به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه صف اول دوشنبه شب با حضور محمد مهدی برومندی معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی به بررسی وضعیت تولید محصولات باغبانی کشور پرداخته شد.
مقدمه: شرایط ویژه اقلیمی و آب و هوای ایران امکان تولید انواع محصولات باغبانی اعم از انواع درختان میوه و سبزی و گل و گیاهان زینتی و گیاهان دارویی را در بیشتر مناطق کشورمان فراهم کرده از سیزده اقلیم موجود در دنیا یازده اقلیم آن در کشور ما وجود دارد و این یک فرصت بسیار ارزشمند برای دستیابی به ارزش افزوده بیشتر در بازار‌های جهانی است. قرار گرفتن ایران در کمربند تولید محصولات استراتژیک یک فرصت بی نظیر برای تولید محصولاتی که دارای ارزش غذایی و اقتصادی بسیار بالا هستند که در بخش باغبانی می‌توانیم به تولید خرما و پسته و گردو و بادام و انجیر و زعفران و اینها اشاره کنیم، اما در حال حاضر که داریم با هم صحبت می‌کنیم در محصولاتی که صاحب نام بودیم مثل پسته، زعفران با توجه به دو اصل سرمایه‌گذاری و اصل تجاری شرایط خوبی را تجربه نمی‌کنیم و قصد داریم در برنامه صف اول راجع به این موضوعات صحبت بکنیم.
سوال: آقای دکتر در ابتدا تصویری از شرایط باغبانی کشورمان بفرمایید، در حال‌حاضر در چه شرایطی قرار داریم در کدوم محصولات شرایط بهتری داریم کدام استان‌ها شرایط بهتری را حالا در حوزه مسئولیت معاونت حضرت عالی به هرحال شرایط بهتری دارند حالا چه در حوزه باغبانی و چه در حوزه گلخانه ای؟
برومندی: زیر بخش های باغبانی در کشاورزی ایران، از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است به هرحال ما سه سه میلیون هکتار باغ در ایران داریم که حدود بیست و هشت هزار هکتار گلخانه در کشور ساخته شده توسط بخش خصوصی و مردم و همین طور توسعه و کشت گیاهان دارویی تا سطح دویست و نود هزار هکتار در سطح کشور الان وجود دارد. باغبانی در ایران و در کشور ما از یک مزیت بسیار بالایی برخوردار است ما در سی محصول باغبانی رتبه اول تا چهاردهم دنیا را در اختیار داریم و مخصوصاً کیفیت محصول ایرانی به دلیل شرایط خاص اقلیمی ما که روز‌های گرم و آفتابی دارد، و شب‌های خنک که این منزل منتج می‌شود به یک میوه بسیار با کیفیت، دارای طعم و عطر و مزه بسیار عالی در واقع در دنیا بی رقیب است. ما حدود بیست و شش میلیون تن انواع محصولات باغبانی را در کشور داریم تولید می‌کنیم در تولید همه میوه‌ها ما در ایران خودکفا هستیم بلکه تولید مازاد بر مصرف داریم که در سبد صادراتی کشور قرار می‌گیرد، به جز چهار محصول گرمسیری موز، عنبه، آناناس و نارگیل که البته تولید همان محصولات را هم داریم، اما نیاز کشور را تامین نمی‌کند و واردکننده هستیم ولی در سایر محصولات صادرکننده هستیم و نکته حائز اهمیت اینکه از شش میلیارد دلار درآمد ارزی صادرات محصولات کشاورزی، حدود سه میلیارد دلارش به محصولات باغبانی اختصاص دارد. از این‌جهت باغبانی حوزه مهمی است هجده درصد خاک آنچه که در ایران کشاورزی می‌شود در اختیار باغداران و تولید در باغبانی کشور است که بیست درصد تولید کشور را شامل می‌شود و در عین‌حال سی و هفت درصد اشتغال کشاورزی کشور متعلق به حوزه باغبانی است لذا از این منظر باغبانی حوزه‌ای بسیار مهمی است.
