به گزارش روابط عمومی وزارت علوم به نقل از دانشگاه قم، پیری رئیس مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری در این همایش با بیان اینکه، دیوان بین‌المللی دادگستری جزء معدود دیوان‌های داوری است که در تمام حوزه‌های حقوقی رای دارد، گفت: تنوع در رسیدگی به موضوعات مختلف در دیوان بین‌المللی دادگستری، این دیوان را به یک اندوخته ارزشمند تبدیل کرده‌است، اما متأسفانه بسیاری از حقوقدانان ما کمترین اطلاع از این سرمایه مهم نداشته و شناخت حداقلی نسبت به محتوای آرای آن نیز ندارند.
وی با تأکید بر آموزه‌های دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده که صبح امروز در دانشگاه قم برگزار شد، ضمن تشکر از مسئولین برگزار‌کننده این همایش و اعضای هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه قم بیان کرد: دیوان بین‌المللی دادگستری پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اواخر سال ۱۳۵۹ تشکیل شد و تاکنون نزدیک به ۴۳ سال است که فعالیت دارد، این دیوان طولانی‌ترین دیوان داوری تاریخ است و تنها دیوانی است که زبان رسمی آن زبان فارسی است.
رئیس مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری افزود: دیوان بین‌المللی دادگستری هم‌چنین تنها دیوانی است که نیمی از مباحث آن مرتبط با کشور ایران است و از معدود دیوان‌های داوری است که تمام آرای آن منتشر شده و تمام مستندات آن قابل دسترسی است و مهم‌تر از همه این مسائل، جزء معدود دیوان‌های داوری است که در تمام حوزه‌های حقوقی رای دارد، تنوع در رسیدگی به موضوعات مختلف در این دیوان داوری که آرا در خصوص آن صادر شده‌است، این دیوان را به یک اندوخته ارزشمند تبدیل کرده‌است.
وی خاطرنشان کرد: تاکنون بیش از یک‌صد کتاب به زبان انگلیسی در خصوص این دیوان داوری نوشته شده و تأثیر بسیار ویژه‌ای در توسعه‌ی مباحث مرتبط با حقوق سرمایه‌گذاری، حقوق بین‌الملل عمومی، تفسیر معاهدات، قانون حاکم، نحوه پرداخت غرامت و موضوعاتی از این قبیل داشته است، متأسفانه بسیاری از حقوقدانان ما کمترین اطلاع از این سرمایه مهم نداشته و شناخت حداقلی نسبت به محتوای آرای آن نیز ندارند.
پیری تصریح کرد: برخی از همکاران ما، آرای این دیوان را تنظیم کرده و در قالب کتاب چند جلدی منتشر کرده‌اند که تاکنون ۱۲ جلد آن منتشر شده‌است، در اهمیت این دیوان و نقش قابل توجهی که در توسعه حقوق بین‌الملل و سایر جنبه‌های حقوق داشته‌است شکی نیست اما اینکه حقوقدانان از این دانش در پیش‌گیری و حل مسائل جامعه بهره‌برده‌اند موضوع مهمی است که باید به آن توجه شود، البته شاید به صورت موردی این اتفاق افتاده باشد اما منسجم نبوده است، چراکه این دانش تحلیل، ارزیابی و طبقه‌بندی نشده‌است.
رئیس مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری گفت: حجم قابل توجهی از دانش تولید شده در این دیوان جهت استفاده باید ابتدا استخراج شده و به صورت موضوعی دسته‌بندی شود، این امر وظیفه دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و البته مرکز حقوق بین‌المللی است، این مرکز جزء معدود مراکزی است که پژوهشکده خاص خود را دارد.
وی در پایان تأکید کرد: این همایش، اولین همایش در نوع خود است و این موضوع بسیار جای تقدیر دارد و باید از آن بهترین بهره را برد، حضور اساتیدی که از نظر علمی و تجربی در بالاترین سطح خود قرار دارند در این همایش، فرصت مغتنمی است که به نحو احسن باید از آن استفاده شود.
