نبود استراتژی صنعتی و تجاری برای ایران مدتی است که مورد توجه صاحبنظران است اما تغییری در شرایط تولید و تجارتمان رخ نمی‌دهد و گوش مسئولان به اظهارات کارشناسی بدهکار نیست.
در شرایط کمبود ارزی، با بذل و بخشش در واردات مجبور می‌شوند در جای دیگر مته به خشخاش بگذارند که اتفاقا همیشه در عرصه تولید است
در همین راستا، براساس آمار گمرک طی شش ماهه نخست امسال، حدود ۶ میلیون حلقه تایر با وزن ۱۳۳ هزار و ۳۵۷ تن و به ارزش ۴۶۶ میلیون دلار وارد کشور شده است. مجموع واردات انواع مختلف تایر حدود ۶ میلیون حلقه با وزن ۱۳۳ هزار و ۳۵۷ تن بوده که به لحاظ وزنی حدود ۸۶ درصد و به لحاظ ارزش ۸۱ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش را نشان می‌دهد، اما به لحاظ تعداد، حجم واردات بیش از دو برابر سال گذشته بوده است که بیانگر سهم بیشتر تایرهای سبک‌تر و تایر سواری در ترکیب واردات است.
این در شرایطی است که تولید داخل هم افزایش داشته است و این حجم از واردات و مبلغش ممکن است تعجب‌برانگیز باشد. حال باید دید تامین ارز برای تولید به چه صورت بوده است و تا چه حد به تقاضای بازار پاسخ می‌دهد.
بذل و بخشش ارزی در واردات
سخنگوی انجمن تایر ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، واردات 6 میلیون تایر به ارزش 466 میلیون دلار را نتیجه بذل و بخشش ارزی دانست و تاکید کرد که این حجم تایر مورد نیاز بازار نیست.
ارز تولید به موقع تامین نمی‌شود و زمان تخصیص، ناگهان و یک مرتبه می‌گویند که برای مثال دلار نداریم و درهم داریم و هرکس پروفرم درهمی دارد اقدام کند. در آن زمان کارخانجات باید از اول چرخه طولانی مجوز و بررسی‌های لازم شروع کنند؛ یعنی دوباره از ته صف بروند و باز اگر به سر صف برسند، تضمینی نیست که درهم موجود باشد و دوباره می‌گویند پروفرم‌ها را برای یوان تنظیم کنید
«مصطفی تنها» با اشاره به افزایش 86 درصدی واردات نسبت به مدت مشابه سال گذشته، یادآور شد که حتی واردات سال گذشته نسبت به پیارسال افزایشی بوده و مشخص نیست این روند به کجا می‌رود.
او درباره تامین ارز تولید گفت: این در حالی است که تا 15 مهرماه، تنها 63 میلیون دلار برای تولید ارز تامین شده، یعنی به فروشنده مواد اولیه پرداخت شده که مواد را برای کارخانجات ارسال کنند اما برای واردات، نیم میلیارد دلار ارز پرداخت شده است.
این مقام صنفی خاطرنشان کرد: همیشه به تولید قطره‌چکانی ارز می‌دهند اما از آن طرف برای واردات با دست و دلبازی تامین ارز صورت می‌گیرد.
مته به خشخاش برای تامین ارز تولید!
تنها عنوان کرد: مسئله اینست که سود واردکننده در واردات است اما سود تولیدکننده در تولید است پس این نقش‌ها با هم متناقضند و قاعدتاً می‌بایستی در شرایط امروز کشور ما که دچار مضایق ارزی هستیم، اینجور دست و دل‌بازانه خرج نکنند و به اندازه نیاز و کمبود بازار ارز تخصیص پیدا کند.
او ادامه داد: ما حرفی نداریم که کمبود تایر با واردات تامین شود و نمی‌خواهیم به مردم اجحاف شود؛ اما واردات افسارگسیخته و بذل و بخشش کردن هم بازار تایر را اشباع می‌کند و باعث می‌شود که انگیزه تولید و سرمایه‌گذاری‌های جدید از بین برود و پول در گردش تولیدکنندگان به موقع به تولید برنگردد که بتوانند صرف مورد اولیه کنند و در نتیجه مشکلاتی برای چرخش نقدینگی کارخانجات تایرسازی به وجود می‌آید.
