رامین پرتو

جنگ اوکراین اصولاً در دو فضای سیاسی و میدانی قابل تحلیل است اما فضای سوم آنرا باید رسانه‌ها دانست. در فضای سیاسی بارها و بارها شاهد آن بودیم که مقامات روسیه، آمریکا، اتحادیه اروپا و اوکراین در راستا منافع یا بر ضد آن مواضعی را اتخاذ کرده‌اند و بدون شک رسانه‌های آنها هم بر اساس سیاست‌های موجود کشورهای و بلوک‌های مذکور، اخبار و تحلیل‌های خوئد را منتشر کرده‌اند. اما در فاز نظامی اصولاً ما شاهد آن هستیم که یک رویکرد کاملاً تهاجمی از سوی هر دو طرف در دستور کار قرار گرفته است. به عنوان مثال طی دو هفته گذشته ارتش روسیه سعی کرده با بهره‌گیری از سربازهای کره‌شمالی بتواند مواضعی را در شرق اوکراین به نفع خود تثبیت کند و در مقابل هم اوکراینی‌ها سعی دارند تا به هر صورت ممکن بتوانند این مواضع را در دست خود داشته باشند. نکته اینجاست که برتری نظامی به صورت کلی در هر منازعه‌ای می‌تواند موجب آن شود تا طرف پیروز پای میز مذاکره، موضع غالب را داشته باشد. 

بر همین اساس حالا شاهد آن هستیم که تیم حاکم بر کاخ‌سفید به رهبری جو بایدن اقدامی را انجام داده که بی‌تردید می‌تواند موازنه نظامی و میدانی را به نفع اوکراین تغییر دهد؛ چراکه رئیس جمهوری امریکا با استفاده اوکراین از موشک‌های دوربرد علیه اهدافی در خاک روسیه موافقت کرده است!  روزنامه نیویورک‌تایمز به نقل از مقامات آمریکایی مدعی شد که این موشک‌ها در ابتدا علیه «نیروهای روسی و کره‌شمالی» و در دفاع از نیروهای اوکراینی در «کورسک» واقع در غرب روسیه استفاده خواهند شد. پیشتر رسانه‌های آمریکایی به نقل از پنتاگون مدعی حضور دست‌کم ۱۲ هزار سرباز کره‌شمالی در جنگ اوکراین شده بودند. تحلیل‌گران علت این ادعا را، تلاشی برای توجیه افزایش کمک‌های آمریکا به اوکراین توصیف کرده بودند. در همین راستا، نیویورک‌تایمز نوشت: «تصمیم بایدن، تغییری عظیم در سیاست آمریکا است. این تصمیم، مشاورین او را به چند دسته تقسیم کرده است. از طرفی، موافقت او با استفاده اوکراین از موشک‌های دوربرد آمریکایی، ۲ ماه پیش از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، فردی مخالف با کمک به اوکراین صورت می‌گیرد». 

یک مقام آمریکایی نیز به این نشریه گفت: «تصمیم واشنگتن برای صدور مجوز استفاده از موشک‌های دوربرد اتکمز(ATACMS) در واکنش به تصمیم روسیه برای استفاده از نیروهای ارتش کره‌شمالی صورت گرفته است. به اذعان نیویورک‌تایمز، این تصمیم، روند جنگ را به نفع اوکراین تغییر نخواهد داد، بلکه صرفا «هشداری به کره شمالی است» تا پیونگ‌یانگ درک کند که نیروهای آن در معرض خطر هستند. این نشریه افزود: به باور مقامات آمریکایی انتظار می‌رود اوکراین در ابتدا از موشک‌های آتاکمس برای حمله به نیروهای روسی و کره‌شمالی در جهت جبهه کورسک استفاده کند. اما ممکن است بایدن تصمیم به صدور مجوز افزایش اهداف این موشک‌ها گیرد». 

نیویورک‌تایمز همچنین نوشت که بسیاری از مقامات آمریکایی از استفاده اوکراین از موشک‌های دوربرد علیه روسیه و واکنش احتمالی «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه به این تصمیم در هراس هستند. مقامات روسیه، از جمله پوتین و «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه این کشور درباره این اقدام هشدار داده بودند و اعلام کرده بودند که چنین تصمیمی به معنای ورود مستقیم ناتو به جنگ علیه روسیه خواهد بود. با این وجود، نشریه آمریکایی مدعی شد که روسیه به‌دنبال استفاده از ۵۰ هزار نیرو، از جمله نیروهای کره شمالی برای بازپس گیری کورسک است و اوکراین با استفاده از موشک‌های آتاکمس می‌تواند از شدت حملات روسیه بکاهد. این ادعا در حالی است که تاکنون روسیه تقریبا نیمی از سرزمینی را که در حمله ماه اوت اوکراین از دست داده بود، پس گرفته است و اعضای ائلاف ناتو بر این باورند که پوتین امیدوار است تا قبل از بازگشت ترامپ به قدرت در ۲۰ ژانویه سال آینده، این منطقه را پس بگیرد. ترامپ گفته است از مذاکراتی که در نهایت می‌تواند به پایان جنگ اوکراین منجر شود، حمایت می‌کند. 

