به گزارش پایگاه خبری 598، مرحوم آیت الله محمدعلی ناصری از اساتید اخلاق حوزه در یکی از دروس اخلاق خود به موضوع «غیبت و آثار فردی و اجتماعی آن» پرداختند که متن آن بدین شرح است:

«فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ؛ آن بندگانی که سخن بشنوند و به نیکوتر آن عمل کنند، آنان هستند که خدا آنها را (به لطف خاص خود) هدایت فرموده و هم آنان به حقیقت خردمندان عالمند.»

کتاب کشف الریبة اثر شهید ثانی به بحث درباره رذایلی همچون غیبت، سخن چینی و حسد می‌پردازد. مؤلف از بحث غیبت آغاز کرده و بیان می‌دارد که نام کتاب را کشف الریبة نهاده زیرا ابهامات احکام غیبت را برطرف می‌کند.

مسأله غیبت برای برخی مبهم است، زیرا برخلاف گناهان آشکاری مانند شرب خمر و ترک نماز، غیبت به راحتی قابل تشخیص نیست و با توجیهات مختلف آغاز می‌شود. گاه فرد تا پایان شب متوجه نمی‌شود چه گناهی مرتکب شده و با سکوت یا اشاره مرتکب غیبت شده است.

در این باره روایت شده: «الغِیبةُ أشَدُّ من الزِّنا قِیلَ: وکَیفَ؟ قال: الرَّجلُ یَزْنِی ثُم یَتوبُ اللهُ علیه، وإنَّ صاحِبَ الغِیبةِ لا یُغفَرُ له حتی یِغفِرَ له صاحِبه»

غیبت ویژگی‌های خاصی دارد؛ با توبه تنها بخشیده نمی‌شود، زیرا حق‌الناس است، همچنین محیط جامعه را آلوده کرده و باعث بدبینی و از بین رفتن اعتماد میان انسان‌ها می‌شود.

در تعریف غیبت، برخی بر اساس روایات گفته‌اند:«ذِکرُکَ أخاکَ بما یَکرَهُ»؛ یعنی در غیاب برادر دینی طوری از او یاد کنی که اگر بشنود ناراحت شود. شهید ثانی معتقد است غیبت گسترده‌تر از این تعریف است، زیرا با اشاره نیز می‌توان غیبت کرد.

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله پرسیدند: «أَتَدْرُونَ مَا الغِیبَةُ؟ قَالُوا: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ؛ قَال: ذِکْرُکَ أَخَاکَ بِمَا یَکْرهُ» اگر سخن درباره عیب واقعی باشد غیبت است و اگر دروغ باشد علاوه بر غیبت، افترا نیز محسوب می‌شود.

خداوند در سوره حجرات می‌فرماید: «وَلَا یَغۡتَب بَّعۡضُکُم بَعۡضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمۡ أَن یَأۡکُلَ لَحۡمَ أَخِیهِ مَیۡتٗاً فَکَرِهۡتُمُوهُۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ إِنَّ ٱللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِیمٌ»، در تفسیر این تشبیه قرآنی گفته شده که غیبت‌کننده آبرو ندارد و می‌خواهد با غیبت دیگران برای خود آبرو کسب کند. عبارت «بعضکم بعضا» و کلمه «أخیه» به حرمت غیبت برادر دینی اشاره دارد. همچنین تشبیه به خوردن گوشت برادر مرده اشاره به این دارد که شخص غایب همچون مرده است و آبروی از دست رفته او همچون گوشت مرده غیرقابل جبران است. میت متعفن است و غیبت‌کننده نیز کاری متعفن انجام می‌دهد و با غیبت کردن گویی نبش قبر می‌کند.

غیبت موجب غضب الهی، دلگیری رسول خدا صلی‌الله علیه وآله و ناراحتی امام زمان علیه‌السلام می‌شود و مخالفت با مسیر شهدایی است که برای حفظ ارزش‌ها شهید شدند. غیبت‌کننده با عمل خود که ضد ارزش است، در حرکت جامعه به سوی کمال اخلال ایجاد می‌کند، همچون کسی که در حرکت کشتی که با عمل به قرآن به سوی کمال می‌رود، اختلال ایجاد می‌کند.