سخنگوی انجمن تایر در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: واردات 6 میلیون تایر تنها نتیجه بذل و بخشش ارزی است زیرا این حجم تایر مورد نیاز بازار نیست. روند افزایشی واردات در حالی است که تا 15 مهرماه، تنها 63 میلیون دلار برای تولید، ارز تامین شده؛ اما برای واردات، نیم میلیارد دلار! نکته این است که همیشه به تولید قطره‌چکانی ارز می‌دهند اما برای واردات با دست و دلبازی تامین ارز صورت می‌گیرد
سخنگوی انجمن تایر ایران تاکید کرد: در شرایط کمبود ارزی، با بذل و بخشش‌ها در واردات مجبور می‌شوند که در جای دیگر مته به خشخاش بگذارند که اتفاقا همیشه در عرصه تولید است.
پاسخگویی به نیاز بازار با اتمام طرح‌های توسعه‌ای
تنها درباره تغییرات تولید نسبت به سال گذشته اعلام کرد: در مجموع انواع محصولات تایری، از تیوب و نوار گرفته تا تایرهای راه‌سازی، نسبت به سال گذشته 6 درصد افزایش تولید داشته است.
او با اشاره به اینکه در رسته تایرهای سواری چیزی حدود ۱۲ درصد تولید افزایش داشته است، درباره پاسخگویی تولید داخل به تقاضای بازار اظهار کرد: تولید در انواع تایر متفاوت است. برای تولید تایرهای سواری اگر مشکلاتی، از قبیل قطعی برق و گاز گرفته تا عدم تامین به موقع ارز موردنیاز پیش نیاید، قادریم تمام نیاز کشور را تامین کنیم اما در عرصه تایرهای اتوبوسی و رادیال، در وضعیت موجود چیزی حدود ۴۰ درصد نیاز کشور را تولید می‌کنیم و ۶۰ درصد نیاز عملا باید از خارج تامین شود.
به گفته این مقام صنفی، صنعت تایر طرح‌های توسعه‌ای مختلفی در دست اقدام دارد که نیازمند تسهیلات ریالی است که اگر راه بیافتد، این صنعت حتی می‌تواند مازاد عرضه هم در بازار داشته باشد.
او افزود: برخی از این طرح‌ها در وسط راه و برخی در مراحل نهایی هستند ولی اگر مساعدت کنند که ظرف یک تا دو سال آینده جمع شوند، قادر خواهیم بود تمام نیاز کشور را تامین کنیم.
چالش‌های ناشی از مسائل ارزی بانک مرکزی
تنها در ادامه درباره مشکلات پیش‌روی تولید بیان کرد: یکی از مشکلاتمان که همواره موجود بوده، مسئله ارز است که به موقع نمی‌رسد.
او اضافه کرد: تولید در صنعت تایر ۲۴ ساعته صورت می‌گیرد و خط تولید توقف ندارد و مرتب در تمام ۲۴ ساعت کارخانجات در حال کار هستند. در این شرایط، اگر زمانی که تولیدکننده ارز را نیاز دارد، تامین نکنیم و چندماه عقب بیندازیم، مانند پارسال که ۴ ماه به تعویق افتاد، طبیعتا در چرخه تولید دچار مشکل می‌شویم یعنی آن زمان مجبوریم فتیله تولید را پایین بکشیم که با موجودی انبارمان بتوانیم این فاصله زمانی را پر کنیم تا مواد اولیه جدید به دستمان برسد زیرا نباید تولید متوقف شود و کارگران بیکار شوند.
