کارشناسان در چنین شرایطی احتمال میدهند سال ۲۰۲۵ با سرد شدن روابط بین آمریکا و اروپا آغاز شود.
البته ترامپ سالهاست که از موضوع تعرفههای وارداتی در مبارزات انتخاباتی و شعارهای ریاستجمهوری خود استفاده کرده و حتی در اولین دوره ریاستجمهوری خود، اتحادیه اروپا را به نوعی «رفتار ظالمانه» با آمریکا در زمینه تجارت متهم کرد.
به گفته ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپایی، ترامپ در اوایل ژوئن ۲۰۱۸ در نشست گروه ۷ به او گفت: «ژان کلود، تو یک قاتل وحشی هستی.»
تاکید بر تراز تجاری و سیاست
این جمله ترامپ در نتیجه آماری است که نشان میدهد تراز کشورهای اتحادیه اروپا در تجارت امریکا مثبت است. اروپا بیشتر از واردات کالا از آمریکا به این کشور کالا صادر میکند.
براساس دفتر آمار اتحادیه اروپا، در سال ۲۰۲۳، کشورهای اتحادیه اروپا درمجموع ۵۰۲ میلیارد یورو کالا به آمریکا صادر کردهاند، درحالیکه حجم واردات آمریکا به اروپا بالغ بر ۳۴۴ میلیارد یورو بوده است؛ بنابراین آمریکا یک بازار کلیدی برای کالاهای اروپایی است و سهم کل صادرات به کشورهای اتحادیه اروپا ۷/۱۹ درصد است.
در پایان سال ۲۰۲۳، بزرگترین صادرکنندگان به آمریکا در میان کشورهای اتحادیه اروپا شامل آلمان (۷۳/۱۵۷ میلیارد یورو)، ایتالیا (۶۷ میلیارد یورو)، ایرلند (۶۲/۵۱ میلیارد یورو)، فرانسه (۴۳ میلیارد یورو) و هلند (۵۵/۴۰ میلیارد یورو) بودند.
ازجمله مهمترین صادرات از کشورهای اروپایی به بازار آمریکا میتوان به محصولات پزشکی و دارویی، خودرو و قطعات، پتروشیمی و قطعات هواپیمایی اشاره کرد.
تبدیل خودروهای آلمانی به آمریکایی
ترامپ گفته کشورهای اروپایی بهخاطر اینکه خرید کافی از کالاهای آمریکایی ندارند باید «بهای گزافی» بپردازند. او همچنین تهدید کرد با افزایش تعرفهها «خودروهای آلمانی آمریکایی خواهند شد.»
کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا و ایرلند آسیبپذیرترین کشورها در برابر تهدیدات ترامپ هستند چرا که آنها بیشترین مازاد تجاری را با آمریکا دارند.
بازار آمریکا مقصد اصلی صادرات شرکتهای آلمانی در سال ۲۰۲۳ بود که سهم آن براساس برآوردهای مختلف از ۹/۹ تا ۱/۱۰ درصد از کل صادرات آلمان را به شکل متغیر دربر داشت.
براساس تخمینهای دانشکده اقتصاد لندن، اگر تعرفههای واردات ۱۰ درصدی توسط آمریکا اعمال شود، میتواند تأثیر منفی بر تولید ناخالص داخلی آلمان به میزان ۲۳/۰ - داشته باشد.
وضع تعرفه صددرصدی واردات خودرو از سوی آمریکا نیز میتواند منجر به تأثیر منفی بر اقتصاد این کشور به میزان ۳/۰ تا ۴/۰ درصد از تولید ناخالص داخلی شود.
شرکت بیمه آلیانز، تأثیر منفی تعرفههای ترامپ بر آلمان در سالهای ۲۰۲۶ ـ ۲۰۲۵ را بستهبه شدت درگیری تجاری بین هشت تا ۵/۲۴ میلیارد دلار تخمین زده است.
تفاوت در ضرر اقتصادی
میزان زیانهای اقتصادی بالقوه برای سایر کشورهای اروپایی نیز بهطور قابلتوجهی متفاوت است. در سال ۲۰۲۳ برای ایتالیا که از نظر حجم اسمی صادرات به آمریکا در رتبه دوم قرار داشت، سهم بازار ایالات متحده تنها پس از آلمان (۹/۱۱ درصد) در رتبه دوم قرار داشت و حدود ۷/۱۰ درصد از کل صادرات را به خود اختصاص داد؛ بنابراین زیانهای اقتصادی آن در سالهای ۲۰۲۶-۲۰۲۵ میتواند از ۳/۳ تا ۵/۱۰ میلیارد دلار متغیر باشد.
شرکتهای ثبت شده در ایرلند از نظر حجم صادرات به آمریکا در سال ۲۰۲۳ در رتبه سوم اروپا قرار دارند.
همچنین سهم صادرات محصولات ایرلندی به بازار آمریکا ۲۷ درصد از کل صادرات این کشور بوده است.
ضرر و زیان برای اقتصاد ایرلند میتواند از ۵/۳ میلیارد دلار تا ۳/۱۳ میلیارد دلار باشد. صادرات ایرلند به آمریکا بسیار بیشتر از آلمان یا ایتالیا است.
همچنین تفاوتهای ظریف خاصی در برآورد زیان احتمالی برای سایر کشورهای اروپایی وجود دارد.
