خبرنگار ایکنا به همین مناسبت با زینب باقیات اصفهانی؛ مدرس دانشگاه آزاد اسلامی کرج، گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم؛
ایکنا ـ درباره فعالیت سیاسی و اجتماعی حضرت زهرا(س) سخنان زیادی گفته شده است، سوال این است که حضرت زهرا(س) بنا به ضرورت وارد عرصه سیاسی و اجتماعی شدند یا این حضور عادی و سبک زندگی ایشان بود؟
با توجه به کتاب‌هایی که در زمینه زندگی حضرت زهرا(س) نوشته شده است اساس زندگی حضرت زهرا(س) و سبک زندگی‌شان اول رضایت خدا و بعد اجرای حق و ادای تکلیف بوده است. وقتی وظیفه‌محور و خدامحور باشیم نگاه می‌کنیم که الان به عنوان وظیفه چه چیزی باید برای ما پر رنگ باشد. اگر وظیفه ما حضور در عرصه اجتماع است به هر نحوی، ما باید حضور داشته باشیم. اگر باید از حق دفاع کنیم باز در عرصه حاضریم. به هر حال انسانِ وظیفه‌محور و تکلیف‌محور در عرصه‌های مختلف حضور دارد چون خدا دوست دارد و باید در چند ساحت مختلف حضور داشته باشد. حضرت زهرا(س) هم در هر زمانی بنابر تکلیف عمل کردند؛ گاهی شرایط اقتضا داشت که به دفاع از ولایت بپردازند لذا همراه حضرت به منازل مردم می‌رفتند و از ولایت علی(ع) دفاع می‌کردند و گاهی با سلاح گریه از دین دفاع کردند و گاهی هم با قرائت خطبه ولی در همه صحنه‌ها مهم رعایت حریم‌ها و عفاف بوده است.
ایکنا ـ فکر می‌کنید وضعیت زنان در جامعه ما نسبت به جایگاه واقعی زنان چقدر فاصله دارد؟ موانع و مشکلات این فاصله چه مواردی است؟
زن امروز با تعارضات و فشارهای زیادی روبرو است. از یک طرف می‌خواهد یک زن نمونه باشد و به تعبیری ابرزن باشد؛ کسی که هم بیرون از خانه کار می‌کند و در اجتماع فعال و کنشگر است و از طرف دیگر در منزل در جایگاه مادری، همسری و گاهی فرزندی ایفای نقش می‌کند؛ در عرصه‌های تصمیم‌گیری خانواده نقش مهم دارد و در مدیریت مالی هم تاثیرگذار است.
زن امروز در میانه سنت و مدرنیته گیر کرده است؛ همچنان نقش‌های سنتی را دارد و نقش‌های مدرن هم برای او تعریف شده است به همین دلیل زن امروز خیلی با فضای زندگی حضرت زهرا(س) انس ندارد و خیلی وظیفه‌محور و تکلیف‌محور و خدامحور نیست لذا باید برای این مسئله تدبیری بیاندیشیم. سرعت تحولات زمانه و پیشرفت‌محوری سبب شده است تا زنان هم پا به پای مردان و زنان دیگر تلاش کنند از فضای امروز دنیا و تحولات عقب نمانند لذا به نظر می‌رسد جایگاه گروه مرجع و الگو و تاثیرگذار بودن از سمت الگوهای دینی به سمت سلبریتی‌ها و برخی افراد مشهور تغییر پیدا کرده است.
طبیعتا سلبریتی‌ها هم هدفشان بیشتر دیده‌شدن و به تعبیری افزودن دنبال‌کننده در فضای مجازی و حقیقی و ... و کسب درآمد بیشتر است؛ پس خیلی طبیعی است که فاصله زیادی با وضعیت مطلوب داشته باشیم. اگر از زن امروز بپرسیم الگوی تو کیست قطعا جوابی متفاوت از انتظار ما خواهد داد؛ پس وقتی قله فرق کند حتما تلاش هم در این راه شکل و رنگ دیگری خواهد گرفت.
البته اولین عاملی که باعث ایجاد فاصله در پذیرش این الگو می‌شود فهم نادرست از الگوست؛ فهم درست و تحلیل صحیح از شرایط کنونی و شرایط زندگی حضرت زهرا(س) طبیعتا سخت و گاهی برای برخی افراد غیرقابل باور است لذا وظیفه عالمان و آشنایان به تاریخ زندگانی حضرات معصومین(س) و به‌خصوص حضرت زهرا(س)، تبیین درست و متناسب با زندگی مدرن امروزی برای زنان کشور و به خصوص نسل جدید دختران و حتی مردان است زیرا به باور ما آن حضرت صرفا الگویی برای زنان نیستند و ابعادی از شخصیت ایشان می‌تواند برای مردان هم الگو باشد. آن حضرت دوشادوش علی(ع) به عبادت مشغول بودند؛ اهل علم و اهل کار و تولید بودند.
