در دل کویرهای گسترده یزد، قلعه‌ای با شکوه و استوار به نام «ابرندآباد» واقع شده که میراث ارزشمندی از دوران ساسانیان و نمایانگر هنر و تمدن ایران باستان است.
این بنای تاریخی، که با نام قلعه «اعلا» نیز در بین برخی از مردم محلی شناخته می‌شود، در روستای ابرندآباد شهر شاهدیه و در فاصله حدوداً ۱۱ کیلومتری شهر تاریخی یزد قرار دارد.
قلعه ابرندآباد که به شماره ۶۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، به عنوان نمادی از هوش و خلاقیت معماران ایرانی و شجاعت مردمان زمان ساسانیان شناخته می‌شود.
اهمیت تاریخی این منطقه به حدی بالاست که در اسناد قدیمی همچون «وقف‌نامه جامع‌الخیرات» نوشته‌ی «سیدرکن‌الدین محمد» از علمای برجسته قرن هشتم هجری، از آن نام برده شده است.
همچنین «خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی» وزیر برجسته ایلخانان، به داشتن زمین‌های وقفی در این منطقه اشاره کرده که گواهی بر رونق این منطقه در زمان‌های گذشته است.
این قلعه که از خشت و گل ساخته شده، شاهکاری از معماری نظامی دوران ساسانی است و طراحی دو طبقه آن با برج‌های مدور در چهار گوشه‌ی قلعه، ظرافتی شگفت‌انگیز را در این خصوص به نمایش می‌گذارد.
سر در ورودی سه طبقه‌ی قلعه، یادآور دروازه‌های باشکوه شهرهای باستانی است و راهروهای باریک و دریچه‌های مشرف به داخل قلعه، علاوه بر زیبایی، برای مقاصد دفاعی طراحی شده است.
داستان‌های تاریخی، ساخت قلعه را به «ابرند» از فرماندهان «ایراندخت» دختر خسرو پرویز شاه ساسانی نسبت می‌دهند و به نظر می‌آید که این قلعه نه تنها یک سنگر دفاعی بلکه پایگاهی استراتژیک برای فرماندهی ساسانیان بوده است.
وجود آب‌انبارهای زیرزمینی، راهروهای مخفی و شبکه‌های ارتباطی دود و آتش، نشان از هوشمندی و نوآوری معماران ایرانی در آن دوران دارد.
این بنا علاوه بر جنبه‌های نظامی، نمادی از فرهنگ و هنر ایران نیز هست به طوری که نقوش هندسی و گل و بوته‌ای که بر دیوارهای قلعه دیده می‌شوند، گواهی بر ذوق و ظرافت هنرمندان در دوران ساسانی است.
این قلعه که روزگاری محل زندگی مردمانی مقاوم بوده، اکنون مقصدی برای پژوهشگران و گردشگرانی شده که به دنبال کشف تاریخ و تمدن ایران باستان هستند.
قلعه ابرندآباد با موقعیت جغرافیایی خود، در دل طبیعت بکر کویر، چشم‌اندازی شگفت‌انگیز ارائه می‌دهد و قدم زدن در میان دیوارهای این دژ تاریخی و لمس سنگ‌هایی که روزگاری شاهد دفاع مردمان این سرزمین بوده‌اند، تجربه‌ای بی‌مانند برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد.
در سال‌های اخیر، تلاش‌های بسیاری برای حفظ و بازسازی این بنای ارزشمند صورت گرفته است که این اقدامات، علاوه بر حفاظت از این میراث فرهنگی، زمینه را برای جذب گردشگران و تبدیل قلعه ابرندآباد به یکی از جاذبه‌های برجسته استان یزد فراهم کرده است.
این قلعه، با مقاومت و شکوه خود، همچنان زنده و الهام‌بخش تاریخ‌دانان، هنرمندان و علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر ایرانی است.
انتهای پیام