سوال: کدوم استان‌ها شرایط بهتری دارند؟
برومندی: ما در استان‌های مختلف کشور شرایط متفاوتی داریم همان‌گونه که حضرت عالی اشاره فرمودید ما به دلیل شرایط اقلیمی کشور مناطق معتدله داریم، مناطق گرمسیری داریم، مناطق نیمه گرمسیری داریم، مناطق سردسیری داریم؛ لذا در هر اقلیمی از ایران یک محصول با کیفیت دارد تولید می‌شود به طور مثال ما رتبه چهارم تولید کیوی دنیا را در اختیار داریم کیوی در استان گیلان و مازندران دارد تولید می‌شود ما رتبه پنجم تولید پرتقال در دنیا را داریم خوب ما حدود سه میلیون تن مرکبات در شمال ایران و همین طور در استان کرمان، در جیرفت و همین طور در استان فارس تولید مرکبات را داریم ما در چهارده استان کشور خرما تولید می‌کنیم استان کرمان ما رتبه اول تولید خرما را دارد فارس رتبه دوم خرما را دارد، خوزستان سوم را دارد، هر استان ممکن است در تولید یک محصولی در واقع یک رتبه خاصی را داشته باشد.
سوال: آقای دکتر سال‌های سال است این قصه پر غصه دارد تکرار می‌شود یک سال گوجه، یک سال سیب‌زمینی و مدل‌های مختلفش را دیدیم که در نهایت رفتیم سراغ اصلاح الگوی کشت، چرا هنوز در سال ۱۴۰۳، ما هنوز با یک همچین شرایط و تصاویری رو به رو می‌شویم؟
برومندی: سیب یکی از محصولات بسیار مهم ما است ما حدود چهار میلیون و دویست هزار تن سیب درختی در کشور داریم تولید می‌کنیم و امسال نسبت به سال گذشته هم باز یک قدری افزایش تولید نسبت به سال گذشته داشتیم. با سرانه مصرف بیست و چهار کیلوگرم سیب برای هر ایرانی ما از این میزان حدود دو میلیون تن را مصرف داخلی داریم یک بخشی از این سیب به صنعت می‌رود و مابقی بایستی به بازار‌های مختلف دنیا برود و در سبد صادرات قرار بگیرد لذا ما علاوه بر تکمیل زنجیره ارزش، تلاش مان این است که درواقع بازار‌های مختلف دنیا را برای محصول ایرانی پیگیری بکنیم و این کار در وزارت خانه ما و بقیه دستگاه‌هایی که در دولت برای بخش بازرگانی است وجود دارد ما اولا باید تلاش بکنیم البته این نکته را من عرض بکنم ما هیچ در گونه سیب در میوه سیب ما توسعه جدید نداریم یعنی باغات جدیدی کشت نمی‌کنیم فقط اصلاح و احیا و باغاتی که فرسوده است یا به هر دلیلی بازده اقتصادی ندارد را داریم به چرخه تولید باز بر می‌گردانیم در قالب اصلاح.
سوال: شما آمار دیگری دارید که میزان تولید و مصرف و تقاضایمان مشخص باشد و چرا به این شرایط می‌رسد؟
برومندی: ما تلاش کردیم که زنجیره را کامل کنیم چند کار مهم اتفاق افتاده فقط در همین فیلمی که فکر می‌کنم از آذربایجان غربی الان پخش شد ما چهارصد و هفتاد و هفت واحد سرد خانه صنعتی با گنجایش و ظرفیت یک میلیون و دویست هزار تن تهیه کردیم و سرمایه گذاری شده و دولت حمایت کرده، تسهیلات پرداخت شده لذا ما در استانی که یک میلیون و دویست سیصد هزار تن تولید سیبش است، یک میلیون و دویست هزار تن با کمک‌های دولت ظرفیت‌های سردخانه‌ای برای نگهداری سیب ایجاد شده از طرفی واحد‌های سورت و بسته بندی ما حدود سیصد و تقریباً سیصد و هفتاد هزار تن امسال سیب درجه سه یا همان درجه صنعتی را خریداری کردیم، چهل و دو واحد فرآوری سیب در استان آذربایجان غربی با حمایت دولت شکل گرفته که تقریباً یه چیزی حدود چهارصد و پنجاه هزار تن ظرفیت این چهل و دو واحد هست که سیب را تبدیل بکند به فراورده‌های..
