ابونصر فارابی معروف به معلم ثانی، موسس فلسفه اسلامی است. او یکی از اولین فیلسوفان ایرانی بود که به پیوند دین اسلام و فلسفه یونانی پرداخت. او تأثیر قابل توجهی بر فیلسوفان متأخر اسلامی مانند ابن سینا داشت.
زندگی‌نامه فارابی
ابونصر فارابى در حدود سال ۲۵۸ هجری قمری در قریه‌اى در نزدیکى فاراب ترکستان چشم به جهان گشود. پدر او به شغل سپهسالاری اشتغال داشت. بونصر علومی همچون فقه و حدیث و معارف قرآن و زبان‌های عربى، ترکى و فارسى را فرا گرفت.
فارابی مدتی نیز در کسوت قاضی، به قضاوت می‌پرداخت. بعدها او زادگاه خود را ترک و برای کسب دانش بیشتر راهی بغداد شد. تمرکز و توجه او در بغداد به فراگیری، بحث و استدلال در منطق بود. به علت دانش بسیار او در منطق، به فارابی لقب معلم ثانی دادند. ارسطو را نیز معلم اول گویند.
فارابی بیست سال در بغداد ماند و سپس قصد کوچ به حلب را کرد. حلب با تلاش‌های سیف‌الدوله دیلمى دارای مراکز فرهنگی بسیاری و محل تجمع دانشمندان و حکیمان مختلف بود. فارابی تا پایان عمر خود به عنوان محقق و دانشمند در دربار سیف‌الدوله ماند و به تحقیق و تعلیم پرداخت.
فارابی در سال ۳۳۹ هجری و در هشتاد سالگی چشم از جهان فروبست.
میراث فارابی
فارابی حدود ۷۰ اثر مکتوب از خود باقی گذاشت. بر طبق نظر تاریخ‌نگاران، تقریبا همه آثار او بعد از پنجاه سالگی‌اش و در زمان اقامت در بغداد و حلب به رشته تحریر درآمده است.آثار او را می‌توان به دو دسته منطق و سایر علوم تقسیم کرد. بیشتر آثار فارابی متمرکز بر شرح فلسفه ارسطو، افلاطون و جالینوس است.
فارابی آثار ماندگاری را در زمینه منطق، فیزیک، متافیزیک، موسیقی و سیاست را به رشته تحریر در آورده است.
فارابی کتاب‌هایی همانند الجمع بین رأیى الحکیمین افلاطون الالهى و ارسطوطالیس، تحصیل السعادة، آراء اهل مدینة الفاضلة، السیاسات المدینة، الموسیقى الکبیر, احصاء العلوم و ما یَصحُّ و مالا یَصحُّ من احکام النجوم را نوشته است.
فارابی و ترجمه کتاب
فارابی زبان‌شناس و مترجم برجسته‌ای بود که آثار یونانی ارسطو و افلاطون را ترجمه کرد و بر آن‌ها شرح نوشت.
کتاب شرح او بر کتاب مابعدالطبیعه ارسطو داستان جالبی دارد. نقل شده است که ابن‌سینا حدود چهل بار این کتاب ارسطو را مطالعه کرد ولی مفهوم آن را متوجه نشد. بعدا در بازار، با دستفروشی که کتاب می‌فروخت، مواجه شد. در میان کتاب‌های او کتاب شرح مابعدالطبیعه اثر فارابی را دید و آن را خرید. شیخ‌الرئیس با مطالعه این شرح توانست کل مطالب کتاب ارسطو را درک کند.
ویژگی‌های نثر فارابی
سبک نگارش فارابی این‌گونه بود که با وجود ایجاز و مختصر نوشتن، بیشترین مفهوم را به مخاطب منتقل می‌کرد. همچنین ظاهرا او معتقد بود که نباید حکمت را در اختیار افراد ناآشنا یا عوام‌الناس قرار داد. در تاریخ اندیشه اسلامى فارابى اولین قدم‌ها را در مسیرطبقه بندى علوم برداشت.
فارابی اولین فردی بود که فلسفه را وارد عالم اسلام کرد و توانست منطق و فلسفه را به نحو کارامدی با علوم اسلامی ترکیب کند. فارابی در منطق و فلسفه تاثیر بسیاری داشت. او یکی از فلاسفه فرزانه ایرانی محسوب می‌شود.
بررسی آثار ترجمه شده فارابی به زبان انگلیسی
فارابی آثار بسیار مفیدی را به نگارش درآورده است. بعضی از آثار او به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است.
نوشته‌های او درباره‌ی سیاست به دلیل ترجمه‌های معتبر محسن مهدی و چارلز باترورث بیشتر به زبان انگلیسی موجود است. برخی از نوشته‌های او درباره منطق نیز از ترجمه خوبی به زبان انگلیسی برخوردارند.
پروفسور محسن مهدی، اسلام‌شناس و عرب‌شناس عراقی- آمریکایی بود. او آثاری همچون «قصه‌های هزار و یک شب» و «فارابی و بنیاد فلسفه سیاسی اسلامی» را به زبان انگلیسی ترجمه کرده است. او به ویژه برای بازیابی، ویرایش، ترجمه و تحلیل نوشته‌های ابونصر فارابی شهرت دارد. آخرین کتاب او، ترجمه فارابی و بنیاد فلسفه سیاسی اسلامی (۲۰۰۱) است.
از بعضی از آثار فارابی نیز ترجمه کاملی به زبان انگلیسی موجود نیست. مثلا بر طبق منابع، تنها فصل آخر کتاب احصاالعلوم به زبان انگلیسی ترجمه شده است.