دو برنامه میدانی باستان‌شناسی در بخش چهاردانگه ساری در محوطه باستانی قلعه سری تِرکام در چارچوب تفاهم‌نامه و قرارداد تحقیقاتی میان معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه مازندران و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مازندران با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری آغاز شد و مرحله دوم آن در حال انجام است.
به گزارش روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، رحمت عباس‌نژاد سِرِستی، عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی و عضو هسته محیط زیست دانشگاه مازندران و سرپرست این برنامه میدانی با اعلام این خبر گفت: برنامه اول، با عنوان «گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه تپه قلعه سری ترکام» آغاز شد و با انجام 48 گمانه آزمایشی در مهر ماه به پایان رسید.

او اظهارداشت: براساس این برنامه، محدوده عرصه و حرائم این محوطه مهم پیش از تاریخی، تعیین و پس از تصویب در شوراهای مربوطه، توسط وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به مراجع و نهادهای ذیربط استان مازندران ابلاغ خواهد شد.
عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی و عضو هسته محیط زیست دانشگاه مازندران افزود: برنامه دوم، نیز با عنوان «گمانه‌زنی به منظور لایه‌نگاری محوطه باستانی قلعه سری ترکام» به سرپرستی نگارنده و با مشارکت و همکاری کارشناسانی از اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مازندران و اعضای هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی از دانشگاه مازندران و همچنین، دانشگاه‌های تهران و هنر اصفهان شروع شده و تا 15 آذر ادامه خواهد داشت.
او با اشاره به اینکه در راستای برنامه تعیین مسیر انتقال لوله گاز ساری-کیاسر و به دنبال گزارشی مبنی بر تخریب گسترده در تپه قلعه سری ترکام در سال 1389، محوطه هایی شناسایی شدند که پیشینه استقرار در دشتهای میانکوهی منطقه چهاردانگه و کیاسر را حدود هزاره پنجم پ.م تعیین کردند تصریح‌کرد: تپه قلعه سری یکی از محوطه های مربوط به دوران پیش از تاریخ در منطقه مذکور است که روی تپه ماهوری منتهی به یک رودخانه و در ارتفاع حدود 1300 متری از سطح آب‌های آزاد در مجاورت روستایی به نام تِرکام قرار گرفته است.
این باستان‌شناس گفت: منطقه چهاردانگه یکی از بخش‌های منطقه بزرگ هزار جریب در شرق مازندران است که در بخش جنوبی آن دشت‌های سمنان، دامغان و شاهرود واقع شده و در جبهه شمالی آن، دشت‌های جلگه‌ای شرق مازندران (گلوگاه، بهشهر، نکا، میان دورود و ساری) قرار دارند. از این رو کاوش محوطه قلعه سری ترکام صرف‌نظر از دستیابی به داده‌ها و اطلاعات ارزشمندی از دوران پیش از تاریخ، از جنبه مطالعه ارتباطات و برهم‌کنش‌های فرهنگی دوران یادشده بین جبهه‌های شمالی و جنوبی البرز مرکزی حائز اهمیت است.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی اظهارکرد: با وجود انجام چند کار پژوهشی در این محوطه در سال‌های گذشته، متاسفانه درک مناسبی از دوران نوسنگی، انتقالی مس وسنگ، مس وسنگ، مفرغ و آهن و نیز گاهنگاری در منطقه چهاردانگه وجود ندارد. مواد فرهنگی نظیر سفال، ابزارهای سنگی، استخوان، زغال و ردّ و نشان سازه های معماری سنگچین، خشت و ملات و همچنین شواهد تدفین و اجاق، تا کنون از کاوش لایه‌نگاری به دست آمده و امید است که در این فصل به بقایای لایه‌های قدیمی‌تر، حداقل دوره‌های مس و سنگ و انتقالی مس و سنگ دست یابیم. سفالهای دوره های مس وسنگ به رنگ قرمز و نخودی روشن با پوشش قرمز و نقوش هندسی سیاهرنگ یا قهوهای مایل به سیاه با رنگمایه گل اخری در طرح های گوناگون هستند. رنگ سفال های دوره مفرغ نیز در طیفی از خاکستری تیره و سیاه داغدار است. سفالهای خاکستری تیره و روشن نیز به فراوانی وجود دارند که مربوط به دوره آهن هستند.
عباس‌نژاد سِرِستی افزود: لایه نگاری و گاهنگاری، داده پردازی یافته ها و تحلیل و تبیین داده ها، گردآوری و مطالعه نمونه‌های گیاهی و جانوری، گردآوری نمونه های دیرین اقلیم شناسی و میکرومورفولوژی، مطالعه برهمکنشهای فرهنگی و تحولات و تغییرات اقتصادی و اجتماعی دوره های مس وسنگ، مفرغ و آهن دشت‌های میانکوهی منطقه چهاردانگه و کیاسر با مناطق پیرامونی، در شمار مهمترین مسائل، پرسشها و اهداف این برنامه میدانی باستان‌شناسی هستند.
سرپرست هیئت کاوش باستان‌شناسی گفت: در ابتدای اجرای این برنامه و در راستای تکمیل نقشه باستان شناسی پیش از تاریخ دشت کیاسر، از روش فتوگرامتری برد کوتاه برای تهیه عکس‌های هوایی و نقشه‌های تخصصی و تعیین عوارض محوطه بهره برده شده است. سپس، کار کاوش در دو گمانه لایه‌نگاری آغاز شده و در حال اجرا است. انتشار سریع گزارش نهایی کاوش و چاپ و نشر نتایج پژوهشها در مجلات تخصصی و گردهمایی ها و استفاده از نتایج پژوهش تپه قلعه سری ترکام در هدایت برنامه های راهبردی میراث‌فرهنگی استان مازندران از دیگر اهداف این برنامه است.
او در پایان ابراز امیدواری کرد: این برنامه که با استقبال مقامات استانی و محلی قرار گرفته است با حمایت آنها در سال‌های بعد استمرار یابد و نتایج آن در مسیر رسالت‌ها، تکالیف و شاخص‌های عملکردی اداره کل میراث‌فرهنگی و گردشگری استان مازندران، دستگاه‌های اجرایی شهرستان ساری و نیز دانشگاه مازندران و همچنین، در راستای توسعه گردشگری فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.