سوال: یعنی این تصاویری که ما می‌بینیم علیرغم اقدامات؟
برومندی: این اقدامات همچنان دارد تقویت می‌شود مثلاً طی دو سال اخیر پنجاه هزار تن به واحد‌های فرآوری ما فقط آذربایجان غربی اضافه شده؛ لذا دولت دارد این اقدامات را انجام می‌دهد که آن ظرفیت‌های لازم واحد‌های فرآوری، واحد‌های بسته بندی واحد‌های سردخانه‌ای وجود داشته باشد یعنی تولیدکننده دچار این مشکل نشود. نکته مهم دیگر این است که ما در تولید باید تلاش کنیم که با عملیات خوب کشاورزی، با تغذیه مناسب، با هرس مناسب، با حمل و نقل مناسب در واقع ضایعات کمتری داشته باشیم. ما در سال گذشته اصلاً صداوسیما و هیچ جای دیگر که این فیلم را پخش نکرد، چون سال گذشته اصلاً دیگر این مشکل وجود نداشت خوب چرا امسال علی رغم اینکه ما سیصد و هفتاد هزار تن خریدیم یک سی هزار تن مانده که الان در حال خرید هستند این اتفاق افتاد، یک سرما و برفی چند وقت پیش درست در شرایطی که ما در حال برداشت بودیم در استان آذربایجان متاسفانه اتفاق افتاد برف و سرما و باد یک آسیبی به محصول ما وارد کرد که ما یک مقدار ضایعات در زمینه داشتیم لذا آن کارخانجاتی که به صورت توافقی در حال خرید با مردم بودند حجم بار یک مقدار زیاد شد برداشت سرعت گرفت.
سوال: یعنی قابل برنامه ریزی نبود؟
برومندی: یک بخشش وجود اقلیم باعث این وضعیت شد و برف و سرما که متاسفانه یک مرتبه شکل گرفت.
سوال: یعنی نمی‌شد که برنامه ریزی کنیم و از کشاورز خرید کنیم که این اتفاق نیفتد؟
برومندی: سازمان تعاون روستایی ما صد درصد آمادگی دارد ورود کند و کمک بکند کما اینکه در سال‌های گذشته این کار را کرده همین الان تمام تلاش دولت این است که همه امور، توسط بخش خصوصی انجام بشود دخالت غلط دولت کاهش پیدا بکند لذا ما در ایجاد زنجیره ارزش تلاش شده در همین دو ساله اخیر و الان در برنامه دولت چهاردهم در برنامه آقای دکتر نوری آقای وزیر این است که ما این زنجیره را کامل کنیم.
سوال: حتما همین طور است کسی منکر نیست ولی قرار نیست که ما امسال این شرایط را ببینیم؟
برومندی: امسال ما درگیر برف و سرما باد بی موقعی شدیم که در شرایطی که باغداران اجازه می‌دهند که یک مقدار سرما بگیرد و رنگ میوه کامل بشود، علی رغم که هنوز سی چهل در صد میوه ما روی درخت بوده این اتفاق افتاد یک قدری ضایعات مارا افزایش داد.
سوال: پس شما این موضوع را هیچ ارتباطی بیننش با اقدامات و برنامه نمی‌دانید؟
برومندی: سال گذشته انجام شد امسال هم در برنامه بود و یک بخشی از این هم در واقع کسانی هستند اگر دقت کردید در فیلم آن مسئول کارخانه می‌گفت مستقیم کشاورز‌ها بیاورند بدهند به کارخانه، یک افرادی هستند که وارد می‌شوند و می‌خرند در یک جا‌هایی دپو می‌کنند ما در وزارتخانه در معاونت باغبانی و در سازمان آذربایجان غربی تکلیف کردیم که یک مراکز کاملاً بهداشتی تحت کنترل، دارای امکانات در آنجا جمع آوری شود و به واحد‌ها انتقال پیدا بکند.
سوال: در حوزه صادرات؟
برومندی: در حوزه صادرات الحمد الله موفق بودیم سال گذشته حدود هفتصد هزار تن سیب درختی صادر شد و امسال هم برنامه ادامه دارد ما در همین شش ماهه حدود دویست و شصت هفتاد هزار تن سیب درختی صادر شده و برنامه صادرات هم خیلی خوب در حال انجام است.
