی با توجه به کهولت سن اما هیچ‌گاه دست از مجاهدت برنداشت و همواره برای کمک به افراد نیازمند و تهیه جهیزیه برای افراد کم‌برخوردار با شور و شعف تلاش می‌کرد.
وی با تاکید بر اینکه زندگی بانو دباغ در مسیر کمک به نیازمندان بود، گفت: مرحومه مرضیه حدیدچی به دلیل مصائب و شکنجه‌هایی که در زمان ساواک دیده بودند، بدنشان متورم بود. ایشان ارادت ویژه‌ای به امام راحل داشتند و با توجه به اینکه سالیان سال از رحلت امام (ره) گذشته بود اما با شنیدن اسم حضرت امام راحل، با تک تک سلول‌هایش به امام (ره) ادای احترام می‌کرد.
قاسمی در پایان به ذکر خاطره‌ای از بانو دباغ به عنوان راننده آژانس به منظور هزینه‌کرد دریافتی برای نیازمندان و رسیدن خبر این جریان به دفتر مقام معظم رهبری و دیدار مرحومه مرضیه حدیدچی با رهبر معظم انقلاب پرداخت و گفت: نسل جوان حتماً کتاب زندگی بانو دباغ را بخوانند تا اندکی با روحیه، مجاهدت‌ها و مبارزات این بانو آشنا شوند.
∎