نقاط مشترک جوامع راه دستیابی به حل منازعات
رئیس دانشگاه قم گفت: باید نقاط مشترک بین جوامع مشخص شود تا اختلافات بر اساس این نقاط کاهش یافته و نزاع حل شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد حسین شریفی رئیس دانشگاه قم نیر در همایش بین‌المللی با تاکید بر آموزه‌های دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده، عنوان کرد: قطعا برگزاری این همایش برکات فراوانی از جمله برکات علمی، مدیریتی و تجربی اندوزی در زمینه داوری برای دانشجویان خواهد داشت.
شریفی ادامه داد: دنیای امروز دنیای تعارضات و اختلافات است، جهان و بشر به گونه‌ای آفریده نشده که به طور فطری خواهان وحدت و همدلی سراسری باشد به اصطلاح نوعی تنازع بقا در بین افراد بشر وجود دارد و هر کس دنباله‌رو منافع خود است البته باید به این مسئله اشاره کرد که این خودخواهی و برتری‌طلبی بشر امری طبیعی است، در بحث حکومت‌ها و جوامع نیز این خودخواهی وجود دارد و همه حکومت‌ها در واقع به دنبال منافع ملت خود هستند؛ برتری‌طلبی حکومت‌ها باعث به وجود آمدن تعارض منافع و خواسته‌ها است که باید برای آن تدبیر شود.
وی افزود: گاهی اوقات اختلافات میان دو هم‌کیش و خانواده است که ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر دارند و نقاط مشترک آن‌ها فراوان است و به یک نظام اخلاقی، حقوقی، اعتقادی مشترک پایبند هستند، حل کردن این اختلافات به‌مراتب راحت است هرچند در این اختلافات نیز درگیری‌ها و دلخوری‌هایی پیش خواهد.
رئیس دانشگاه قم با اشاره به آیه "قلْ یا أهْل الْکتاب تعالوْا إلى کلمةٍ سواءٍ بیْننا وبیْنکمْ" بیان کرد: گاهی اختلاف بین صاحبان دو دین، دو کیش، دو نظام ارزشی و دو نظام حقوقی متفاوت است، اما یک نقاط مشترک روشنی در زیرساخت‌های فکری خود دارند مانند نزاع بین مسلمانان و مسیحیان یا مسلمانان و یهودیان به عنوان پیروان دین ابراهیمی و توحیدی که نقاط مشترکی دارند، اسلام در این نقطه می‌گوید اگر به دین هم روی نمی‌آورید آن نقاط مشترک را مبنای حل اختلافات خود قرار دهید.
شریفی گفت: گاهی اختلاف میان جامعه توحیدی و جامعه شرک است، یعنی جامعه‌ای که خدا را قبول ندارد، در اینجا نیز اسلام گفته نقاط مشترک بشری و انسانی وجود دارد که می‌توانید عادلانه و بر پایه‌ی احقاق حق اختلافات خود را برطرف کنید نمونه بارز این امر در تاریخ اسلام صلح حدیبیه است که بین پیامبر اکرم(ص) به عنوان حاکم مسلمین و حاکم قریش به عنوان رهبر مشرکان مخالف ایجاد شد که مبنای آن ایمان آوردن شرک به اسلام نبود بلکه منافع مشترکی چون امنیت، آسایش، رفاه مردمان جزیره‌العرب مدنظر بود.
وی اضافه کرد: طبیعتا امر حل اختلافات و چاره جویی برای مشکلات یک عقلانیت بشری است که عادلانه و منصفانه باید این اختلاف رفع شود. در پیچیدگی نظام‌های کنونی این امر دشوارتر شده و بخش دیوان داوری دعاوی بین ایران و ایالات متحده که چندین سال است بر اساس پیمان الجزایر به صورت خردمندانه و عادلانه طراحی شده است تا اختلافات را بر اساس تامین منافع مشترک طرفین دعوا حل کنند.