سوال: آقای دکتر یک نکته ای، چون بحث صادرات را مطرح کردیم، من قبل از برنامه با انجمن ها، اتحادیه‌ها و بخش خصوصی که حالا کمیسیون مربوطه در اتاق صحبت می‌کردم خیلی از آنها الان روی همین بحث صادرات مشکل دارند، بحث رفع تعهد ارزی را مطرح می‌کنند، که معتقدند و توقع دارند از وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی این حوزه این را پیگیری بکند ما الان کسانی را داریم که در حوزه صادرات بر میگردند به رفع تعهد ارزی، درخواست و توقعشان از وزارت جهاد رفع مشکل و تعهد ارزی و حالا پیگیری و مطالبه از بانک مرکزی است بفرمایید برایشان آخرین اقداماتی که انجام شده؟
برومندی: در دولت قبل یک سیاستی تحت عنوان هم پیمان سپاری ارزی که سیاست‌های مالی و پولی بانک مرکزی و کشور بود که اتفاق افتاد این خارج از اراده وزارت جهاد کشاورزی است وزارت جهاد کشاورزی هیچ دخل و تصرفی در این موضوع نداشته، وزارتخانه در تلاش است کحا این سیاست اصلاح بشود به نفع کشاورزان تا جایی که من اطلاع دارم شخص جناب رئیس جمهور محترم دغدغه این مسئله را دارند در همین مدت کوتاه که دولت چهاردهم کار خود را آغاز کرده آقای نوری وزیر محترم به شدت پیگیر این مسئله هستند جلسات متعددی با بخش خصوصی، اتاق‌های بازرگانی در دولت و بانک مرکزی داشتند و در تلاش هستیم که این مسئله را به نفع کشاورزان انجام بشود.
سوال: تا الان که نتیجه‌ای نداشته؟
برومندی: اگر خاطر مبارکتان باشد در سال گذشته با پیگیری‌های وزارت خانه در مجلس محترم مصوبه‌ای انجام شد ولی نهایتاً در مراحل بعدی موفق نشدیم و رد شد و در همین مقطع اخیر هم که پیگیری شده الحمدالله یک امید خیلی فراوانی ایجاد شده که این مساله حل و فصل شود.
سوال: یک انتقادی مطرح می‌کنند شما پاسخ بفرمایید می‌گویند زمانی که، چون این مسئله ذیل سازمان توسعه تجارت بود به واسطه تخصص و حالا دغدغه‌ای که تو حوزه تجارت و صادرات بود، این موضوع بهتر مدیریت می‌شد تا زمانی که آمد ذیل وزارت جهاد این را می‌پذیرید شما؟
برومندی: من این را نمی‌پذیرم وزارت جهاد هم متولی تولید است هم متولی سفره مردم است، بالاخره قانون گذار حکیم تصمیم گرفته یک وظایفی را به وزارت جهاد کشاورزی محول کرده در وزارتخانه همه همکاران من در معاونت‌های مختلف و بخش‌های مختلف در تلاش هستند که به احسن وجه این کار را انجام بدهند ولی خوب این که پیمان سپاری ارزی و این مسائل در حوزه وزارت جهاد کشاورزی تصمیم گیری نشده یعنی چیزی نبوده که قبلاً در مثلاً وزارت بازرگانی و صنعت و معدن و تجارت و یا سازمان توسعه تجارت یک تصمیمی گرفته می‌شده که الان در وزارت جهاد کشاورزی این را تغییر داده باشند. خیر این موضوع این تصمیم‌گیری خارج از وزارت جهاد کشاورزی اتخاذ شده.
سوال: اما نکته اینجاست که وقتی یک موضوعی متولی دارد به آن جامعه هدفش هم توقع دارد که متولی ازش حمایت بکند یعنی الان کشاورز و باغدار ما توقع اش این است که آقای معاونت باغبانی به صورت خاص یا وزارت جهاد به صورت عام به عنوان متولی این مشکل آنها را پیگیری کند و ازشون حمایت بکند مسئله این است؟
برومندی: به طور دائم ما با بخش خصوصی با تشکل‌ها جلسات مکرری داریم، جلسات متعددی داریم اصلا تاکید آقای وزیر این است که ما به بخش خصوصی میدان بدهیم دولت تصدی گری را کم بکند و خود بخش خصوصی تصمیم بگیرد. خود من به عنوان متولی باغبانی به طور دائم در اتاق بازرگانی جلسه دارم مثلاً در همین هفته گذشته من دو سه جلسه با اتاق بازرگانی داشتم در موضوعات متفاوت و با هم تصمیم‌گیری می‌کنیم یعنی ما در کنار بخش خصوصی هستیم.
