هرچه دردسرها و مشکلاتی که ایجاد می‌کند، دیدنی و لمس کردنی است، بدبختانه خود «متان» کاملاً نامرئی است! گازی که دانشمندان می‌گویند بیشتر از یک سوم معضل گرمایش جهانی و پیامدهای آن زیر سرش است و بسیاری از کشورهای جهان خواسته و ناخواسته آن را در فضا منتشر می‌کنند، در ایجاد اثر گلخانه‌ای خیلی قوی‌تر از دی‌اکسیدکربن عمل می‌کند.
ابرهای متان ایرانی
جای شکرش باقی است که در حال حاضر، انسان برای شناسایی انتشار گاز نامرئی متان ابزارهای بیشتری را نسبت به گذشته در اختیار دارد. یعنی با وجود پیشرفت ماهواره‌ها در شناسایی منابع و عوامل انتشار گاز متان از زیرساخت‌های نفت و گاز، معادن زغال‌سنگ، محل دفن زباله و کشاورزی، انتظار این است که موفقیت در کنترل نشت یا انتشار این گاز روزبه‌روز بیشتر شود.
اگر یادتان باشد هم دو سال پیش و هم امسال تصاویری ماهواره‌ای از سوی ناسا منتشر شد که توده‌ای عظیم از گاز متان را بر فراز جنوب تهران نشان می‌داد که دست‌کم ۴٫۸ کیلومتر طول داشت. این ابر متان حاصل نشت از مرکز دفع پسماند بود. پس از انتشار این تصاویر در خیلی از خبرگزاری‌های خارجی و داخلی، برخی‌ها سعی کردند دست‌کم در فضای مجازی، جمهوری اسلامی را به خاطر این بی‌مبالاتی و بی‌توجهی به مسائل زیست‌محیطی زیر فشار بگذارند. بالطبع کنترل نکردن انتشار گاز متان چه به دلیل دفع و انباشت پسماندها و چه به دلایل دیگر قابل دفاع نیست، اما این را هم باید بدانیم، تنها کشور و دولت ایران نیست که به نظر می‌آید به هشدار مجامع علمی بین‌المللی بی‌توجه است.
امیدوارم باشیم؟
«مارک براونستاین» از صندوق دفاع از محیط زیست که به‌تازگی ماهواره مخصوص شناسایی متان را به مدار زمین فرستاده، می‌گوید: «این داده‌ها برای وادار کردن انتشاردهندگان به پاسخ‌گویی، حیاتی است، اما یادمان باشد که داده‌ها به‌تنهایی مشکلی را حل نمی‌کنند». منظور«براونستاین» این است که اصولاً کشورهای مختلف توجهی به این هشدارها ندارند. تجربه سال نخست فعالیت سیستم هشدار متان سازمان ملل، شکاف عمیقی را بین داده‌ها و اقدامات نشان می‌دهد. این برنامه در یک سال گذشته، هزارو ۲۲۵ هشدار درباره نشت متان از زیرساخت‌های نفت و گاز، به دولت‌ها و شرکت‌ها صادر کرده چون انتشار متان از این منابع به‌قدری زیاد است که از فضا به‌راحتی شناسایی می‌شود. اما جالب است بدانید تنها در ۱۵مورد، یعنی حدود یک درصد، اقدام‌هایی برای مهار نشت متان انجام شده است!
دانشمندان می‌گویند دلایل احتمالی متعددی برای دیده‌نشدن اقدامی از سمت انتشاردهندگان وجود دارد. برخی ممکن است منابع فنی یا مالی کافی نداشته باشند. برخی دیگر نیز با منابع متان سرسخت‌تری مواجه هستند که کنترل آن دشوار است، هرچند نشت از زیرساخت‌های نفت و گاز به‌طور کلی ساده‌ترین مشکل برای رفع‌کردن است. او می‌گوید: «این مسئله در حد تعمیرات لوله‌کشی است، نه علم موشک».
بااین‌حال، نمونه‌هایی از موفقیت هم دیده شده است. به‌عنوان مثال، سازمان ملل امسال چندین هشدار درباره منبعی از متان به دولت الجزایر صادر کرد که از سال۱۹۹۹، به‌طور مداوم در حال نشت بود. این نشت اثری معادل گرمایش ناشی از نیم میلیون خودرو در یک سال داشت. تا ماه اکتبر، داده‌های ماهواره‌ای نشان داد نشت در الجزایر برطرف شده است.
در مجموع نتایج اجرای طرح هشدار هنوز امیدوارکننده نیست. در نشست COP۲۹ که در باکوی آذربایجان برگزار شد، مسئله انتشار متان یکی از مباحث اصلی بود. دراین نشست کشورها اقدام‌های خود را در راستای مقابله با انتشار متان اعلام کردند. ازجمله این اقدام‌ها، وضع عوارض متان در ایالات متحده بود که انتشاردهندگان نفت و گاز را هدف قرار می‌دهد، هرچند انتظار می‌رود دولت آینده ترامپ این قانون را لغو کند.