سامانه املاک و اسکان به عنوان یکی از مهم ترین برنامه ها در حوزه سیاست گذاری مسکن به شمار می رود به طوریکه مقرر شده بود تمامی افراد از جمله مالکان و مستاجران با وارد کردن اطلاعات خود زمینه را برای بهبود و ایجاد ثبات قیمتی بازار مسکن فراهم کنند.
سامانه ثبت املاک و اسکان با هدف کاهش تورم نرخ مسکن، حمایت از مستاجران و جلوگیری از دلالی در زمینه املاک، توسط وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۴۰۰ راه‌اندازی شد.
تمامی سرپرستان خانوار، مالکان و مستاجران، باید املاک تحت تملک خود را طبق ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات های مستقیم در این سامانه ثبت کنند تا از طریق آن بتوان برنامه ریزی لازم در جهت کنترل بازار مسکن انجام دهند.
عرضه ۱۸۲ هزار خانه خالی از طریق پیامک
طبق قانون ساماندهی بازار مسکن باید تمامی دستگاه‌ها از جمله وزارت نیرو، وزارت آموزش و پرورش، وزارت کشور ، شهرداری ، سازمان ثبت احوال، بانک مرکزی به این سامانه متصل شوند تا از طریق آن بتوان خانه های خالی را شناسایی و از مالکان اين واحدها مالیات اخذ کرد.
آخرین آماری که وزارت راه و شهرسازی در خصوص خانه های خالی ارائه کرد مربوط شهریور ماه بوده است به طوریکه طبق اعلام ابوالفضل نوروزی مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در اواخر اردیبهشت ماه، ۱۲۰ هزار واحد خالی شناسایی شده و با پیامک وزارت راه و شهرسازی ۱۸۲ هزار واحد خالی در بازار عرضه شده است.
وی ادامه داد: براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان امور مالیاتی، از آغاز سال ۱۴۰۳ تا پایان خرداد ماه تنها یک میلیارد و ۵۹۶ میلیون تومان مالیات وصول شده است.
گفتنی است محاسبه مالیات ملک‌های خالی براساس عواملی مانند زمان خالی بودن ملک، تعداد ملک‌های خالی و میزان ارزش اجاری آن است. ضریب مالیات بر ملک‌ها و خانه‌های خالی از سکنه در شهر تهران و شهرهای با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر برای صاحبان یک تا پنج خانه خالی در سال اول ۶ برابر ارزش اجاری ملک اعلام شده است؛ همچنین این ضریب در سال دوم ۱۲ برابر و در سال سوم نیز ۱۸ برابر ارزش اجاری عنوان شده است.
سامانه املاک و اسکان چشم انتظار اتصال دستگاه ها است
یکی از عوامل اصلی در شناسایی خانه‌های خالی مربوط به همکاری دستگاه ها است که در چند ماه اخیر سامانه خانوار وزارت کشور با وجود اخطارهای زیاد هنوز متصل نشده و همین امر باعث تاخیر در اجرای این اقدام شده است که در همین راستا مسعود طباطبایی کارشناس سیاست گذاری مسکن به باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: سامانه املاک و اسکان به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای دولت در جهت برنامه ریزی مسکن در دستور کار قرار گرفته است.
وی ادامه داد: این سامانه در راستای تقویت بازار مسکن و ساماندهی این بازار در سال ۱۴۰۰ طراحی و رونمایی شد و مقرر گردید که تمامی دستگاه‌ها از جمله شهرداری ، بانک مرکزی و وزارت کشور و وزارت نیرو به آن متصل شده و از طریق آن بتوانیم بازار مسکن را به ثبات و رونق هدایت شود.
طباطبایی ادامه داد :بازار مسکن در سال های گذشته نشان داده است که برای رونق آن باید حتما دستگاه ها همکاری لازم را انجام دهند که یکی از آنها سامانه املاک و اسکان است که در چند ماه گذشته بانک مرکزی به این سامانه متصل نشده بود که با پیگیری‌های صورت گرفته این سامانه متصل شد اما در حال حاضر برای تکمیل شدن آن نیاز است که سامانه خانوار وزارت کشور متصل شود که در چند سال گذشته مقاومت زیادی برای عدم همکاری آن وجود دارد.
او با بیان اینکه تمامی متقاضیان مسکن باید حتما در سامانه املاک و اسکان ثبت نام کنند، گفت: به دلیل عدم همکاری برخی دستگاه ها متقاضیان هم برای وارد کردن اطلاعات خود مقاومت می‌کنند که همین امر خود باعث می شود که برای اجرای آن با مشکلات زیادی در آینده روبرو شوند.
کارشناس سیاست گذاری مسکن با اشاره به اینکه در شرایط کنونی برای آنکه بازار مسکن بتواند به یک ثبات و هماهنگی برسد نیاز است که سامانه املاک و اسکان تکمیل شود گفت: هنوز سامانه خانوار وزارت کشور برای متصل شدن مقاومت می‌کند که در این زمینه لازم است تمامی بخش‌ها اقدامات لازم را انجام دهند.
سامانه املاک و اسکان گره گشایی مشکلات در بازار مسکن می تواند باشد
همچنین داود بیگی نژاد نایب رئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران با بیان اینکه در شرایط کنونی تنها راهکار برای کنترل بازار مسکن افزایش تولید و عرضه مسکن است، گفت: تعداد بسیار زیادی از مالکان واحدهای خود را خالی نگه داشته اند که همین امر باعث قفل شدن بازار مسکن شده است به طوری که اگر این واحدها به بازار تزریق شود بخشی از رکودی که گریبانگیر مسکن شده باز می شود.
او گفت: سامانه املاک و اسکان نقش موثری در شناسایی خانه‌های خالی داشته است؛ بنابراین هدایت این بازار از طریق عرضه خانه های خالی است که در این زمینه باید تمامی دستگاه‌ها پای کار بیایند.
هم نحوه ارائه اطلاعات خانه های خالی و لوکس جای آزمون و خطا نیست
گفتنی است چندی پیش سبحانیان رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص آخرین وضعیت شناسایی خانه‌های خالی و اخذ مالیات از آنها گفت: هنوز وزارت راه و شهرسازی آماری دقیق و کاملی از خانه های خالی به ما ارائه نکرده است بنابراین دریافت اطلاعات دقیق از این واحدهای مسکونی بسیار حائز اهمیت است.
وی با گله مندی از ارائه آمارهای غلط از خانه‌های خالی گفت: اگر اطلاعات غلط به سازمان مالیاتی ارائه شود با دریافت و یا عدم دریافت مالیات در موضوعی مثل مالیات خانه های لوکس یا خالی سازمان مالیاتی دچار مشکل میشود. براین اساس این موارد جای آزمون و خطا نیست.
بر همین اساس باید هرچه سریعتر در این زمینه دستگاه‌ها پای کار بیایند و آمارهای دقیق تر از اطلاعات خانوارها را در اختیار سامانه املاک و اسکان قرار دهند تا از طریق آن بتوان برای سال آینده بازار آرام تری را تجربه کرد.