سوال: یک مقدار راجع به زنجیره ارزش و حالا بحث فرآوری صحبت بکنیم که آن هم حالا دغدغه‌ای که دوستان دارند در حوزه کشاورزی و باغبانی اعتقادشان این است که آن طور که باید هنوز به شرایطی که باید باشیم نیستیم و حالا در صنایع تبدیلی، در حوزه فرآوری و اینها ما هم داریم در بخش‌های مختلف در شهر‌های مختلف استان‌های مختلف هنوز داریم این کمبود را می‌بینیم یک مقدار عقب‌تر که میاییم می‌رسیم به بحث شناسنامه دار کردن واحد‌هایی که دارند بهره برداری می‌کنند مزارع و اینها، در این راستا چه اقداماتی انجام شده لطفا بفرمایید؟
برومندی: قبل از اینکه لایحه هفتم نوشته بشود و مجلس محترم قانون‌گذار حکیم در قالب لایحه دولت بحث شناسنامه دار کردن محصولات را به وزارت جهاد کشاورزی و دستگاه‌های متولی تکلیف کند ما در معاونت باغبانی این کار را شروع کرده بودیم ما از سه میلیون هکتار باغات کشور الان حدود چهارصد و هفتاد هزار هکتار از باغات را شناسنامه دار کردیم یعنی از دو سال پیش که این کار را آغاز کردیم این کار را شروع کردیم بنابراین ما این کار را داریم دنبال می‌کنیم اعتقاد داریم بستر‌های تولید باید دارای شناسنامه باشد محصول ما باید دارای شناسه تولید باشد و مخصوصاً هم برای مصرف داخلی هم بازار‌های هدف صادراتی ما محصول ما دارای شناسه باشد الان سلیقه دنیا هم همین است محصولی که می‌خواهد بخرد می‌خواهد بداند در چه شرایطی تولید شده، عملیات کشاورزی چی صورت گرفته صفر تا صد زنجیره را می‌خواهد مشخص بداند، در این زمینه کار‌های بسیار خوبی هم صورت گرفته من همین دیروز در استان کرمان چند واحد فرآوری و بسته بندی پسته را بازدید کردم شاید در دنیا بی رقیب است ما پایانه‌های صادراتی داریم در کشور برای بسته بندی محصولات که در دنیا بی رقیب است مثلاً در موضوع فلفل دلمه که روس‌ها آمده بودند ایران پایانه‌ای که ما در استان‌های شمالی داشتیم واقعاً لذت میبردند و واقعاً بی‌نظیر بود. ما نمی‌توانیم الان بسته بندی که در محصولات کشاورزی الان هست را مثلاً با چند سال پیش مقایسه کنیم خوب در این زمینه بایستی کار بیشتری صورت بگیرد باید تلاش بیشتری کنیم.
سوال: آقای دکتر آمار شما را که مرور می‌کنم در ذهنم با آمار‌های جهانی که مقایسه می‌شود زیاد شرایط خوبی ندارد ما الان در کشور‌های دنیا که دارند مثلاً با همین موضوع پسته که شما بهش اشاره کردید مثلاً درهر هکتار دارند بالای سه تن برداشت می‌کنند، اما الان میانگین ما یک چیزی حدود هفتصد کیلو است درست است؟ و حالا در حقیقت ما داریم هم ارزان‌تر میدهیم و هم داریم منابع آبی بیشتری داریم مصرف کنیم این را چطور می‌توا نیم تحلیلش بکنیم و بگوییم که ما موفق عمل کردیم؟
برومندی:، چون در مورد پسته سال فرمودید من مشخصاً در مورد پسته عرض می‌کنم، ببینید ما ششصد و هفتاد هزار هکتار باغ پسته در ایران داریم از سه میلیون هکتار باغاتی که ما در ایران داریم ششصد و هفتاد هزار هکتارش پسته است که یکی از مهم‌ترین محصولات ماست در برخی سال‌ها تا یک و نیم میلیارد دلار برای ما درآمد ارزی پسته دارد، ولی خوب این پسته شرایطش در ایران نمی‌شود مقایسه کرد با سایر کشور‌های دنیا، چون دویست و هفتاد هزار هکتار از این پسته ما در استان کرمان تولید می‌شود ما در استان کرمان با بحران آب مواجه هستیم نه تنها با بحران آب مواجه هستیم بلکه کیفیت آب هم به شدت تغییر کرده و شور شده، نکته مهم‌تر دیگر که من بایستی اینجا عرض بکنم به عنوان متولی باغبانی ما امسال تابستان باغات مان که در شرایط تابستان نیاز به آبیاری دارد به دلیل ناترازی انرژی و چند ساعت قطعی برق که گاهی تا نه ساعت، شش ساعت طول می‌کشیده واقعاً یک مشکلات عدیده‌ای برای ما ایجاد شده، شما شرایط ما را با کشوری که منابع آبی بسیار بالایی دارند مقایسه می‌کنید.