بهطور خاص، فرانسه چهارمین حجم صادرات به بازار آمریکا در سال ۲۰۲۳ دارد و دارای حداقل مازاد تجاری در تجارت با آمریکا (۲۳۶ میلیون یورو) است.
خطرات اصلی برای اقتصاد فرانسه ممکن است در تلاش ترامپ برای تقویت اقدامات حمایتی در بخش هوانوردی باشد. با این حال خسارات احتمالی ایرباس نیز میتواند تا حدی با افزایش حجم سفارشهای دفاعی در اروپا در میان شرکتهای اروپایی جبران شود.
تغییر جهت اقتصادی
تعدادی دیگر از کشورهای اتحادیه اروپا که از نظر حجم صادرات به بازار آمریکا موقعیتهای پیشرو، اما در عینحال کسری تجاری با آمریکا دارند، ممکن است سعی کنند «معاملات» خود را با دولت جدید منعقد کنند. بهویژه، هلند (۶۹/۳۴- میلیارد یورو)، اسپانیا (۷/۵- میلیارد یورو) و بلژیک (۲/۴- میلیارد یورو) بیشتر از صادراتشان به ایالاتمتحده، کالاهای آمریکایی خریداری میکنند؛ بنابراین طبق منطق ترامپ، آنها در تلاش برای «بازگرداندن عظمت آمریکا» هستند و ممکن است تلاش کنند تا در رژیم جدید تعرفه، واردات کالاهای خود را به آمریکا کاهش دهند.
برخی از کشورهای اروپایی که عضو اتحادیه اروپا نیستند نیز ممکن است نه بهدلایل اقتصادی، بلکه به دلایل سیاسی متحمل ضررهای خاصی شوند.
انگلیس و سوئیس میتوانند ازجمله کشورهای اروپایی باشند که نه از افزایش عمومی تعرفهها که از اجرای هدفمند شعارهای ترامپ «اول آمریکا» در معرض خطر هستند.
شرکتهای بخش متالورژی این کشورها ممکن است متحمل ضرر شوند، زیرا ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی با وعده کمک به متالورژیستها در ایالاتمتحده از حمایت رایدهندگان در تعدادی از ایالتهای آمریکا برخوردار شد.
سناریوی افزایش تدریجی وظایف
علاوه بر ظرایف مشخص در ترازهای تجاری و اهمیت صادرات آمریکا برای کشورهای مختلف، در وعدهها و تهدیدهای ترامپ درخصوص افزایش تعرفهها، جزئیات خاصی نیز دیده میشود.
یکی از عوامل احتمالی در این وضعیت میتواند سرعت تشدید تجارت در آینده باشد. این احتمال وجود دارد که تعرفههای اعلام شده ۱۰ درصد یا حتی ۲۰ درصد بر همه کالاهای وارداتی، به نوعی مرزهایی باشد که دولت ترامپ در داخل آن با کشورهای اتحادیه اروپا «معامله» خواهد کرد.
برخی از تحلیلگران عقیده دارند که افزایش تعرفهها میتواند بهصورت مرحلهای انجام شود و تهدید به افزایش تعرفههای جدید برای ترغیب کشورهای اروپایی به فعالترشدن عظمت دوباره آمریکاست.
در مرحله اول این استراتژی، ترامپ میتواند ابتدا تعرفهها را ۵ درصد بر تمام کالاهای وارداتی به آمریکا افزایش دهد؛ در چنین سناریویی، حداقل افزایش تعرفههای واردات از ۵/۲ تا ۷/۲ درصد به ۵ درصد خواهد بود، ولی افزایش آن تداوم خواهد داشت.
ممکن است در مرحله اولیه، دولت جدید آمریکا نیز استثنائات خاصی را در قالب محصولات حیاتی معرفی کند. تخمین زده میشود حدود ۱۰ درصد از کل واردات آمریکا میتواند از افزایش تعرفه معاف شود.
در صورت اجرای این سناریو، زیان اقتصادی برای کشورهای اروپایی و کل اتحادیه اروپا در مقایسه با زیان پیشبینیشده ۱/۰ درصد تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا با افزایش همزمان عوارض واردات در آمریکا، ۱۰ درصد کمتر خواهد بود.
تشدید تدریجی جنگ تجاری بین آمریکا و اتحادیه اروپا ممکن است شرکتهای اروپایی را برای کاهش ضرر و زیان خود به سمت بازارهای دیگر سوق دهد چرا که با تشدید جدیتر و سریعتر درگیری اقتصادی از سوی ترامپ، ضرر و زیان کشورهای اتحادیه اروپا نیز بر همین اساس افزایش خواهد یافت.
طبق برآوردهای آلیانز، با افزایش تعرفه واردات در آمریکا برای همه محصولات از ۷/۲-۵/۲ درصد به ۵ درصد و همچنین افزایش عوارض برای چین از ۱۳ درصد به ۲۵ درصد، کل ضررهای اقتصادی در تجارت جهانی را برآورد میکند.
این یک سناریوی «جنگ تجاری محدود» در سالهای ۲۰۲۶-۲۰۲۵ خواهد بود.
با تضاد تجاری «تمام مقیاس» با افزایش تعرفهها برای چین به ۶۰ درصد و اعمال کلی تعرفه واردات ۱۰ درصدی توسط آمریکا برای همه کالاها، زیان تجارت جهانی در دو سال آینده میتواند به ۵۱۰ میلیارد دلار برسد.