بازار، گروه آب و انرژی: اقتصاد ایران پیش از این شوک انتخاب دونالد ترامپ را تجربه کرده است. ترامپ پیش از این با ورود به کاخ سفید سند برجام را مقابل دوربین تلویزیون پاره کرد و از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد. با خروج ترامپ از برجام، بازار ارز ایران دچار نوسان شدید شد؛ چراکه رئیس‌جمهوری وقت آمریکا صادرات نفت ایران را با تحریم شدیدتری مواجه کرد. به طوری صادرات نفت در مقاطعی به روزانه ۳۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه رسید که فقط جوابگوی مخارج غذا و داروی کشور بود.
حالا دوباره دونالد ترامپ به کاخ سفید وارد شده و همین مسئله چشم بازارها و اقتصاد ایران را ترسانده است. به عقیده بسیاری از کارشناسان انتخاب دوباره دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا می‌تواند شرایط دشوارتری را برای اقتصاد ایران رقم بزند و اقتصاد منزوی ایران را با چالش روبه‌رو می‌کند.
برخی دیگر از کارشناسان اما معتقدند که تاکنون تمام اقدامات تحریمی ممکن علیه ایران اعمال شده و اثرات خود را بر اقتصاد کشور گذاشته است؛ بنابراین پیروزی ترامپ و ریاست جمهوری او نمی تواند اثر منفی جدیدی بر اقتصاد کشور بگذارد. کما این که با امدن ترامپ رونق به بورس بازگشته و بازار ارز و طلا نیز ارام گرفته است.
محمد علی خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک با اشاره به اینکه ما سال‌هاست با اعمال تحریم‌های ظالمانه آمریکا و کشورهای غربی مواجه هستیم و همواره توانسته‌ایم کشور را اداره کنیم، در اینباره به بازار می گوید: «با توجه به محدودیت‌هایی که با آمدن ترامپ در سال ۹۷ داشتیم، توانستیم چندین روزنه جدید در بازارهای جهانی به وجود آوریم که اثرات منفی این تحریم‌ها را کاهش دهیم و حالا ساختار دورزدن تحریم‌ها به مرحله‌ای رسیده است که چندان تحت نظارت و کنترل آمریکا نیست.»
او می گوید با پیروزی ترامپ هم نمی‌توان روزهای بدی را برای اقتصاد داخلی پیش‌بینی کرد چراکه او قبلاً با تمام توان خود برای زمینگیر کردن اقتصاد ایران به میدان آمده بود و الان رسماً کار جدیدی برای فشار به اقتصاد و مردم ایران نمی‌تواند انجام دهد.
رشد قیمت ها ادامه می یابد؟
قیمت هر بشکه نفت برنت دریای شمال امروز با ۷ سنت معادل ۰.۱۰ درصد افزایش به ۷۳ دلار و ۳۷ سنت رسید. نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا هم با ۲ سنت معادل ۰.۰۳ درصد افزایش ۶۹ دلار ۱۸ سنت معامله می‌شود. هر دوی این شاخص‌های نفتی بیش‌از ۲ دلار در هر بشکه در روز دوشنبه افزایش قیمت داشتند. کارشناسان بر این باورند که وضعیت بازار به گونه‌ای است که اگر ترامپ فشار را بیشتر کند و همین ۱.۵ میلیون بشکه صادراتی ایران را هم از دور خارج کند، بازار متلاطم خواهد شد.
خطیبی نماینده سابق ایران در اوپک : قیمت های بالای نفت، چندان مورد علاقه مردم آمریکا نیست. شاید در بلندمدت ترامپ با اقدامات خود تغییری در این وضعیت ایجاد کند، اما در کوتاه مدت باید ملاحظات و چشم پوشی هایی که بایدن انجام می داد را ادامه دهد. در غیر این صورت، بازار نفت دچار تزلزل خواهد شد
خطیبی که معتقد است وضعیت تحریم ها و خرید نفت از ایران تا حدودی هم به وضعیت بازار، قیمت ها و سطح تقاضا بستگی دارد، می گوید: باید در نظر داشت که مسلما قیمت های بالای نفت، چندان مورد علاقه مردم آمریکا نیست. شاید در بلندمدت ترامپ با اقدامات خود تغییری در این وضعیت ایجاد کند، اما در کوتاه مدت باید ملاحظات و چشم پوشی هایی که بایدن انجام می داد را ادامه دهد. در غیر این صورت، بازار نفت دچار تزلزل خواهد شد.
