حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، به مناسبت ایام شهادت حضرت فاطمه(س) سلسله یادداشت‌هایی در اختیار ایکنا قرار داده است که دومین بخش آن را در ادامه با هم می‌خوانیم.
تحلیل استنادات، بخش بسیار مهم و ارزشمندی در دریافت هدف و مقصود هر نوشتار یا گفتار است. به طور عام، گوینده یا نویسنده برای تأیید یا وضوح گفتار یا نوشتار و یا تمایز دیدگاهش با دیگری عبارت، نماد، نشانه و ... را ارائه یا به اصطلاح به آنها استناد می‌کند. عموم استنادها به دلیل ربط موضوعی یا تأیید و رد گفتار و نوشتار صورت می‌گیرند، اما محققان دلائل بسیار زیادتری برای استناد ذکر می‌کنند.
از سوی دیگر استناد، مرجعیت و وابستگی دانشی و معرفتی استناد کننده را نیز مشخص می‌کند. از این رو استنادها در همه تحلیل‌ها با اهمیت‌اند؛ اما در تحلیل گفتمانی به خصوص در شناخت و جهت‌گیری‌های منازعات گفتمانی و ... نقش و جایگاه بسیار بالایی دارند. به همین دلایل، مطالعه استنادها برای تحلیل‌گران گفتمان، بسیار مورد نظر و تأمل است. افزون بر موارد مزبور بررسی استنادها، از دو جهت دیگر نیز بسیار با اهمیت است.
1.مستندات در بافتار متن اصلی به چه مقصودی به کار رفته‌اند؟ بدین معنا که متن یا عبارت استنادی در چه زمینه اجتماعی و فرهنگی به کار رفته و در آن بافتار حامل چه مقصود و پیامی است؟ آیا چنین هدف و مقصودی با زمینه اجتماعی و فرهنگی در نوشتار یا گفتار جدید (استناد شده) بازتاب دارد؟ به عبارت دیگر همان پیام یا مقصود در متن جدید فراخوانده یا انتقال یافته است؟
۲.آنچه استناد شده، تنها محدود به همان مقدار استنادی است یا با توجه به پیوند و پیوستگی معنایی در بافتار خود، به عنوان یک واحد در نظر گرفته می‌شود؟
با توجه به دو جهت اخیر، سلسله گفتارهای تحلیل گفتمانی خطبه عیادت حضرت زهرا(س) بر دو فرض زیر مبتنی است:
۱. حضرت فاطمه زهرا(س)، همان مقاصد و پیام‌های قرآنی را در استنادات قرآنی مورد نظر بکار گرفته است.
2. استنادات در خطبه عیادت در پیوند با مجموعه آیاتی است که با آیه مزبور اتحاد مضمونی دارند یا به اصطلاح در «رکوع قرآنی» مشترکند. با ابتنا به دو فرض مزبور به بررسی و تحلیل یکایک آیات استنادی در خطبه عیادت می‌پردازیم.
اولین آیه استناد شده در خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) آیه ۸۰ سوره مائده است که ترجمه فارسی آیه چنین است: چه اعمال بدى از پيش فرستادند، خداوند بر آنان خشم نموده و همانان در عذاب جاودانه اند.
در گفتار بعد به مضمون و مقصود آیه مزبور با توجه به متن اصلی و با توجه به پیوند معنایی این آیه(۸۰) با دیگر آیات در سوره مائده می‌پردازیم.
انتهای پیام