رئیس دانشگاه قم ادامه داد: تجربه بسیار ارزشمند این است که تجربه‌نگاری این دعاوی، دادگاه‌ها و احکام صادره در این دادگاه‌ها در سی جلد تدوین شده که محور خوبی برای تحلیل و ادامه کار است.
شریفی در پایان بیان کرد: این اختلافات مختص ایران و آمریکا نیست مورد اول و آخر هم نخواهد بود چرا که بشر و جوامع بشری این اقتضائاتت را دارد لذا باید برنامه‌ریزی کرد که طبق اصول و تجربه انسانی حل شود. این تعارض و اختلاف در تک تک افراد نیز وجود دارد به گونه‌ای که همه ما اختلافاتی با شخص خودمان نیز داریم تحت عنوان چالش درونی برای انتخاب و تصمیم‌گیری و کسی در این تعارضات درونی برنده است که انتخاب‌های خود را در چهارچوب تعالی و پیشرفت انسانی و اسلامی خود قرار دهد.
بهره‌بردن از آموزه‌های حقوقی دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده، حق قانونی و وظیفه حقوقدانان است/نیازمند تربیت حقوقدانان مجرب در میدان‌های نبرد حقوق بین‌الملل هستیم
دبیر علمی همایش بین‌المللی داوری نیز در این همایش با تاکید براینکه این دیوان عرصه‌ای است که می‌توانیم از آن در زمینه تربیت نیروهای متخصص و مجرب استفاده کنیم، گفت: ما به عنوان یک طرف این دیوان حق داریم و موظف هستیم از آموزه‌های حقوقی این دیوان استفاده کرده و از این ذخیره غنی بهره‌مند شویم.
مصطفی فضائلی عنوان کرد: این همایش، یک همایش تخصصی است، بیش از ۴۰ سال از عمر دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده می‌گذرد، به تعبیر برخی مشاوران و وکلا که با این دیوان داوری مرتبط بوده‌اند، این دیوان مهم‌ترین سازمان و نهاد داوری است که بیشترین نقش و تاثیرات را در تحولات حقوق بین‌الملل به طور عام در داوری‌های بین‌المللی، حقوق تجاری و حقوق سرمایه‌گذاری بین‌المللی داشته و از خود به‌جای گذاشته است.
وی افزود: رویه‌های این دیوان به صورت گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفته است، مقالات علمی و کتاب‌های بسیاری از این دیوان به زبان انگلیسی نگاشته شده‌است، آنچه که اهمیت دارد اینکه ما به عنوان یک طرف این دیوان حق داریم و موظف هستیم از آموزه‌های حقوقی این دیوان در مراکز حقوقی و پژوهشی استفاده کرده و از این ذخیره غنی بهره‌مند شویم.
دبیر علمی همایش بین‌المللی داوری با تاکید بر آموزه‌های دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده بیان کرد: وجود این دیوان عرصه‌ای است که می‌توانیم از آن در زمینه تربیت نیروهای متخصص و مجرب از آن استفاده کنیم چون ما در عرصه هماوردهای حقوق بین‌المللی نیاز به متخصصانی داریم که علاوه بر آموزه‌های علمی میدان‌های نبرد حقوقی را تجربه کرده و مهارت لازم را کسب کرده باشند.
فضائلی تصریح کرد: بسیاری از اساتید و وکلای کشورهای گوناگون که در این دیوان حضور دارند، برای کسب اطلاعات و تجربه دانشجویان را همراه خود به این دیوان می‌برند، چرا ما از این عرصه استفاده نکنیم؟، پس از گذشت ۴۳ سال از عمر این دیوان بین‌المللی، این اولین همایشی است که برگزار می‌شود و این امر جای تاسف دارد هر چند امیدواریم از این به بعد این همایش‌ها ادامه داشته باشد.