او در مورد احتمال افزایش تخفیف نفتی و کاهش درآمد نفتی ایران تصریح کرد: اکنون شرکت های معتبر چین از ایران نفت نمی خرند. پالایشگاه های کوچک محلی در چین، خریدار نفت ایران هستند. این پالایشگاه ها هیچ گونه ارتباط و مراوده ای با دنیا ندارند و همین پالایشگاه ها نفت ایران را با تخفیف می خرند.
چین اهرم فشار آمریکا می شود؟
طبق آمار غیررسمی، ۸۰ تا ۹۰درصد نفت‌خام و میعانات گازی صادراتی ایران در سال۲۰۲۳ به مقصد چین بوده به همین علت آن را می توان مهم ترین بازار صادراتی ایران دانست. بسیاری از کارشناسان این احتمال را می دهند که آمریکا بخواهد از طریق فشار به شرکت های این شرکت صادرات نفت ایران را تحت تاثیر قرار دهد.
بلومبرگ به‌تازگی نوشته است یک پالایشگاه چینی در اقدامی به‌جای ایران و روسیه از آفریقا سفارش نفت سبک داده است. این محموله دو میلیون بشکه‌ای که پالایشگاه نفتی مستقل «لندبریج» چین از آفریقا برای دریافت در ماه ژانویه سفارش داده، از نوع موسوم به «موستاردا»، بسیار شبیه به نفت سبک ایران است.
حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی : با توجه به سیاست ترامپ در خصوص افزایش تعرفه ها احتمال می رود که اختلافات میان چین و آمریکا تشدید خواهد شد. با این اوصاف اثر گذاری ترامپ بر تصمیم‌گیری‌های چینی‌ها کمتر خواهد شد و به آن شکل نیست که چین حاضر باشد از فشارهای ترامپ برای جلوگیری از صادرات نفت ایران پیروی کند
حمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی اما بعید می داند که صادرات نفت ایران به سرزمین اژدهای زرد خیلی تحت تاثیر تهدیدهای دولت جدید آمریکا باشد. او در توضیح ادعای خود می گوید که ترامپ اعلام کرده که سیاست‌های تعرفه‌ای را از ۲۵ درصد به ۶۰ درصد می‌رساند به همین دلیل احتمال می رود که اختلافات میان چین و آمریکا تشدید خواهد شد.
به گفته این کارشناس انرژی، اثر گذاری ترامپ بر تصمیم‌گیری‌های چینی‌هاکمتر خواهد شد و به آن شکل نیست که چین حاضر باشد از فشارهای ترامپ برای جلوگیری از صادرات نفت ایران پیروی کند. کمااینکه در آخرین نشست اعضای بریکس در کازان روسیه، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در ملاقات با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، به‌صراحت بیان کرد که هر اتفاقی در منطقه و فضای بین‌الملل رخ دهد، همراه ایران هستیم و به توسعه ایران کمک خواهیم کرد. ازاین‌رو چین عملا ابراز کرد که اگر اتفاقاتی در منطقه یا در صحنه بین‌الملل رخ دهد که به‌نفع ایران نباشد، روابط میان این دو کشور خدشه‌دار نخواهد شد».
حسینی با بیان اینکه اکنون شرکت‌های معتبر چین از ایران نفت نمی‌خرند و پالایشگاه‌های کوچک محلی در چین، خریدار نفت ایران هستند، ادامه داد: این پالایشگاه‌ها هیچ‌گونه ارتباط و مراوده‌ای با آمریکا نداشته و طبیعی است که خیلی هم از تهدیدهای آمریکا تاثیر نمی گیرند. این شرکت بیشتر به دنبال کسب سود و نفع اقتصادی بوده و شراکت و خرید از ایران برای آنها توجیه اقتصادی لازم را دارد.