مصطفی تنها: واردات افسارگسیخته و بذل و بخشش ارزی بازار تایر را اشباع می‌کند و باعث می‌شود که انگیزه تولید و سرمایه‌گذاری‌های جدید از بین برود و پول در گردش تولیدکنندگان به موقع به تولید برنگردد که بتوانند صرف مورد اولیه کنند و در نتیجه مشکلاتی برای چرخش نقدینگی کارخانجات تایرسازی به وجود می‌آید
سخنگوی انجمن تایر ایران درباره دیگر مشکلات تولید گفت: مشکل دیگرمان که به همین مشکلات ارزی مربوط می‌شود، اینست که ارز نمی‌دهند اما زمان تخصیص ناگهان و یک مرتبه می‌گویند که برای مثال دلار نداریم و درهم داریم و هرکس پروفرم درهمی دارد اقدام کند.
تنها توضیح داد: در آن زمان کارخانجات باید بروند و پروفرم‌هایی را که برای دلار گرفتند، عوض و به درهم تبدیل کنند و از اول چرخه طولانی مجوز و بررسی‌های لازم بگذرند تا در نهایت به تامین ارز منتهی شود؛ یعنی دوباره از ته صف بروند و باز اگر به سر صف برسند، تضمینی نیست که درهم موجود باشد و دوباره می‌گویند پروفرم‌ها را برای مثال برای یوان تنظیم کنید!
او با عنوان اینکه چالش‌های ناشی از مسائل ارزی داریم که بانک مرکزی مسبب آن است، عنوان کرد: حتی گاه یک مرتبه تامین ارز می‌کنند و وقتی ارز را یکجا می‌دهند، ما آن حجم نقدینگی و بهتر است بگوییم ریالش را نداریم که یک مرتبه برای ۷ ماه تولیدمان مواد اولیه بخریم و دچار کمبود ریال می‌شویم.
با کمبود انرژی و رکود تولید، واردکنندگان خوشحال می‌شوند!
این مقام صنفی درباره مشکلات تولید که ناشی از ناترازی انرژی است، اظهار کرد: سال گذشته از مسئله تامین انرژی بسیار لطمه خوردیم و امسال هم نمی‌دانیم چه اتفاقی قرارست بیافتد و اگر قرار باشد که برق یا گاز نداشته باشیم، نمی‌دانیم که چه می‌شود.
تنها افزود: اگر گاز نباشد ما قادریم با گازوئیل هم کار کنیم اما قرار باشد گازوئیل، برق، گاز و ... نباشد دچار مشکل می‌شویم و کارخانجات دچار کمبود می‌شوند.
او تاکید کرد: زمانی که تولید دچار کمبود شود، طبیعتا واردکنندگان مختلف بسیار خوشحال می‌شوند زیرا مشروعیت پیدا می‌کنند که هرچه بیشتر وارد کنند. وقتی در یک دوره کوتاه هم کمبودی در بازار پیش بیاید، واردکنندگان ناگهان به اندازه 2 سال واردات انجام می‌دهند و ارز را راحت می‌گیرند.
تداوم تولید حتی با کمبود منابع
سخنگوی انجمن تایر ایران درباره تاثیر این مشکلات بر تولید گفت: بستگی دارد که ابعاد مشکلات چقدر باشد؛ زمانی هست که برای مثال برق کارخانجات ۲ ساعت قطع می‌شود و یک حدی از مشکل را ایجاد می‌کند اما اگر قرار باشد سوخت به مدت طولانی قطع شود، حتی خطر تعطیلی برای کارخانجات وجود دارد.
تنها ادامه داد: حتی در زمان‌هایی که مواد اولیه کم است، تمام تلاشمان این بوده که با حداقل مواد هم کار کنیم. در این شرایط که سطح تولید پایین می‌آید، کارخانه‌ها زیان تولید می‌کنند اما هدفمان اینست که کارخانه تعطیل نشود و کارگر بیکار نشود زیرا بیکار شدن کارگر هزار نوع مسئله برای کارخانه ایجاد می‌کند.
او با تاکید بر اینکه تعطیل کارخانه آخرین چیزی است که تولیدکننده به آن فکر می‌کند، در پایان خاطرنشان کرد: همیشه سعی می‌کنیم به هر قیمت تولید و خطوط تولید مشغول باشند که حتی شیفتی را تعطیل نکنیم و سعی داریم که ۳ شیفت خود را در حال کار نگه داریم.