ایکنا ـ برخی برای استفاده از بانوان در پست‌های اجرایی و عالی دولت مخالفت‌هایی دارند. دلیل این مخالفت را چه می‌دانید و نگاه شما به این مسئله چگونه است؟
اینکه مشغول شدن بانوان در پست‌های اجرایی با مخالفت‌هایی روبرو است، حرف درست و واقعیتی است ولی این مسئله را باید از منظر چند گروه فکری تحلیل کنیم؛ گروه اول، افراد متدین پیشکسوت که در ظاهر روحانی یا افراد دین‌داری هم هستند که با حضور بانوان به این شکل مخالفند چون اولویت زنان را خانه و تشکیل خانواده و رسیدگی به امور آن می‌دانند مانند صحبت یکی از ائمه(ع) جماعات یکی از شهرها که گفته بود زن باید برود شیر بدهد نه متصدی وزارت بشود. اساسا بر این نظرند که زن از نظر عقلی گنجایش و ظرفیت سمت‌های اجرایی را ندارد.
گروه دوم برخی بانوان هستند که ورود به این عرصه‌ها را برای خود خطرناک یا ناشایست می‌دانند که با روح زنانگی آنان مخالفت دارد؛ البته در این مورد نقش سن هم بی‌تاثیر نیست زیرا برخی بانوان که در ابتدای جوانی هستند و نقش مادری و همسری دارند به شغل پایین‌تر اکتفا می‌کنند که از وظایف خانه چیزی کم گذاشته نشود.
گروه سوم مردانی هستند که زنان ماهر را رقیب خود می‌دانند و در این مرحله زنان فعال توانمند و آماده برای حضور در این عرصه با سقف شیشه‌ای مواجه می‌شوند؛ خود بانوان هم بعضا از خطرکردن بیمناک هستند و از سویی زنان در عرصه اتهام و رصد بیشتری نسبت به مردان قرار دارند. در نهایت این عوامل دست به دست هم داده که زیرساخت‌ها برای ورود به عرصه کلان مدیریتی برای بانوان مهیا نباشد و آمادگی افکار عمومی در این مورد نیز به خصوص در گذشته وجود نداشته است گرچه به تدریج این فضا در حال کمرنگ‌شدن است.
ایکنا ـ آیا محدودیت زنان امری دینی و اسلامی است یا سلیقه و نظر شخصی است؟
به نظر بنده می‌رسد که مخالفت با ورود زنان به این عرصه‌ها بیشتر منطبق بر سلیقه شخصی برخی افراد است تا اینکه منطبق با نظر دین باشد. طبق روایات متقن مطلبی دال بر ناتوانی زن در مدیریت کلان یا ضعف عقلی یا ناتوانی در ایجاد تعادل در زندگی برای زن وجود ندارد. در طول تاریخ این نگاه مردسالارانه بوده که زن را در این عرصه وارد نکرده است گرچه روایت‌هایی هم می‌توان یافت که زن را از حضور در اجتماع باز می‌دارد که البته جای تامل و صحت‌سنجی برای این روایات وجود دارد.
ایکنا ـ فکر می‌کنید از سیره حضرت زهرا(س) برای امروز زنان چه مسائلی را می‌توان استخراج کرد؟
به نظر بنده، ارتباط موثر زن با افراد خانواده، در تعامل با فرزندان، همسر، پدر، ارتباط درست زنان و مردان با همسایگان و همشهریان موضوعاتی است که می‌توان از سیره آن حضرت نکاتی استخراج کرد و می‌توانند الگوبخشی داشته باشند. در مورد حفظ حریم خانواده و دوستان و ایجاد صمیمیت در فضای زندگی.
مسئله دیگر مشارکت در امور مدیریتی و آماده‌سازی افراد خانواده برای جهاد و حمایت در پشت صحنه است که این روزها نمونه بارز آن را در حوادث اخیر لبنان شاهدیم؛ اینکه زنان لبنانی و فلسطینی چگونه مجاهده می‌کنند یا زنان ایرانی با اهدای طلا از آنان حمایت می‌کنند و قطعا این کارها ریشه در باورهای محکم اعتقادی و دینی آنان دارد.
حفظ ارتباط عاشقانه با پروردگار هستی؛ یادگیری و نشر علوم؛ تفکر و سبک اندیشیدن؛ ابراز جرئت‌مندی؛ کنش‌گری فعالانه و عدم انفعال؛ مهرورزی؛ فهم شرایط و موقعیت‌ها و داشتن واکنش به جا و مناسب در برابر حوادث اجتماعی و زندگی شخصی؛ نحوه انفاق و انجام کار خیر؛ ایجاد نشاط قلبی؛ ایجاد امیدواری و ایفای بهتر نقش پررنگ مادری و همسری در کنار امور اجتماعی بخشی از درس‌هایی است که می‌توان از سیره آن حضرت الگو بگیریم.
البته باید بر این نکته تاکید کنم که ادبیات نسل امروز با گذشته متفاوت است اما ارزش‌ها و فضایل در طول تاریخ تغییرناپذیر هستند و به قوت خویش باقی؛ در استخراج تمام این نکات، ظرافت در گفتار و نحوه استفاده از ادبیات و به روزرسانی حایز اهمیت است. نسل جوان دوست دارد با زبان و ادبیات امروزی از ما سخن بشنود لذا باید تلاش مبلغان دینی و منبری‌ها و عالمان دین این باشد که الگوهای دینی به خصوص حضرت زهرا(س) را با زبانی امروزی و قابل فهم برای جوانان معرفی کنند و از بیان مطالبی که می‌تواند برای آنان ایجاد شبهه کند بپرهیزند.
گفت‌وگو از علی فرج زاده