این جمله نورانی بخشی از آیه 21 سورهی مبارکه روم است که در آن خداوند متعال به آدمی بشارت میدهد که برای آرامش شما همسرانی آفریدیم از جنس خودتان تا در کنار هم زندگی کرده و آرامش یابید. حال، به راستی انسانها چه بلایی سر خود میآورند که این نعمت الهی که قرار است حال ما را خوب کند، لحظات عمر ما را به بهترین شکل سپری نماید و نیازهای روحی و جسمی ما را مرتفع سازد، گاهی عکس آنچه باید باشد، عمل میکند؟
ذات و فطرت انسان پاک است و بر مبنای شفافیت و سلامت بنا نهاده شده است. هر کسی که در این مسیر حرکت کند، بدون شک آرامشی دائمی خواهد داشت که هم زندگی دنیوی او را سامان میبخشد و هم عاقبتش را به خیر میکند. اما در عین حال، آدمی در برابر برخی مسائل زندگی از خود رفتارها و واکنشهایی نشان میدهد که در مرور زمان کار را برای خود سخت میکند.
هر مرد و زنی که با همپیمانی دائم و پربرکت میبندند، ازدواج میکنند و خانواده تشکیل میدهند، بنا به تعبیر پیامبر اعظم(ص)، کاری را انجام دادهاند که: «در اسلام، بنایی که در نزد خدا محبوبتر از ازدواج باشد، بنا نشده است.» این اقدام مهم بدان معنا نیست که همیشه همه چیز گل و بلبل باشد و هیچگاه اختلافی به وجود نیاید یا چالشی ایجاد نشود. حتی گاهی این اختلافها و مشکلات، مسائل پیچیده یا دعواهای شدید ایجاد میکنند. در این مواقع، شیوهی رفتار و گفتار صحیح از اهمیت ویژهای برخوردار است. باید بپذیریم که داشتن زندگی خوب نیازمند آموزشهای مستمر است، به ویژه با توجه به شرایط جامعه.
هر فرد حتی اگر دارای تحصیلات عالیه باشد، باید همواره از لحاظ روانشناختی و اصول مدیریت رفتار خود، نیازمند توسعه و آموزش باشد. این بدان معناست که بهرهگیری از دانش روز، تجربههای دیگران و مشاوره، نیاز دائمی انسان است و در هر سنی به اقتضای شرایط هر فرد، لازم و ضروری است. البته، کم و کیف آن برای افراد مختلف متفاوت خواهد بود.
علاوه بر این، در خانواده باید اقداماتی در جهت افزایش نور معنوی و حل اختلافات خانوادگی صورت پذیرد. نگاه مهربانانه و اهدای عشق و محبت به اعضای خانواده از توصیههای موکد اسلام است که برای آن، خداوند مهربان وعدهی اجر و پاداش بیکران داده است. این امر در علم روز و حوزهی مدیریت خانواده و رفتار عمومی نیز تأکید زیادی دارد.
علاوه بر مهرورزی و عشقورزی، اصولی مانند معنویت، خویشتنداری، وفاداری، فداکاری، تبعیت اهداف فردی از اهداف خانوادگی، یاریرسانی، توجه و گذشت از مهمترین توصیهها برای حفظ اصالت رفتاری انسان در میان اعضای خانواده است. خانواده، بهترین و امنترین قرارگاه رفتاری و پناه عاطفی انسان است که میتواند امید به زندگی را افزایش دهد، در بسیاری موارد مانع انحراف و اشتباه انسان شود و در مواجهه با مسائل و مشکلات، با روحیهی مودت و همکاری، مسیر تعالی و پیشرفت را راحتتر و سالمتر طی کند.
از نظر شرعی و عرفی، در جریان زندگی و در طول ارتباط میان زن و مرد، والدین و فرزندان، خواهرها و برادرها و... حقوق و تکالیف متقابلی وجود دارند که باید برای دستیابی به زندگی سالم و راحت، همهی افراد آنها را به شایستگی فرا بگیرند و به مفاد آن وفادار و متعهد باشند. در این صورت، مدیریت رفتار خانوادگی به بهترین شکل انجام خواهد گرفت و رفتار انسان در خانه و در کنار اعضای خانواده بر مدار قانون، انصاف و اخلاق خواهد بود.
در کنار همه مواردی که گفته شد، دو کلیدواژه مهم برای حفظ سلامت و بهبود روابط خانوادگی وجود دارد و آنها «صبر و خویشتنداری» هستند. تنوع و تکثر فراوانی که در پدیدههای مختلف امروزی ایجاد شده است (در کنار مطالبه بیشتر استقلالطلبی)، سبب افزایش اختلاف در دیدگاهها و سلیقههای اعضای خانواده میشود اما با صبر و خویشتنداری میتوان این اختلافات را کنترل و مدیریت کرد.