سوال: قبول داریم ولی ما در پسته در زعفران یک جایگاه ویژه‌ای داشتیم در دنیا؟
برومندی: ما الان هم در پسته یکی از با کیفیت‌ترین و سالم‌ترین پسته دنیا را جمهوری اسلامی تولید می‌کند.
سوال: ولی گزارش‌های جهانی و گزارش‌های خود اتاق چیز دیگری می‌گوید، می‌گوید ما در این دوتا محصول آن جایگاه و رتبه مان را از دست دادیم این درست است؟
برومندی: ببینید ما به لحاظ سطح زیر کشت پسته در دنیا اولیم، اما در تولید دوم هستیم در گذشته تاریخی اول بودیم و البته تاکید شما درست است ما باید تولید در واحد سطح را افزایش بدهیم به دلیل تغییر اقلیم در ایران، به دلیل کمبود آب، به دلیل شوری منابع آب ما ما دچار یک مشکلاتی شدیم ضمناً ما جزء کشور‌هایی هستیم که کمترین کود را در دنیا مصرف می‌کنیم یعنی بعد از سوریه و بعد از مراکش ما هستیم لذا تغذیه عامل بسیار مهمی است و بایستی البته این را عرض بکنم ما باغاتی هم داریم که هکتاری پانزده تن دارد تولید می‌کند؛ بنابراین تلاش ما در وزارتخانه در معاونت باغبانی و مخصوصاً تاکید آقای وزیر این است که ما باید متوسط تولید کشور را به کشاورز پیشرو و باغدار پیشرو که بالاترین تولید را دارد به هم نزدیک کنیم.
سوال: امروز قرار بود که در اتحادیه اروپا فکر می‌کنم راجع به صادرات پسته ایران تصمیم‌گیری بشود درست است به کجا رسیدید؟
برومندی: اینها را ما هم در فضای مجازی و فضای رسانه‌ای کشور داریم می‌شنویم.
سوال: یعنی شما اصلاً به عنوان متولی در جریان نیستید؟
برومندی: من در جریان هستم، اتحادیه اروپا از چند کشور دنیا پسته وارد می‌کند. ایران، ایالات متحده آمریکا و ترکیه بیشترین پسته را به اتحادیه اروپا صادر می‌کند، پسته‌ای که ما به اتحادیه اروپا صادر می‌کنیم حدود هفت هزار و پانصد تن بوده مثلاً از نود و یک هزار و پانصد تنی که مثلاً در سال گذشته صادر کردیم ما نه تنها به ملت خودمان بلکه به همه ملت‌های دنیا متعهدیم که محصول سالم تولید کنیم. براساس برنامه اقدامی که با اروپایی‌ها داریم و اکشن پلنی که به اروپایی‌ها داده ایم، گفته ایم پسته را با این شرایط برای شما صادر می‌کنیم. یکی از شرایط ما این است که قبل از اینکه به اتحادیه اروپا صادر شود، آزمایش پسته توسط سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت و درمان که یک وزارتخانه خارج از وزارتخانه ما است، انجام می‌شود. سازمان غذا و دارو در آزمایشگاه‌های خودش که مورد تأیید اتحادیه اروپا بوده است، همه محموله‌های ما را آزمایش کرده است، گواهی سلامت صادر کرده است، محصول پسته ما سالم وارد اتحادیه اروپا شده است.