علاوه بر هراس مقامات آمریکایی از واکنش روسیه به تصمیم بایدن، مسئولان پنتاگون به علت ذخایر محدود موشک‌های دوربرد آمریکا و روند طولانی تولید آن، با ارائه این نوع موشک به اوکراین مخالف هستند. برخی مقامات کاخ سفید نیز بر این باورند که پوتین در واکنش به تصمیم بایدن، دامنه جنگ را   افزایش خواهد داد

به اذعان نیویورک‌تایمز، علاوه بر هراس مقامات آمریکایی از واکنش روسیه به تصمیم بایدن، مقامات پنتاگون به علت ذخایر محدود موشک‌های دوربرد آمریکا و روند طولانی تولید آن، با ارائه این نوع موشک به اوکراین مخالف هستند. برخی مقامات کاخ سفید نیز بر این باورند که پوتین در واکنش به تصمیم بایدن، دامنه جنگ را افزایش خواهد داد. این تحولات درحالی است که ۲ ماه دیگر، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور منتخب آمریکا، وارد کاخ سفید خواهد شد و دیگر بایدن رئیس جمهور این کشور نخواهد بود. ترامپ همواره وعده پایان دادن به جنگ اوکراین ظرف «۲۴ ساعت» را داده است. او سیاست خود برای دستیابی به این هدف را اعلام نکرده، اما به اذعان نیویورک‌تایمز، احتمالا کمک‌های آمریکا به اوکراین در دولت ترامپ قطع یا «بسیار محدود» خواهند شد. با این وجود، نیویورک تایمز گزارش کرد که «بایدن به دلیل جسارت روسیه برای استفاده از نیروهای کره شمالی در جنگ اوکراین، متقاعد شد که این تغییر را ایجاد کند». به گفته مقامات آمریکایی، بایدن همچنین نگران بود که اگر نیروهای اوکراینی اجازه دفاع با سلاح های دوربرد را نداشته باشند، نیروهای روسیه قادر خواهند بود بر نیروهای اوکراینی در کورسک غلبه کنند. با این وجود، به اذعان نیویورک‌تایمز، این تصمیم مسیر جنگ را تغییر نخواهد داد.

واکنش تند مسکو-  پیونگ‌یانگ

در این راستا دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین در یک نشست خبری و در واکنش به اخبار منتشر شده مبنی بر لغو محدودیت های اوکراین در حمله به عمق خاک روسیه توسط جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، تصریح کرد که کرملین این اخبار را از رسانه های خارجی مطلع شده است و مقامات روسی هنوز این اطلاعات را تایید نکرده‌اند. سخنگوی کرملین تاکید کرد که در صورت صحت این اخبار تیم جو بایدن، با این تصمیم به آتش مناقشه اوکراین خواهد دمید و آن را شعله ورتر خواهد کرد. وی خاطرنشان کرد که دولت مستقر در واشنگتن قصد دارد تنش بیشتری را در این درگیری ایجاد کند. پسکوف همچنین یادآور شد که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیز پیشتر موضع خود را در ارتباط با استفاده از سلاح های دوربرد برای حمله به عمق خاک کشورش را صراحتا بیان کرده است. پوتین پیشتر در ماه سپتامبر گفته بود که اوکراین به تنهایی توان استفاده از سلاح های دوربرد علیه روسیه را ندارد. وی افزود که استفاده از هرگونه سلاح دوربرد علیه روسیه، تنها با مشارکت مستقیم اعضای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، کشورهای اروپایی و آمریکا امکان پذیر است، که در این صورت ماهیت جنگ تغییر خواهد کرد و مسکو با توجه به شرایط موجود تصمیمات جدید و مناسبی را اتخاذ خواهد کرد. سخنگوی کاخ کرملین در این ارتباط تصریح کرد که تصمیم برای حمله به عمق خاک روسیه به معنای ایجاد دور جدیدی از تنش‌ها و وضعیتی جدیدی از دخالت واشنگتن در این مناقشه است. 

جمهوریخواهان آمریکا و تیم ترامپ اعتقاد دارند که دستور بایدن برای استفاده اوکراین از موشک‌های دوربرد علیه روسیه به نوعی برای پشت پا زدن به دولت جدید آمریکا است و حتی دونالد جونیور پسر ۴۶ ساله ترامپ اعلام کرده که دموکرات‌ها تلاش دارند دولت ترامپ را قبل از ورود به کاخ‌سفید تضعیف کنند

از سوی دیگر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی در چهارمین کنفرانس فرماندهان گردان‌ها و مربیان سیاسی ارتش خلق کره، از مقامات نظامی خواست تا بر تکمیل آمادگی‌های جنگ تمرکز کنند و تاکید کرد که کره شمالی باید به تقویت نیروهای هسته‌ای خود برای انجام ماموریت بازدارندگی جنگ ادامه دهد. کیم تاکید کرد که آمریکا و غرب با استفاده از اوکراین به عنوان «نیروهای شوک» (نیروهایی که برای حملات ناکهانی آموزش می‌بینند) در تلاش برای گسترش دامنه مداخله نظامی واشنگتن در جهان، جنگی را علیه روسیه ترتیب داده‌اند. رهبر کره شمالی همچنین از حمایت ایالات متحده از اوکراین در برابر روسیه انتقاد کرد که نشان از یک وضعیت تهاجمی علیه اوکراین دارد. 

به موازات این روند نشریه فرانسوی فیگارو بدون ارائه جزئیاتی بیشتر، گزارش کرد که فرانسه و انگلیس با استفاده اوکراین از موشک‌های دوربرد سایه طوفان علیه اهدافی در اعماق خاک روسیه موافقت کرده‌اند. این در حالیست که جمهوریخواهان آمریکا و تیم ترامپ اعتقاد دارند که این دستور بایدن به نوعی برای پشت پا زدن به دولت جدید آمریکا است؛ تا جایی که دونالد جونیور پسر ۴۶ ساله ترامپ در توئیتی در واکنش به تصمیم به گفته او، تحریک‌آمیز جو بایدن نوشت: «تشکیلات صنعتی-نظامی تلاش دارد موضع پدر من را قبل از آنکه ریاست جمهوری او شروع شود، با تحریک هر چه بیشتر جنگ تضعیف کند». حال باید دید که واکنش پوتین به این موضوع با چاشنی بازدارندگی هسته‌ای است یا خیر!